Վիքիպեդիա

Իսրայելի դատական համակարգ

Իսրայելի դատական համակարգ, պետական իշխանության մարմինների (դատարանների) համակարգ, որն արդարադատություն է իրականացնում Իսրայելի տարածքում՝ «Դատավարության կարգի մասին հիմնական օրենքին»[1] և այլ օրենքներին համապատասխան։

Էյխմանի դատավարությունը Երուսաղեմում, 1961 թվական

Ներածություն խմբագրել

Իսրայելը հրեական և ժողովրդավարական պետություն է, որն ունի իր անկախ իրավական համակարգը։ Իսրայելում իրականացվում է իշխանությունների տարանջատման սկզբունքը և մեծապես պահպանվում է իշխանության միջև հավասարակշռությունը. Իսրայելի իրավական համակարգում միավորված են ընդհանուր և մայրցամաքային իրավունքի հիմքերը, ինչպես նաև ազգային իրավունքի բնորոշ առանձնահատկությունները։ Պետության հռչակումից հետո նրա դատավարության համակարգը հիմնված էր բրիտանական մոդելի վրա, սակայն ժամանակի ընթացքում այդ համակարգը զգալի չափով բարեփոխվեց։

Իսրայելում դատական համակարգը բաղկացած է ընդհանուր իրավասության և հատուկ իրավասության դատարաններից, որոնք նաև կոչվում են տրիբունալներ։ Ընդհանուր իրավասության համակարգը բաղկացած է երեք ատյաններից՝ գերագույն, շրջանային և համաշխարհային դատարաններ։ Ընդհանուր իրավասության դատարանների լիազորությունները տարածվում են քաղաքացիական, քրեական և վարչական գործերով։ Հատուկ իրավասության դատարանների լիազորությունները սահմանափակվում են խիստ մասնագիտացված գործերով և տարածվում են բնակչության որոշակի խմբերի վրա։ Հատուկ դատարաններում ներառված են աշխատանքային կոնֆլիկտների դատարանը, կրոնական դատարանները, ռազմական դատարանի և վարչական տրիբունալները։

Ըստ հիմնական օրենքի[1], Իսրայելի Գերագույն դատարանը գտնվում է Երուսաղեմում։ Նոր շրջանային և համաշխարհային դատարաններ հիմնելու, դրանց գտնվելու վայրի, իրավասության և դատավորների թվի մասին որոշումներն ընդունում է արդարադատության նախարարը։ Նման որոշումներ արդարադատության նախարարն իրավասու է ընդունել նաև աշխատանքային հակամարտությունների տարածաշրջանային դատարանների նկատմամբ, սակայն նա պարտավոր է խորհրդակցել աշխատանքի նախարարի հետ, որի լիազորությունները 2003 թվականին փոխանցվել են արդյունաբերության, առևտրի և զբաղվածության նախարարին։ Ներկայումս արդարադատության նախարարը նաև կրոնական դատարաններ է հիմնում (նախկինում այդ լիազորություններն ունեցել է կրոնի հարցերով նախարարը)։ Ռազմական տրիբունալի հետ կապված հարցերը գտնվում են պաշտպանության նախարարի ենթակայության տակ, նոր դատական ռազմական շրջանի ստեղծման մասին որոշումն ընդունում է գլխավոր շտաբի պետը։

Իսրայելում չկա երդվյալ ատենակալների ինստիտուտ, դատարանի որոշումները կայացվում են պրոֆեսիոնալ դատավորների կողմից։ Աշխատանքային հակամարտությունների տարածաշրջանային դատարանների կազմում ընդգրկված են հասարակության ներկայացուցիչներ, բայց նրանք էլ ոչ թե երդվյալ ատենակալներ են, այլ լիազոր դատավորներ։

Դատավարության հիմնական սկզբունքներ խմբագրել

  • Իսրայելի դատական համակարգի սկզբունքները արմատավորված են Թորայում (Հնգամատյան)[2], որն ասում է. «Դատարանում մի՛ գործիր անարդարություն, մի մեղմ եղիր աղքատների նկատմամբ և մի՛ հաճիր ազնվականներին։ Դատիր քո հարևանին ճշմարտությամբ» (Վայկրա 19.15)։ Դատական մարմիններ ստեղծելով՝ Մովսեսը սահմանեց դատավորների պահանջները. «Լսեք ձեր եղբայրներին և արդարադատորեն դատեք բոլորին եղբոր և նորեկի հետ։ Ոչ ոքի նախապատվություն մի տվեք։ Լսեք ինչպես փոքրերին, այնպես էլ մեծերին։ Մի վախեցեք ոչ ոքիից ... » (Դվարիմ 1։ 16-17)։
  • Իսրայելի անկախության հռչակագրի համաձայն՝ «հիմնված կլինի ազատության, արդարության և խաղաղության սկզբունքների վրա՝ հրեա մարգարեների կանխորոշումներին համապատասխան»[3]։ Այս սկզբունքը ամրագրված է նաև իրավունքի հիմունքների մասին օրենքում[4]․ «եթե դատարանը քննում է օրենսդրության մեջ որոշում չունեցող իրավաբանական հարցը դատական նախադեպերում կամ համանմանության կիրառմամբ, ապա այն պետք է որոշում կայացնի հրեա ժողովրդի ժառանգության ազատության, արդարության, հավասարության և խաղաղության սկզբունքներին համապատասխան»։
  • Դատավարության կարգի մասին Հիմնական օրենքը դատավորներին երաշխավորում է[1] դատական լիազորությունների կատարման ժամանակ անկախություն։ Օրենքի մեջ ասվում է. «դատական իշխանությամբ օժտված անձն իր դատական լիազորություններն ուղարկելու մեջ ոչ մեկին ենթակա չէ և ոչ մի բան, բացի օրենքից»[5]։ Դատավորները նաև ունեն լայն անձնական անկախություն. նրանց պաշտոնը մշտական է, նրանք կարող են զբաղեցնել այն մինչև յոթանասուն տարեկան և բացառությամբ բացառիկ դեպքերի, նրանք չեն կարող տեղահանվել։ Դատավորներին երաշխավորված են աշխատավարձը, ծառայության պայմանները և անձնական անձեռնմխելիությունը։
  • Դատարանների մասին օրենքին համապատասխան ապահովվում է դատավարության հրապարակայնությունը[6]։ Դատարանի նիստերը դռնփակ են թույլատրվում միայն օրենքով սահմանված դեպքերում, երբ խոսքը վերաբերում է պետական անվտանգությանը, անչափահասի շահերի պաշտպանությանը, ընտանեկան հարաբերություններին և որոշ այլ դեպքերում[7]։

Համառոտ պատմություն խմբագրել

Հրեական դատական գործընթացները ծագել են հին ժամանակներից և հասել են բարձր մակարդակի՝ Սանեդրինյան շրջանում։ Երկու հազարամյա սփյուռքի ընթացքում Իսրայելի ժողովուրդը, պահպանելով ինքնավար դատական համակարգ շատ երկրներում, պահպանել է իրենց օրենքի և դատական գործընթացների ավանդույթները[8]։

Իսրայել պետության ստեղծման նախօրեին Էրեց-Իսրայելում գործում էր Բրիտանական մանդատի դատական համակարգը, որը ներառում էր որոշ դատարաններ, որոնք ստեղծվել էին դեռևս Օսմանյան կայսրության ժամանակ։ Իշուվի ղեկավարությունը՝ հրեական գործակալությունը և ազգային կոմիտեն, որը զբաղվում է գործադիր իշխանության կազմակերպմամբ և բանակի կառուցմամբ, չի ստեղծել պետության ապագայի դատական համակարգը։ Այնուամենայնիվ, 1947 թվականի հոկտեմբերին ազգային կոմիտեն բացեց իրավաբանական բաժին, որը ղեկավարում էր դոկտոր Զերահ Վարհաֆտիգը, իսկ ավելի ուշ հիմնվեց «դատաիրավական խորհուրդը», որի գլխին կանգնած էր փաստաբան Դով Յոսեֆը։ Այդ ինստիտուտները, ինչպես նաև փաստաբան Մենախեմ Դունկելբլումի գլխավորած հրեական փաստաբանների միությունը քննարկել են ապագա իրավական համակարգի կառուցվածքը։

