Խերսոնի Ալեքսեյ Շովկունենկոյի անվան արվեստի թանգարան
Խերսոնի Ալեքսեյ Շովկունենկոյի անվան արվեստի թանգարան (ուկրաիներեն՝ Херсонський художній музей імені Олексія Шовкуненка), թանգարան Ուկրաինայում, Խերսոն քաղաքում, որն անվանումն է ստացել ի պատիվ նկարիչ Ալեքսեյ Ալեքսեևիչ Շովկունենկոյի։
Խերսոնի Ալեքսեյ Շովկունենկոյի անվան արվեստի թանգարան ուկրաիներեն՝ Херсонський художній музей імені Олексія Шовкуненка | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | պատկերասրահ |
| Երկիր |  Ուկրաինա |
| Տեղագրություն | Խերսոն |
| Վայր | Խերսոն, Խերսոնի մարզ, Ուկրաինա |
| Կազմված է | մայիսի 26, 1978 |
| Հասցե | 73000, м. Херсон, вул. Соборна, 34Q12092411? (34)(0552) 49-30-12 |
| Հիմնադրվել է | 1978 |
| Կայք | artmuseum.ks.ua |
 | |
 | |
Պատմություն խմբագրել
Թանգարանային շենքեր խմբագրել
Թանգարանի շենքը կառուցվել է 1897 թվականին, որպես Խերսոնի քաղաքային խորհրդի գլխավոր մասնաշենք՝ Օդեսայի ճարտարապետ Ադոլֆ Մինկուսի (1870-1948) նախագծով։ 1978 թվականի մայիսի 27-ին Խերսոնի արվեստի թանգարանի ցուցահանդեսը Ա. Ա. Շովկունենկո։
Թանգարանային ֆոնդի հավաքածու խմբագրել
1920-ից 1930-ական թվականներին թանգարանի արվեստի հավաքածուն զգալիորեն համալրվել է ռուսական և արևմտաեվրոպական գեղանկարչության, գրաֆիկայի, արվեստի և արհեստի նշանավոր գործերով։ Հայրենական մեծ պատերազմի (1941–1945) նախօրեին ֆոնդերը իրենց կազմում ունեին մոտ 700 ցուցանմուշ։ Նացիստական օկուպացիայի տարիներին թանգարանային արժեքների մեծ մասը, այդ թվում՝ արվեստի գործերի հավաքածուն, Խերսոնից տեղափոխվել են Գերմանիա և Ռումինիա։
1981 թվականին թանգարանը ստացավ բնիկ խերսոնցի, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստի՝ Ա . Ա. Շովկունենկոյի, գործերը, որոնք նվիրաբերել է նրա կինը՝ Ա. Վ. Շովկունենկոն։ Դա հնարավորություն է տվել ստեղծել գեղանկարչի աշխատանքների մենագրական ցուցահանդես։
Թանգարանի արվեստային հավաքածուն ունի ավելի քան 10 հազար ցուցանմուշ և հանդիսանում է Ուկրաինայի ամենահետաքրքիր թանգարանային հավաքածուներից մեկը։ Ցուցահանդեսին ներկայացված են հայրենական և արտասահմանյան գեղանկարչության, գրաֆիկայի, քանդակագործության, արվեստի և արհեստի աշխատանքներ՝ սկսած 17-րդ դարի ռուսական սրբապատկերների նմուշներից մինչև ժամանակակից Խերսոնի նկարիչների գործերը, որոնց համար նաև կազմակերպվում են ցուցահանդեսներ։ Թանգարանի մշտականապես ցուցադրված են՝
- 17-րդ դարից մինչ 20-րդ դարերի սկզբի սրբանկարչության օրինակներ,
- 19-րդ դարի 18 առաջին կեսի ռուսական արվեստ,
- 19-րդ դարի երկրորդ կեսի մինչ 20-րդ դարի սկզբի ուկրաինական և ռուսական արվեստ.
Թանգարանի հավաքածուի ամենահայտնի աշխատանքները.
- «Юрий Змееборец со святыми апостолами Петром и Павлом» (XVIIІ — начало XIX в.)
- «Богородица Успокой мои печали» (ХІХ ст.);
- «Андрей Первозванный» (ХХ ст.);
- «Женский портрет», К. Е. Маковский (1883 г.);
- «Буря идет», И. К. Айвазовский;
- «Неаполитанка», П. Орлов;
- «Закат», О. К. Саврасов;
- «Скотный двор в Абрамце», В. Д. Поленов;
- «У камина», И. М. Крамской;
- «Девушка с муфтой»), В. Маковский;
- «Лошадь с извозчиком», П. Клодт;
- «Князь Святослав», Е. О. Лансере;
- «Мефистофель», М. М. Антокольский;
- «У монастырского настоятеля», Август фон Байер (1859);
- «Дубы на лужайке», А. А. Шовкуненко (1956);
- «Молодица», А. А. Шовкуненко (1938);
- «Натюрморт с синим кувшином», А. А. Шовкуненко (1930)
Հավաքածուի ապօրինի արտահանում խմբագրել
2022 թվականին Խերսոնի ռուսական օկուպացիայի ժամանակ ռուսական զինված ուժերը թանգարանից հանեցին 10 հազարից ավել ցուցանմուշ[1][2] (ըստ ուկրաինական կողմի ներկայացուցիչների ավելի քան 14,5 հազարից ավել)[3]։ Սրանք Պիտեր Լելիի, Ավգուստ Բայերի, Հովհաննես Այվազովսկու[4] գործերն են, 17-րդ դարից մինչ 20-րդ դարի սկզբի սրբապատկերներ, 19-րդ դարի երկրորդ կեսից մինչ 20-րդ դարի սկզբի ուկրաինական արվեստի և ժամանակակից արվեստագետների գործերը[5]։ Դրանք դուրս են բերվել ռուսական զորքերի նահանջից առաջ՝ հոկտեմբերի 31-ից նոյեմբերի 4-ի միջև ընկած ժամանակահատվածում, ավտոբուսներով և բեռնատարներով՝ առանց փոխադրման պայմանները կարևորելու[3]։ Թանգարանը այն ժամանակ ղեկավարում էր սրճարանային երգչուհին՝ օկուպացիոն իշխանությունների կողմից նշանակված օրինական տնօրենի փոխարեն, ով չհամաձայնեց համագործակցել նրանց հետ և հեռացավ քաղաքից։ Ցուցանմուշները թաքցված են եղել պահեստում, սակայն աշխատակիցների աշխատակիցները օգնել են գտնել դրանք[3]։ Ընդհանուր առմամբ, Խերսոնի շրջանի մշակութային հաստատություններից կորչել է մոտ 15 000 ցուցանմուշ, ինչպես նաև հատուկ, համակարգչային և կենցաղային տեխնիկա, այդ թվում՝ սանտեխնիկա[3][5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Ukraine reports looting of Kherson museums by Russian troops». El Pais. 2022 թ․ նոյեմբերի 17.
- ↑ «Война. Двести пятьдесят пятый день». Meduza (ռուսերեն). 2022 թ․ նոյեմբերի 5. «Подконтрольных России властей Херсонской области обвинили в разграблении Херсонского художественного музея»
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Экспонаты на вынос». Новая газета. Европа. 2023 թ․ հունվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 17-ին.
- ↑ «Ukraine's cultural gems looted by Russia». Times. 2022 թ․ նոյեմբերի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
- ↑ 5,0 5,1 «Война. Двести шестьдесят второй день». Meduza. 2022 թ․ նոյեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 20-ին.