Պետության հռչակումից հետո ժամանակավոր Պետական խորհուրդը որոշում կայացրեց ուժի համակարգի և դատական համակարգի վերաբերյալ[9]։ Որոշման 11-րդ հոդվածի համաձայն՝ նոր պետությունում պահպանվել է նախկինում գործող իրավունքը՝ դրանում կատարված անհրաժեշտ փոփոխություններով, իսկ 17-րդ հոդվածի համաձայն՝ մանդատին կից գործող դատարանները պահպանել են իրենց գործառույթները։ Դատավորներին նշանակելու լիազորությունները Մեծ Բրիտանիայի թագավորից և Պաղեստինի Գերագույն հանձնակատարից անցել են Իսրայելի ժամանակավոր կառավարությանը։ Հռչակումից հետո պետության նշանակվել են դատավոր համաշխարհային ու շրջանային դատարանների, ընդ որում նշանակության ստացել են հրեաները և արաբները։ 1948 թվականի հունիսին կայացվեց դատարանների մասին հրամանագիրը (անցումային շրջանի կանոններ), որը սահմանեց դատավարության կանոնները։ Գերագույն դատարանը չի բացվել այլ դատարանների հետ միասին, իսկ ԲԱԳԱՑ-ի գործառույթները սկզբում կատարում Էր Թել Ավիվում շրջանային դատարանը։  Արդարադատության նախարար Պինհաս Ռոզենը և հայտնի փաստաբան դոկտոր Մոշե Զմորան պատրաստել են Գերագույն դատարանի դատավորների թեկնածուների ցուցակը, որը հաստատվել է ժամանակավոր կառավարության կողմից։ Գերագույն դատարանի նախագահ նշանակվեց դոկտոր Մոշե Զմորը, և դատարանը բացվեց 1948 թվականի սեպտեմբերի 14-ին Երուսաղեմում։

1953 թվականին Քնեսեթն ընդունել է դատավորների մասին օրենքը, որում հաստատվել է մինչ օրս գործող դատավորների ընտրության համակարգը։  1957 թվականին ընդունվել է դատարանների մասին օրենքը, որն ամրացրել է ընդհանուր իրավասության բոլոր դատարանների լիազորությունները։ 1984 թվականին այդ երկու օրենքները և մի շարք այլ օրենքներ փոխարինվել են դատարանների մասին օրենքով [համակցված տարբերակ][6], և նույն թվականին ընդունվել է դատավարության մասին Հիմնական օրենքը[1]։

Իսրայելի դատական համակարգի ընդհանուր սխեմա խմբագրել


Գերագույն դատարան
 		        
Քաղաքացիական, քրեական և վարչական գործերով վերաքննիչ դատարանՀատուկ լիազորություններ ԲԱԳԱՑ
Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումների բողոքարկումՎերաքննիչ ռազմական դատարանի վճիռների բողոքարկումԴատական պաշտպանություն հանուն արդարությանԻշխանության մարմիններին և նրանց ներկայացուցիչներին պարտավորեցնող օրդերԱպօրինի ձերբակալվածներին և կալանավորներին ազատ արձակելու օրդերՕրենքների նկատմամբ դատական վերահսկողություն
  Դատարանի, տրիբունալի կամ դատական լիազորություններով այլ մարմնի օրդերԿրոնական դատարանների լիազորությունների պահպանման նկատմամբ դատական վերահսկողությունԴատական վերահսկողություն աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ Համաիսրայելական դատարանի որոշումների նկատմամբ
Շրջանային դատարան     Աշխատանքային վեճերի դատարան  
Առաջին ատյանի դատարան. քաղաքացիական գործեր, քրեական գործերՔաղաքացիական և քրեական գործերով վերաքննիչ դատարանՎարչական հարցերով դատարանՊետական ծառայողների կարգապահական դատարանի գործերով վերաքննիչ բողոքներ Աշխատանքային վեճերի Վերաքննիչ դատարանՎեճեր գործատուների և արհմիությունների միջև
Համաշխարհային դատարան     Աշխատանքային վեճերի դատարան  
Առաջին ատյանի դատարան. քաղաքացիական գործեր, քրեական գործերԸնտանեկան գործերով դատարանՏեղական գործերով դատարանՃանապարհատրանսպորտային գործերով դատարան Աշխատողների և գործատուների փոխհարաբերություններԱզգային ապահովագրության հարցեր
 Անչափահասների գործերով դատարանՓոքր հայցերի դատարանԴատական կատարման ծառայություն Աշխատանքային օրենքների քրեական խախտումներ


Ֆոնի գույն

  •      — ընդհանուր իրավասության դատարան
  •      — հատուկ իրավասության դատարան

Օրենսդրություն խմբագրել

  • Դատավարության կարգի մասին հիմնական օրենք[1]
  • Դատարանների մասին օրենք [համակցված տարբերակ] 1984[6]
  • 1980 թվականի իրավունքի հիմունքների մասին օրենք[4]
  • 1982 թվականի քրեական դատավարության կարգի մասին օրենք [համակցված տարբերակ][10]
  • 2000 թվականի վարչական հարցերով դատարանի մասին օրենք[11]
  • 1971 թվականի անչափահասների մասին օրենք (դատավարություն, պատիժ և վերադաստիարակման ուղիներ)[12]
  • 1961 թվականի Ճանապարհային երթևեկության մասին հրամանագիրը [նոր տարբերակ][13]
  • 1995 թվականի ընտանեկան գործերի դատարանի մասին օրենք[14]
  • 1972 թվականի բնակարանային վարձակալի իրավունքների պաշտպանության մասին օրենք [համակցված տարբերակ][15]
  • 1967 թվականի դատական կատարման մասին օրենք[16]
  • 1969 թվականի աշխատանքային հակամարտությունների դատարանի մասին օրենք[17]
  • 1955 թվականի ռազմական դատավարության մասին օրենք[18]
  • 1992 թվականի վարչական դատարանների մասին օրենք[19]
  • 1953 թվականի ռաբինատի դատարանների դատավարության մասին օրենք (ամուսնություն և ամուսնալուծություն)[20]
  • 1969 թվականի ամուսնալուծության գործերի դատավարության մասին օրենք (հատուկ դեպքեր և միջազգային լիազորություններ)[21]
  • 1955 թվականի նվիրատվությունների մասին օրենք[22]
  • 1961 թվականի ղադիաների մասին օրենք[23]
  • Դրուզյան կրոնական դատարանների մասին 1962 թվականի օրենք[24]
  • 1922-1947 թվականներին Էրեց-Իսրայել խորհրդի վերաբերյալ թագավորի հրամանագրեր[25]
  • 1945 թվականի պաշտպանության (արտակարգ դրության) մասին որոշումներ[26]
  • 1969 թվականի հրամանագիրը (№ 1-№ 3) Իսրայելի զորքերի հրամանատարի կողմից[27]
  • 2009 թվականի Անվտանգության ապահովման հրաման [համակցված տարբերակ] (Հուդեա և Սամարիա) (№ 1651)[28]
  • 2002 թվականի դատավորների գործողությունների վերաբերյալ հասարակայնության բողոքները քննելու լիազոր ներկայացուցչի մասին օրենք[29]

Գերագույն դատարան խմբագրել

Երուսաղեմում գտնվող Գերագույն դատարանը Իսրայելի Բարձրագույն դատական ատյանն է, նրա իրավասությունը տարածվում է պետության ողջ տարածքի վրա։

 
Здание Верховного суда Израиля, Иерусалим

Գերագույն դատարանի իրավասությունը ներառում է շրջանային դատարանների որոշումների դեմ բողոքարկումների քննությունը, ինչպես նաև դատական պաշտպանությունը, որը նա կարող է տալ որպես առաջին և վերջին ատյան, որպես արդարության Բարձրագույն դատարան (ԲԱԳԱՑ)։ Գերագույն դատարանի նախադեպային որոշումները պարտավորեցնում են բոլոր դատարաններին, բացի նրանից։ 2012 թվականի փետրվարի 28-ից Գերագույն դատարանի նախագահի պաշտոնը զբաղեցնում է դատավոր Աշեր Գրունիսը։

Գերագույն դատարանի նախադեպային որոշումները դարձել են երկրում մարդու իրավունքների աղբյուր։ Այդ իրավունքներից շատերը հետագայում ամրագրվել են պետության հիմնական օրենքներում, սակայն խոսքի ազատության, հավաքների ազատության, կրոնի ազատության իրավունքների պաշտպանությունը շարունակում է հենվել Գերագույն դատարանի որոշումների վրա։ Անցյալ դարի 90-ական թվականներին Գերագույն դատարանի դատավորները հայտարարեցին այսպես կոչված սահմանադրական հեղափոխություն, որից հետո Կնեսետը կասեցրեց նոր հիմնական օրենքների ընդունումը և «սահմանադրական օրենսդրության գործընթացը կանգ առավ»[30]։

Երուսաղեմում իր նստավայրով Գերագույն դատարանը պարտական է իր առաջին նախագահ Մոշե Զմորին, ով կարողացել է համոզել Բեն Գուրիոնին կատարել հենց այդ ընտրությունը[31]։ Իր աշխատանքը 1948 թվականին Իսրայելի Գերագույն դատարանը սկսել է նույն շենքում Ռուսական բակում, որտեղ Գերագույն դատարանը նստել է Բրիտանական մանդատի ժամանակ։ Քառասունչորս տարի անց նրա համար կառուցվել է ժամանակակից շենք Երուսաղեմի կառավարական հաստատությունների մոտ՝ վարդերի այգու մոտ։

Դատավորներ խմբագրել

Դատական լսումների մեծ մասում Գերագույն դատարանի դատավորների կոլեգիան բաղկացած է երեք հոգուց։ Որոշ հարցեր լուծվում են մեկ դատավորի կողմից, իսկ լրացուցիչ լսումների ժամանակ կոլեգիան կազմված է հինգ կամ ավելի դատավորներից։ Ամեն դեպքում, դատարանի կազմում պետք է ընդգրկվի կենտ թվով դատավորներ։

Գերագույն դատարանի դատավորները, ինչպես ընդհանուր իրավասության դատարանների մյուս դատավորները, նշանակվում են դատավորների ընտրության հանձնաժողովի կողմից, որը բաղկացած է ինը անդամից։ Հանձնաժողովը բաղկացած է Գերագույն դատարանի նախագահից և այս դատարանի երկու այլ դատավորներից։ Դատավորների թեկնածուների համար պահանջները սահմանվում են օրենքով։ Գերագույն դատարանի դատավորների թիվը որոշում է Քնեսեթը։

Գերագույն դատարանի ստեղծման ժամանակ նրա կազմում ընդգրկված էին 5 դատավորներ և ևս երկու թափուր աշխատատեղ մնացին ազատ։  Ներկայումս Գերագույն դատարանի ամբողջական կազմը ներառում է 15 դատավոր։ Գերագույն դատարանի բացման պահից մինչև 2011 թվականը 60 դատավորներ եղել են նրա անդամներ։

Վերաքննիչ դատարան խմբագրել

Որպես վերաքննիչ դատարան, Գերագույն դատարանը հանդես է գալիս որպես քաղաքացիական, քրեական և վարչական գործերով շրջանային դատարանի վճիռների բողոքարկումը քննող երկրորդ և երրորդ ատյան։ Որպես կանոն, Գերագույն դատարանի որոշումները վերջնական են։ Հազվադեպ բացառություն է քրեական գործի կրկնակի քննությունը կամ Գերագույն դատարանի կողմից գործի լրացուցիչ լսումը, որի վերաբերյալ դատարանն արդեն որոշում է կայացրել։ Գերագույն դատարանը քննում է նաև տրիբունալների որոշ որոշումների դեմ բողոքարկումները, փաստաբանների կոլեգիայի կարգապահական դատարանի որոշումները և այն որոշումները, որոնք կապված են կալանավորների վերաքննիչ բողոքների կամ վարչական կալանավորումների հետ[32]։

ԲԱԳԱՑ խմբագրել

Արդարադատության բարձրագույն դատարանը քննում է ընդհանուր կամ հատուկ իրավասության այլ դատարանների իրավասության մեջ չմտնող հայցերը, եթե նա կարծում է, որ այդ գործերի լսումն անհրաժեշտ է արդարության շահերից ելնելով։ Սովորաբար խոսքը վերաբերում է պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների և նրանց ներկայացուցիչների անօրինական գործողությունների, լիազորությունների չարաշահման և չհիմնավորված (unreasonable) որոշումների վերաբերյալ մասնավոր անձանց կամ հասարակական կազմակերպությունների բողոքներին։ ԲԱԳԱՑ-ի իրավասության մեջ է մտնում՝ ազատ արձակել ապօրինի ձերբակալվածին կամ կալանավորին․ տալ կառավարության, տեղական իշխանության, նրանց ներկայացուցչի կամ այլ պաշտոնատար անձի պարտավորեցնող կարգադրագիր, դատարանի, տրիբունալի կամ դատական լիազորություններով այլ մարմնի համար[33]։ Արդարադատության Գերագույն դատարան կարող են դիմել ոչ միայն Իսրայելի քաղաքացիները, այլ նաև Հրեաստանի և Սամարիայի բնակիչները (Հորդանան գետի արևմտյան ափ), ովքեր չունեն Իսրայելի քաղաքացիություն։

Շրջանային դատարան խմբագրել

 
Здание Окружного суда в Тель-Авиве

Շրջանային դատարանը առաջին ատյանի դատարանն է, որը չի մտնում համաշխարհային դատարանի իրավասության մեջ, և վերաքննիչ դատարանը, որը վերանայում է շրջանի համաշխարհային դատարանների վճիռները։ Շրջանային դատարանի նախադեպային որոշումները խորհրդատվական բնույթ ունեն շրջանի բոլոր համաշխարհային դատարանների համար։ Որպես կանոն, առաջին ատյանի դատարանի դատական նիստը վարում է մեկ դատավոր։ Այն դեպքերում, երբ խոսքը վերաբերում է բողոքարկմանը կամ առանձնապես ծանր հանցագործություններին (սպանություն, բռնաբարություն, պետանվտանգության դեմ հանցագործություններ և այլն), դատավորների կոլեգիան բաղկացած է երեք հոգուց[34]։

Իսրայելում գործում են 6 շրջանային դատարաններ, որոնցից յուրաքանչյուրը ունի իրավասություն իր տարածքում. Հրեաստանում և Սամարիայում Իսրայելի ընդհանուր դատարանների տարածքային իրավազորությունը չի տարածվում[35]։ Շրջանում գործում է Իսրայելի ռազմական դատարան, ինչպես նաև շարունակում են գործել տեղական դատարաններ, որոնք գոյություն են ունեցել այստեղ մինչև 1967 թվականը։ Ռազմական դատարանները և ընդհանուր դատարանները առաջին և երկրորդ ատյանները զուգահեռ իրավասություն ունեն Իսրայելի քաղաքացիների նկատմամբ, և նրանց գործերը, որպես կանոն, վարվում են Համաշխարհային կամ շրջանային դատարանում[36]։

Որպես առաջին ատյանի դատարան, շրջանային դատարանը քննում է բոլոր քաղաքացիական և քրեական գործերը, որոնք չեն գտնվում համաշխարհային դատարանի իրավասության ներքո, ինչպես նաև վարչական գործերը՝ վարչական հարցերով դատարանի մասին օրենքին համապատասխան[11]։ Մասնավորապես, նա քննում է ավելի քան 2.5 միլիոն շեկել գումարի քաղաքացիական հայցեր և քրեական գործեր, որոնք նախատեսում են առնվազն յոթ տարվա ազատազրկում, ինչպես նաև այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են անշարժ գույքի սեփականությունը, սնանկությունը, ընկերությունների լուծարումը, կալանավորների բողոքները։ Տարածքային դատարանի իրավասության մեջ են մտնում այլ դատարանի բացառիկ իրավասության մեջ չգտնվող բոլոր հարցերը, սակայն, եթե հարցը գտնվում է այլ դատարանի զուգահեռ իրավասության մեջ, ապա շրջանային դատարանը միշտ չէ, որ իր առջև առաջնային է։

Որպես վերաքննիչ դատարան շրջանային դատարանը հանդես է գալիս որպես երկրորդ ատյան, որը քննարկում է համաշխարհային դատարանի որոշումների դեմ բողոքարկումները, ինչպես նաև վարչական տրիբունալների որոշումների և դատական կատարման բյուրոյի ղեկավարների որոշումների դեմ բողոքարկումները։

Վարչական հարցերով դատարան խմբագրել

Շրջանային դատարանը կարող է դատական նիստեր անցկացնել վարչական հարցերով՝ քննելով մասնավոր անձի միջնորդությունը պետական գերատեսչության դեմ, պետական հիմնարկի որոշման դեմ բողոքարկումը կամ վարչական հայցը։ Պետական գերատեսչություններին են պատկանում պետական իշխանության և տեղական ինքնակառավարման մարմինները, ինչպես նաև պետական գործառույթներ իրականացնելու իրավասություն ունեցող այլ մարմիններ ու պաշտոնատար անձինք։ Վարչական դատարանի իրավասության մեջ մտնող միջնորդությունների, բողոքարկումների և հայցերի ցանկը ներկայացվում է վարչական հարցերի վերաբերյալ դատարանի մասին օրենքի հավելվածներում[11]։ Օրենքում չնշված վարչական հարցերը քննարկվում են Գերագույն դատարանի կողմից՝ որպես ԲԱԳԱՑ։ Վարչական հարցերով դատարանի ընթացակարգը և նրանց տրվող դատական պաշտպանությունը նույնն են, ինչ ԲԱԳԱՑում կիրառվում են։

Հարկ է նշել, որ օրենքի գերակայության սկզբունքը սահմանափակումներ է դնում ոչ միայն ժողովրդավարական պետության քաղաքացիների, այլև նրա իշխանության մարմինների վրա։ Այս սկզբունքի համաձայն՝ պետական իշխանության մարմիններին թույլատրված է միայն այն, ինչ սահմանված է օրենքով, այն դեպքում, երբ մասնավոր անձին թույլատրված է այն ամենը, ինչը արգելված չէ օրենքով[37]։

Վարչական դատարան միջնորդությունները կարող են կապված լինել, օրինակ, առնանայի (մունիցիպալ հարկերի), կրթության, բիզնեսի վարման թույլտվությունների, մրցույթների անցկացման և այլ հարցերի հետ։ Բողոքարկումը կարող է ներկայացվել որոշ պետական գերատեսչությունների որոշումների վրա, որոնք հիմնված են պլանավորման և շինարարության մասին օրենքի, էլեկտրաէներգիայի օրենքի, դպրոցների վերահսկողության մասին օրենքի, Իսրայել մուտք գործելու օրենքի և այլ օրենքների վրա։ Ներկայումս սահմանված են միայն երկու տեսակի հայցեր՝ մրցույթի անցկացման հետ կապված փոխհատուցման պահանջ և պետական գերատեսչության դեմ ներկայացուցչական (խմբակային) հայց։

 
Карта округов Израиля

Շրջանային և համաշխարհային դատարանների ցանկ խմբագրել

Շրջան Շրջանային դատարան Դատարանի նախագահ Համաշխարհային դատարաններ[38] Ծանոթագրություններ
Հյուսիսային մարզ Նազարեթ Աբրահամ Աբրահամ Աֆուլա, Բեյթ-Շեան, Կացրին, Կիրյաթ-Շմոնա, Մասադա, Նազարեթ, Տվերիա, Ծֆատ Ներառում է Գոլանի բարձունքներ
Հայֆայի մարզ Հայֆա Ռոն Շապիրո Աքքա, Քրայոտ, Նագարիա, Հադերա, Հայֆա Դատական համակարգում Ակկո և Նագարիա ներառված են ոչ թե Հյուսիսային, այլ Հայֆայի շրջանում
Կենտրոնական մարզ Լոդ Աբրահամ Տալ Կեֆար Սավա, Նետանիա, Պետախ Տիկվա, Ռամլե, Ռեխովոտ, Ռիշոն լե Ցիոն Դատական համակարգում Հոլոնը և Բաթ Յամը ներառված են ոչ թե Թել Ավիվի, այլ կենտրոնական շրջանում, սակայն այդ քաղաքների ճանապարհատրանսպորտային գործերը քննվում են Թել Ավիվի շրջանում
Թել Ավիվի մարզ Թել Ավիվ Էյթան Օրենշտեյն Թել Ավիվ, Գերցլիա
Երուսաղեմի մարզ Երուսաղեմ Ահարոն Ֆարկաշ Երուսաղեմ, Բեյթ Շեմեշ
Հարավային մարզ Բեեր Շևա Յոսեֆ Ալոն Աշդոդ, Աշկելոն, Բեեր-Շևա, Դիմոնա, Կիրյաթ-Գաթ, Էյլաթ

Համաշխարհային դատարան խմբագրել

Մագիստրոսի դատարանը առաջին ատյանի դատարանն է՝ առավելագույն քրեական և քաղաքացիական գործերի քննության համար։ Իր իրավասության մեջ ներառված են քրեական գործեր, որոնք պատժվում են տուգանքով կամ ազատազրկմամբ՝ մինչև 7 տարի ժամկետով, և քաղաքացիական հայցեր՝ 2,5 միլիոն շեկելից ոչ ավելի։ Անշարժ գույքի և այլ ոլորտների հետ կապված որոշ հարցեր համաշխարհային դատարանի իրավասության ներքո չեն գտնվում։ Միևնույն ժամանակ, «Ընտանեկան դատարանի մասին» օրենքին վերաբերող հարցեր քննարկելիս ընդլայնվում են դատարանի լիազորությունները[14]։

Որպես կանոն, համաշխարհային դատարանը գործերը քննում է մեկ դատավորը, սակայն առանձին դեպքերում կոլեգիան կարող է բաղկացած լինել երեք դատավորներից։ Համաշխարհային դատարանի վերջնական որոշումը կարող է բողոքարկվել շրջանային դատարանում, իսկ եթե քաղաքացիական գործով դատարանի որոշումն անավարտ է, ապա բողոքարկման քննության համար պահանջվում է շրջանային դատարանի թույլտվությունը[39]։

Համաշխարհային դատարանի շրջանակներում գործում են նաև հատուկ հարցերով մի շարք դատարաններ։ Այդ թվում՝

Ընտանեկան գործերով դատարան խմբագրել

Ընտանեկան գործերով դատարանը քննում է ընտանեկան վեճերը և, մասնավորապես, այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են երեխաների պահպանումը, ալիմենտը, խնամակալությունը, որդեգրումը, ժառանգությունը, գույքի բաժանումը, տարբեր հավատ դավանողների միջև ամուսնալուծությունը։ Այս հարցերից մի քանիսի զուգահեռ իրավասություն ունեն կրոնական դատարանները, որոնք օժտված են նաև նույն հավատքի մարդկանց միջև ամուսնության և ամուսնալուծության բացառիկ իրավասությամբ։ Ընտանեկան գործերով դատարանի մասին օրենքի ընդունումից[14] և ընտանեկան գործերով դատարանների ստեղծումից առաջ 1995 թվականին ընտանեկան իրավունքի հարցերը եղել են շրջանային դատարանների իրավասության ներքո[40]։

2011 թվականի սկզբին գործում էր ընտանեկան գործերով 14 դատարան[41]։ Դա թույլ տվեց մեկ հարկի տակ կենտրոնացնել ընտանեկան կոնֆլիկտների հետ կապված հարցերի ամբողջ համալիրը։ Դատարանում գործում է օգնության ծառայություն, որտեղ աշխատում են հոգեբաններ, սոցիալական աշխատողներ և հոգեբույժներ։ Ընտանեկան գործերով դատարանի վճիռների դեմ բողոքարկումները քննվում են շրջանային դատարանի կողմից[42]։

Որոշակի խնդիրներ քննարկելիս ընտանեկան դատարանը հաշվի է առնում այսպես կոչված «պակիդ սաադ»-ի՝ լայն լիազորություններով սոցիալական ծառայողի զեկույցը։ Այս սոցիալական աշխատողների գործողությունները և առաջարկությունները հաճախ լուրջ քննադատության են ենթարկում հասարակական կազմակերպությունների և որոշ դատավորների[43]։

Փոքր հայցերի դատարան խմբագրել

Մասնավոր անձը փոքր հայցերով կարող է քաղաքացիական հայց ներկայացնել դատարան՝ պայմանով, որ հայցի գումարը փոքր չէ, այսինքն՝ չի գերազանցում օրենքով սահմանված սահմանը։ Պատասխանողը կարող է լինել անհատ, առևտրային ձեռնարկություն, կորպորացիա կամ այլ իրավաբանական անձ։ 2011 թվականի սկզբին հայցի առավելագույն գումարը կազմել է 31 900 շեկել[44] (ժամանակ առ ժամանակ այդ գումարը կարող է փոխվել)։

Փոքր հայցերով դատարանի լիազորությունները վերապահվել են դատարանների մասին օրենքում[6]։ Այդ լիազորությունների տարբերակիչ առանձնահատկությունն այն է, որ դատարանն իրավունք ունի ընդունել քաղաքացիական գործերով սովորական դատարանում անթույլատրելի ապացույց, ինչպես նաև պարզեցնել դատական ընթացակարգը, եթե դա նպաստում է արագ և արդար որոշման կայացմանը։ Փոքր հայցերով դատարանում կողմերը սովորաբար իրենք են պաշտպանում իրենց շահերը։ Դատարանը կարող է թույլատրել ներկայացուցչին հանդես գալ կողմերից մեկի անունից, բայց պայմանով, որ նա ներկայացնում է կողմին անհատույց և չի զբաղվում ներկայացուցչությամբ կանոնավոր հիմունքներով։ Որպես կանոն, կողմերը չեն կարող ներկայացվել փաստաբանի կողմից, Սակայն, եթե դրա համար կան հատուկ հիմքեր, դատարանը կարող է թույլատրել նման ներկայացուցչություն։ Փոքր հայցերի վերաբերյալ դատարանի վերջնական որոշումը կարելի է բողոքարկել շրջանային դատարանում, սակայն դրա համար անհրաժեշտ է ստանալ դատավորի թույլտվությունը[45]։

Տեղական դատարան խմբագրել

 
Суд по местным делам, Иерусалим

Տեղական դատարանի իրավասության մեջ ներառված են տեղական ինքնակառավարման մարմինների (համայնքապետարաններ, տեղական խորհուրդներ) գործունեության հետ կապված օրենքներով և կանոնակարգերով սահմանված իրավախախտումներ։ Այս օրենքները ներառում են «Քաղաքապետարանների մասին» և Տեղական խորհուրդների մասին որոշումը (բրիտանական մանդատի ընթացքում առաջին անգամ տրված), «Պլանավորման և շենքի մասին» օրենքը և այլ օրենքներ, որոնց ցանկը տրված է Դատարանների մասին օրենքի հավելվածում[6]։ Ենթաօրենսդրական ակտերից հարկ է նշել տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից ընդունվող և ներքին գործերի նախարարի կողմից հաստատվող համայնքային օժանդակ օրենքները։ Օժանդակ համայնքային օրենքները գործում են տեղական իշխանության տարածքում, որն ընդունել է այդ ենթաօրենսդրական ակտը։ Տեղական բնույթի իրավախախտումների օրինակներ կարող են ծառայել ապօրինի շինարարությունը, բիզնեսի վարման թույլտվության պայմանների չկատարումը, սխալ կայանատեղումը, պարտադիր կրթության մասին օրենքի խախտումները, անասնաբուժական ծառայության պահանջների խախտումը։

Տեղական գործերով դատարանի լիազորությունները վերապահվել են դատարանների մասին օրենքում[6]։ Համաշխարհային դատարանը ունի զուգահեռ իրավասություն գործերով, որոնք ուսումնասիրում է տեղական դատարանի. Որոշ քաղաքներում, ինչպիսիք են Կարմիելե, Արիել, Բաթ Յամե, Մաալե-Ադումիմ[46] գործում են տեղական դատարանները, թեև նրանք չունեն համաշխարհային դատարան։ Տեղական գործերով որոշ դատարանների իրավասությունը տարածվում է մի քանի քաղաքների և տեղական խորհուրդների վրա (օրինակ, Կիրյատ Բյալիկի դատարանի իրավասությունը տարածվում է Քիրյաթ Մոցկինի, Նեշերի, Կիրյաթ-Տիվոնի և այլ շրջանների վրա)։ Այն վայրերում, որտեղ տեղական գործերով դատարաններ չեն ստեղծվել, տեղական բնույթի իրավախախտումները կարող են քննվել համաշխարհային դատարանի կողմից։ Տեղական բնույթի իրավախախտումների համար առավել հաճախ պատիժ է համարվում տուգանքը։ Բողոքարկման իրավունքները սահմանված են այնպես, ինչպես համաշխարհային դատարանում։

Ճանապարհատրանսպորտային գործերով դատարան խմբագրել

2011 թվականի սկզբին, դատարաններ ճանապարհատրանսպորտային գործերով գործում է 17 քաղաքներում։ Իսրայելի. ճանապարհատրանսպորտային գործերով դատարանը քննում է ճանապարհային տրանսպորտի և դրա ապահովագրության հետ կապված իրավախախտումները։ Ճանապարհատրանսպորտային իրավախախտումներ են համարվում ճանապարհային երթևեկության մասին հրամանագրում սահմանված խախտումները՝ հրամանագրին համապատասխան ընդունված ենթաօրենսդրական ակտերում[13] և օրենքներում, որոնց ցանկը ներկայացվում է հրամանագրում։ Ճանապարհատրանսպորտային գործերով դատարանի որոշումների դեմ բողոքարկումները քննվում են շրջանային դատարանի կողմից։

Ինչպես նաև քրեական գործերում, ճանապարհատրանսպորտային գործերով դատաքննությունն իրականացվում է քրեական դատավարության կարգի մասին օրենքին համապատասխան[10]։ Իրավախախտման մեջ մեղադրվողը մեղադրական եզրակացություն է ստանում երկու ձևերից մեկով՝ կամ տուգանքի վճարման և դատաքննության միջև ընտրություն նախատեսող զեկուցագրի տեսքով, կամ մեղադրական եզրակացության և դատարան ծանուցագրի տեսքով։ Մեղադրանքի առաջին տեսակը կիրառվում է թեթև խախտումների դեպքում, ինչպիսիք են սխալ կայանատեղը, ընդ որում տուգանքի վճարումը նշանակում է մեղքի ճանաչում։ Ավելի լուրջ խախտումների դեպքում, կամ եթե թեթև խախտման մեջ մեղադրվողը մտադիր է պաշտպանել իր գործողությունները, գործը քննվում է դատարանում։ Եթե դատարանը որոշում է կայացնում մեղադրյալի մեղավորության մասին, ապա նա իրավունք ունի նրա վրա դնել հետևյալ պատիժները՝ տուգանք, վարորդական իրավունքից զրկում, բանտային կալանք (փաստացի կամ պայմանական), հասարակական աշխատանքներ (բանտարկության փոխարեն) և մի շարք այլ պատիժներ[47]։

Դատարանների վարչությունը և պետական դատախազությունը ճանապարհային տրանսպորտային իրավունքի ոլորտում բարեփոխումներ են նախապատրաստում[48]։

Անչափահասների գործերով դատարան խմբագրել

Անչափահասների գործերով դատարանը համաշխարհային կամ շրջանային դատարանն է, որտեղ նիստ է գումարում հատուկ պատրաստություն անցած դատավորը։ Անչափահաս է համարվում 18 տարին չլրացած անձը։ Անչափահասների գործերով դատարանների համակարգը ղեկավարում է նախագահը[12]։ 2006 թվականից անչափահասների գործերով դատարանների նախագահի պաշտոնը զբաղեցնում է դատավոր Գալիթ Պրյոդսկին։ Այդ դատարանների ստեղծման նպատակն էր արդարադատությունը համատեղել իրավախախտում կատարած կամ ռիսկի խմբում գտնվող անչափահասների խնամքի միջոցների հետ։ Անչափահասների գործերով լսումներն անցկացվում են դռնփակ, արգելվում է անչափահասի ինքնությունը պարզելու համար անունների և այլ տեղեկատվության հրապարակումը[49][50][51]։

Առաջին գործընթացը նախաձեռնել է դատախազը դեռահասների դեմ, ովքեր կատարել են իրավախախտում և կրում են քրեական պատասխանատվություն։ 1977 թվականի քրեական իրավունքի մասին օրենքի համաձայն այն անձինք, ովքեր դեռ 12 տարին չեն լրացել, քրեական պատասխանատվություն չեն կրում։ Մեղադրյալի ծնողները, որպես կանոն, իրավունք ունեն ներկա գտնվել դատարանի նիստերին, ինչպես նաև (մեղադրյալի և նրա փաստաբանի հետ միասին) դիմել դատարանին խնդրանքով, հարցաքննել վկաներին և ներկայացնել իրենց փաստարկները։ Այն դեպքում, երբ դատարանը սահմանում է, որ անչափահասը կատարել է իրավախախտում, նա պարտավոր է պահանջել պրոբացիայի ծառայության տեսուչի հանձնարարականները։ Հանձնարարականը ստանալուց հետո դատարանը կարող է կամ անչափահասին մեղավոր ճանաչել և պատիժ սահմանել, կամ իրավախախտում կատարած անձի նկատմամբ հսկողության և խնամքի օրդեր տալ, կամ առանց դատավճռի և առանց օրդերի[52][53][54][55][56]։

Անչափահասների գործերով համաշխարհային դատարանի դատավճիռը կամ որոշումը կարող են բողոքարկվել անչափահասների գործերով շրջանային դատարանում՝ դատավճռի կամ որոշման կայացման պահից սկսած 45 օրվա ընթացքում։

Վարձակալության դատարան խմբագրել

Համաշխարհային դատարանի շրջանակներում գործում է նաև վարձակալության գործերով դատարան։ Նրա անունը եբրայերեն «վարձակալության տրիբունալը» կարող է մոլորեցնել, քանի որ տրիբունալը (եբրայերեն «Բեյթ դին») սովորաբար նշանակում է մասնագիտացված դատարան, այլ ոչ թե ընդհանուր իրավասության դատարան։ Բացի այդ, այս դատարանը չի զբաղվում բոլոր տեսակի վարձակալությամբ, այլ միայն «պաշտպանված վարձակալությամբ», երբեմն կոչվում է «բանտապահ գումար»։

Վարձակալության դատարանում լսումներն իրականացվում են վարձակալի իրավունքների պաշտպանության մասին օրենքին համապատասխան[15]։ Դատարանը նիստեր Է գումարում համաշխարհային դատավորի պաշտոնը զբաղեցնող մեկ դատավորի կազմով։ Այդ դատարանի կողմից քննարկվող հարցերին վերաբերում է բնակելի բնակարանի կամ բիզնեսի համար նախատեսված շինության վարձավճարը, բնակարանի վերանորոգման պահանջը և վարձակալության պայմանագրի հետ կապված այլ հարցեր։ Համաշխարհային դատարանը զուգահեռ իրավասություն ունի վարձակալության դատարանի կողմից քննվող գործերով, եթե վարձակալության հարցերը ծագում են համաշխարհային դատարանի կողմից քննարկվող այլ գործի գործընթացում։ Վարձակալության գործերով դատարանի որոշումը կարող է բողոքարկվել նաև համաշխարհային դատարանների որոշումներով[57]։

Դատական կատարման ծառայություն խմբագրել

2008 թվականին ընդունվել է դատական կատարման մասին օրենքի 29 փոփոխությունը[16], որը հիմք է հանդիսացել դատական կատարման բարեփոխման համար։ Բարեփոխուման նպատակն էր բարձրացնել դատական կատարման ծառայության աշխատանքի արդյունավետությունը և ապահովել ինչպես պարտատերերի, այնպես էլ պարտապանների ավելի հավասարակշռված իրավունքներ։ Օրենքի համաձայն ստեղծվել է դատական որոշումների կատարման և պարտքերի բռնագանձման վարչություն[58], որը գտնվում է արդարադատության նախարարի գերատեսչությունում։ Դատական կատարման բոլոր բյուրոները փոխանցվել են վարչության պետի տնօրինությանը, և այժմ դրանք գործում են գործադիր, այլ ոչ թե դատական իշխանության շրջանակներում։ Այնուամենայնիվ, դեռևս գոյություն ունի դատական կատարման ծառայության կախվածությունը դատական համակարգից, ինչն արտահայտվում է դատական կատարման գրանցողների նշանակման կարգով։ 2010 թվականի հոկտեմբերին կառավարությունը ներկայացրեց ռեգիստրների նշանակման նոր կարգը սահմանող օրինագիծը։ Այս օրինագծի ընդունումը Քնեսեթով կավարտի դատական կատարման ծառայության անջատումը դատական համակարգից[59]։

Դատական կատարման ռեգիստրի որոշումը կարող է բողոքարկվել համաշխարհային դատարանում, սակայն որոշ բողոքարկումների քննության համար պահանջվում է դատական կատարման ռեգիստրի կամ համաշխարհային դատարանի դատավորի թույլտվությունը։

Հատուկ իրավասության դատարան խմբագրել

Իսրայելում ընդհանուր իրավասության դատարանների համակարգի հետ մեկտեղ կան հատուկ մասնագիտացված դատարաններ, որոնց իրավասությունը սահմանափակվում է դատավարության որոշակի ճյուղով։

Ոչ բոլոր դատարանները, որոնց լիազորությունները սահմանափակված են դատավարության որևէ ոլորտով, մասնագիտացված դատարաններ են։ Օրինակ, վարչական դատարանը և ընտանեկան գործերով դատարանը գործում են յուրաքանչյուրն իր ոլորտում, սակայն օրենքի համաձայն դրանք վերաբերում են ընդհանուր իրավասության դատարաններին։ Իր հերթին, աշխատանքային հակամարտությունների դատարանը մասնագիտացված դատարան է, քանի որ ոչ դատավարության կարգի մասին Հիմնական օրենքը, ոչ աշխատանքային վեճերի դատարանի մասին օրենքը չեն սահմանել այն որպես ընդհանուր իրավասության դատարան[1][17][60]։

Դատարանները Իսրայելի դատական համակարգի հատուկ իրավասության մաս են կազմում։ Մասնագիտացված դատարաններն ունեն որոշակի ընդհանրություններ. դրանք հիմնվում են հատուկ օրենքների հիման վրա, դրանց վրա տարածվում են դատավարության հիմնական սկզբունքները, դատարանի կազմում կարող են ընդգրկվել ոչ պրոֆեսիոնալ իրավաբաններ։ Այս դատարաններից մի քանիսը ունեն իրենց սեփական վերաքննիչ ատյանը (աշխատանքային հակամարտությունների դատարան, կրոնական դատարաններ, ռազմական դատարան)․ նրանցից մի քանիսի (աշխատանքային հակամարտությունների դատարան[61], կրոնական դատարան) որոշումների վրա չի կարելի դիմել ընդհանուր իրավասության դատարան, այլ միայն կարելի է հայց (միջնորդություն) ներկայացնել ԲԱԳԱՑ՝ օգտագործելով դատական վերահսկողության նրա լիազորությունները, այդ դատարաններից մի քանիսը ունեն առանձին վարչական վարչություն (օրինակ՝ ռաբինատի դատարան), այդ դատարանների դատավորները նշանակվում են դատավորների ընտրության տարբեր հանձնաժողովների կողմից։

Աշխատանքային վեճերի դատարան խմբագրել

Աշխատանքային հակամարտությունների դատարանը մասնագիտացված դատարան է, որը բացառիկ իրավասություն ունի աշխատանքի և սոցիալական ապահովության հարցերում։ Այս դատարանը բաղկացած է երկու ատյաններից՝ շրջանային դատարանից և Համաիսրայելական դատարանից[62]։

Աշխատանքային օրենսդրության աղբյուրները ներառում են Իսրայելում ճանաչված օրենքներ, ենթաօրենսդրություն, Իսրայելի աշխատանքային դատարանի դատական նախադեպեր, աշխատանքային պայմանագրեր, իրավական սովորություններ և միջազգային կոնվենցիաների դրույթներ։ Աշխատանքային հարաբերությունները կարգավորող օրենքներն են՝ «Աշխատանքի ազատության մասին» Հիմնական օրենքը, «Աշխատանքային բախումների մասին դատարանի մասին» օրենքը[17], «Ազգային ապահովագրության մասին» օրենքը և 50-ից ավելի այլ օրենքներ։ Տարբերակել կոլեկտիվ և անհատական աշխատանքային պայմանագրերը։ Աշխատանքային պայմանագրի կողմերը գործատուներն ու աշխատողներն են կամ նրանք, ովքեր ներկայացնում են դրանք։ Որոշ գործատուներ ունեն նաև կոլեկտիվ հաշվարկ (օրինակ՝ Հիստադրութում և Հադասա կազմակերպությունում)։ Կոլեկտիվ պայմանագրերի մասին օրենքը սահմանում է կոլեկտիվ պայմանագրերի երկու տեսակ՝ ընդհանուր և հատուկ։ Հատուկ պայմանագիրն ուժի մեջ է մեկ ձեռնարկությունում, և այն կնքվում է գործատուի (կամ այդ գործատունը ներկայացնող կազմակերպության) և այն աշխատողների ներկայացուցչական մարմնի միջև, որոնց նկատմամբ կիրառվում է համաձայնագիրը։ Ընդհանուր պայմանագիրը վավեր է որոշակի արդյունաբերության (կամ տարածաշրջանի) բոլոր ձեռնարկություններում, և այն կնքվում է գործատուների կազմակերպության և աշխատողների ներկայացուցչական մարմնի միջև այս արդյունաբերության (տարածաշրջանում) միջև[63][64]։

Աշխատանքային վեճերի դատարանում դատավորների հետ միասին նիստեր են գումարում հասարակության ներկայացուցիչները, որոնց նշանակում են արդարադատության նախարարը և արդյունաբերության, առևտրի և զբաղվածության նախարարը՝ նախապես խորհրդակցելով աշխատողների ներկայացուցչական մարմնի (արհմիության) և գործատուների ներկայացուցչի հետ։ Այն դեպքում, երբ հասարակայնության ներկայացուցիչը չի ներկայանում դատական նիստին, այն կարող է անցկացվել նաև առանց նրա ներկայության[65]։

Աշխատանքային հակամարտությունների դատարանների, ինչպես նաև ընդհանուր իրավասության դատարանների վարչական ղեկավարումն իրականացվում է դատարանների վարչության կողմից։ Դատարանների վարչության կողմից կազմված հաշվետվությունները, Տեղեկատվության ազատության մասին օրենքին համապատասխան, պարունակում են նաև աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ դատարանների մասին տեղեկություններ։ Հայֆայում, Բեեր Շևեում և Նազարեթում կառուցված դատարանի նոր շենքերում տեղակայված են ինչպես ընդհանուր իրավասության դատարանները, այնպես էլ աշխատանքային վեճերի դատարաններ[60]։

Աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ համաիսրայելյան դատարան խմբագրել

 
Здание Всеизраильского суда по трудовым конфликтам, Иерусалим

Աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ համաիսրայելյան դատարանը Իսրայելի աշխատանքային դատարանների բարձրագույն ատյանն է։ Դատարանը գտնվում է Երուսաղեմում, նրա իրավասությունը տարածվում է ամբողջ պետության տարածքում։ Աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ Համաիսրայելական դատարանի կազմում ընդգրկված են 7 դատավորներ։ Դատարանի նախագահի պաշտոնը 2013 թվականի դեկտեմբերից զբաղեցնում է դատավոր Իգալ Պլիտմանը, որն այդ պաշտոնում փոխարինել է դատավոր Նիլի Արադին։ Համաիսրայելական դատարանն ամենից հաճախ նիստեր Է գումարում հինգ մարդու՝ երեք դատավորի, գործատուների կողմից հասարակայնության ներկայացուցչի և աշխատողների կողմից հասարակայնության ներկայացուցչի կազմում։ Որոշ դեպքերում դատարանի կազմում ընդգրկված են երեք կամ յոթ ատենակալներ։

Աշխատանքային հակամարտությունների հարցերով համաիսրայելյան դատարանը քննում է աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ տարածաշրջանային դատարանների վճիռների բողոքարկումը։ Ընդհանուր կոլեկտիվ պայմանագրի կողմ հանդես գալու իրավասություն ունեցող անձանց միջև հակամարտությունների, աշխատանքային հարաբերությունների հարցերով աշխատողների տարբեր կազմակերպությունների կամ գործատուների տարբեր կազմակերպությունների միջև հակամարտությունները։

Աշխատանքային հակամարտությունների տարածաշրջանային դատարան խմբագրել

Աշխատանքային հակամարտությունների տարածաշրջանային դատարանը աշխատանքի և սոցիալական ապահովության հարցերի հետ կապված գործերի մեծամասնության քննության առաջին ատյանի դատարանն է։ 2011 թվականի սկզբին Իսրայելում գործում էին 5 շրջանային նավեր, որոնք գտնվում էին Երուսաղեմում, Թել Ավիվում, Հայֆայում, Նազարեթում և Բեեր Շևում։ Յուրաքանչյուր շրջանային դատարանի ղեկավար է նրա նախագահը։ Մարզային աշխատանքային դատարանները, որպես կանոն, նիստեր են գումարում երեք անձի՝ մեկ դատավորի, գործատուների կողմից հասարակայնության ներկայացուցչի և աշխատողների կողմից հասարակայնության ներկայացուցչի կազմով։ Տարածքային դատարանի վերջնական որոշումը կարող է բողոքարկվել Համաիսրայելական դատարանում, իսկ եթե տարածքային դատարանի որոշումն անավարտ է, ապա բողոքարկման քննարկման համար անհրաժեշտ է թույլտվություն։ Աշխատանքային հակամարտությունների տարածաշրջանային դատարանները բացառիկ իրավասություն ունեն դիտարկել որոշակի քաղաքացիական և վարչական գործեր, ինչպես նաև որոշ քրեական գործեր քննելու զուգահեռ իրավասություն[60][62]։

Աշխատանքային հարաբերությունների ոլորտում տարածաշրջանային դատարանի իրավասության մեջ է մտնում անհատական (աշխատողի և գործատուի միջև), կոլեկտիվ (հատուկ կոլեկտիվ համաձայնագրերի կողմերի միջև) և կազմակերպչական (աշխատողի և նրա մասնագիտական կազմակերպության միջև) աշխատանքային հակամարտությունների հետ կապված քաղաքացիական գործերի քննությունը։ Վարչական գործերով դատարանի իրավասությունը ներառում է տարբեր վարչական հանձնաժողովների կողմից աշխատանքային իրավունքի շրջանակներում ընդունված որոշումների վերանայումը։ Քրեական գործերով տարածաշրջանային դատարանի լիազորությունների աղբյուրը այնպիսի օրենքներ են, ինչպիսիք են աշխատանքի և հանգստի ժամերի մասին օրենքը, դեռահասների աշխատանքի մասին օրենքը, օտարերկրյա աշխատողների մասին օրենքը և այլ օրենքներ։

Սոցիալական ապահովության ոլորտում տարածաշրջանային դատարանի իրավասության մեջ են մտնում ազգային ապահովագրության մասին օրենքի և պետական բժշկական ապահովագրության մասին օրենքի համաձայն հայցերը, ինչպես նաև կենսաթոշակային դրամարկղերի դեմ հայցերը։

Դատական վերահսկողություն աշխատանքային հակամարտությունների դատարանի նկատմամբ խմբագրել

Աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ համաիսրայելական դատարանը Իսրայելի բարձրագույն վերաքննիչ ատյանն է, ոչ զանգվածային բնույթի աշխատանքային վեճերի վերաբերյալ։ Միևնույն ժամանակ, ոչ կիսագլուխ գործերով աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ Համաիսրայելական դատարանի վերջնական որոշումները ենթակա են ԲԱԳԱՑ-ի դատական վերահսկողության։ Այդպես հաստատվել է 1986 թվականին Խատիվի գործով Գերագույն դատարանի նախադեպային որոշման մեջ[66]։ Այս նախադեպի համաձայն, աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ Համաիսրայելական դատարանի վերջնական որոշման մեջ ԲԱԳԱՑ-ի միջամտությունը սահմանափակված է այն դեպքերով, երբ կատարվել են երկու պայմաններ․ դատարանի որոշման մեջ էական սխալ է հայտնաբերվել, և արդարության սկզբունքը պարտավորեցնում է ԲԱԳԱՑ-ին միջամտել՝ հաշվի առնելով կոնկրետ գործի հանգամանքները։

Ատիվի գործով նախադեպը սահմանեց ԲԱԳԱՑ-ի սահմանափակ դատական վերահսկողությունը աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ դատարանի որոշումների նկատմամբ։ Գործնականում ԲԱԳԱՑ-ը, որպես կանոն, չի միջամտում աշխատանքային հակամարտությունների վերաբերյալ Համաիսրայելական դատարանի որոշումներին, սակայն առանձին հազվադեպ դեպքերում ԲԱԳԱՑ-ը ստիպված է եղել փոխել կամ չեղարկել այդ դատարանի որոշումները[60]։

Ռազմական դատարան Հրեաստանում և Սամարիայում խմբագրել


 
Эмблема Армии обороны Израиля

Առաջին ատյանի ռազմական դատարանները ստեղծվել են 1967 թվականին այն տարածքներում, որոնք Իսրայելի կողմից պահվում են Վեցօրյա պատերազմից հետո։ Դատարանները ստեղծվել են Իսրայելի զորքերի հրամանատարի հրամաններին[27] և անվտանգության ապահովման հրամաններին համապատասխան[28]։ Դատարանների գործունեությունը հաշվի է առնում Միջազգային հանրային իրավունքի դրույթները։ 1989 թվականին ստեղծվել է ռազմական Վերաքննիչ դատարան[67]։ 2009 թվականին ստեղծվել է անչափահասների գործերով զինվորական դատարան[68]։

Անվտանգության օրենսդրությունը Հրեաստանում և Սամարիայում բաղկացած է իսրայելական զորքերի հրամանատարի կողմից տրված հրամանագրերից և կարգադրություններից։ Մարզի ռազմական իշխանությունները սահմանափակված են վերահսկվող տարածքներում գործող սովորական միջազգային իրավունքի շրջանակներում։ Իսրայելի վարչական իրավունքի սկզբունքները տարածվում են տարածաշրջանի նկատմամբ։ Հրեաստանում և Սամարիայում օրենքը շարունակում է ուժի մեջ մնալ մինչև 1967 թվականը, քանի որ այն չի հակասում հրամանատարի կողմից տրված օրենսդրությանը։ Այսպիսով, ուժի մեջ են մնում Հորդանանի օրենսդրության տարրերը, 1945 թվականի պաշտպանության մասին հրամանը[26], բրիտանական հավատարմագրային օրենքի այլ մասեր և Օսմանյան օրենսդրության որոշակի դրույթներ։ Զինվոր հրամանատարի օրենսդրական լիազորությունները նրան թույլ են տալիս փոփոխություններ կատարել տեղական օրենսդրությունը։ Այսպիսով, օրինակ, 1960 թվականին Հորդանանի քրեական օրենսդրությունը փոփոխվեց երթևեկության խախտումների պատճառով[69]։

Ռազմական դատարանի ֆունկցիոնալ իրավասության մեջ է մտնում անվտանգության հարցերով օրենսդրությամբ, ինչպես նաև տարածաշրջանում գործող իրավունքի այլ աղբյուրներով սահմանված իրավախախտումների քննությունը։ Այս իրավազորությունը տարածվում է նաև այն անձանց վրա, որոնց իրավախախտումները կատարվել են Հրեաստանի և Սամարիայի տարածքից դուրս, սակայն վտանգվել են տարածաշրջանի հասարակական կարգի կամ անվտանգության համար, կամ կատարվել են այս տարածաշրջանի «A» գոտում և վտանգվել նրա անվտանգության համար[28]։ «A» և «B» գոտիներում շատ լիազորություններ են փոխանցվել Պաղեստինյան խորհրդին։ Իսրայելի ռազմական դատարանը հիմնականում պահպանում է անվտանգության դեմ հանցագործությունների լիազորությունները, ինչպես նաև բոլոր իսրայելցիների լիազորությունները[70]։

Անվտանգության դեմ իրավախախտումների օրինակ կարող է ծառայել ահաբեկչական գործունեությունը, որը ներառում է պետության և նրա քաղաքացիների դեմ ահաբեկչություններին նախապատրաստումն ու մասնակցությունը։ Այս կատեգորիան ներառում է մահապարտ ահաբեկիչների գործողությունները, հրազենից կրակոցները, ահաբեկչական կազմակերպության պատկանելությունը։ Բացի այդ, իրավախախտումներին են վերաբերում հասարակական կարգի սպառնալիքները, քարաթափումը, հրկիզող խառնուրդով շշեր նետելը, Իսրայելի տարածքում ապօրինի գտնվելը և այլ խախտումներ[71]։

Դատական հետապնդման հետ մեկտեղ, Հրեաստանի և Սամարիայի զինվորական դատախազությունը աջակցում է վարչական ձերբակալությունների հրամանների հրատարակմանը։ Վարչական ձերբակալությունների կիրառման հնարավորությունն ամրագրված է անվտանգության հարցերի և միջազգային հանրային իրավունքի օրենսդրության մեջ։ Վարչական կալանքի մասին հրամանը արձակում է զինվորական հրամանատարը այն դեպքերում, երբ հասարակական կարգի կամ տարածաշրջանի անվտանգության վտանգը կանխելու այլ հնարավորություն չկա։ Վարչական կալանքի մասին յուրաքանչյուր հրաման վերահսկվում է դատավորի կողմից, որը կարող է հաստատել հրաման, վերացնել այն կամ կրճատել կալանքի ժամկետը[72]։

Ռազմական դատարանը կազմված է առաջին ատյանի զինվորական դատարաններից և ռազմական Վերաքննիչ դատարանից։

Գիվատ-Զեևից ոչ հեռու գտնվող «Օֆեր» ռազմաբազայում գտնվող ռազմական վերաքննիչ դատարանի իրավասության մեջ է մտնում առաջին ատյանի զինվորական դատարանների վճիռների դեմ բողոքարկումների քննությունը։ Վերաքննիչ դատարանի դատավորները նույնպես քննում են վարչական կալանքի նկատմամբ դատական վերահսկողության հետ կապված բողոքարկումները և կազմում են սահմանափակող օրդերների բողոքարկման վերաքննիչ հանձնաժողով։ Ռազմական վերաքննիչ դատարանի նախագահի պաշտոնը զբաղեցնում է գնդապետ Նաթանել Բենիշուն։ Սամարիայի առաջին ատյանի ռազմական դատարանը գտնվում է «Սալեմ» ռազմակայանում Մեգիդդո խաչմերուկի մոտ։ Վարչական կալանքի մասին հրամանի հրապարակումից հետո ձերբակալվածը պետք է 8 օրվա ընթացքում ներկայանա վարչական ձերբակալությունների մասին որոշումները վերահսկող դատավորին։ Դատարանի նիստերը, որոնք կապված են վարչական ձերբակալությունների դատական վերահսկողության հետ, անցկացվում են «Օֆեր» ռազմաբազայում և Նիցայի մերձակա «Կցիոտ» ռազմակայանում։

Առաջին ատյանի ռազմական դատարանի դատական կոլեգիան կարող է բաղկացած լինել մեկ կամ երեք դատավորներից՝ կախված օրենքով (հրամանով) նախատեսված պատժի ծանրությունից[69]։ Ըստ օրենքի (հրամանի)՝ անչափահասների գործերով զինվորական դատարանը քննում է 16 տարին չլրացած անձանց իրավախախտումները, սակայն գործնականում այդ տարիքը բարձրացել է մինչև 18[73]։ Առաջին ատյանի զինվորական դատարանների դատավորներն անցնում են հատուկ պատրաստություն, որից հետո նրանք կարող են լինել անչափահասների գործերով դատավորներ։

Ռազմական վերաքննիչ դատարանի նախագահը և ռազմական դատարանի Յուդայի և Սամարայի ստորաբաժանումը ենթարկվել են ռազմական վերաքննիչ դատարանի նախագահին։ Ռազմական դատարանի դատավորներին դատական լիազորություններն իրականացնելիս երաշխավորված է անկախությունը[28]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 «Основной закон о порядке судопроизводства (ивр.)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  2. ↑ Проф. Нехама Лейбович. «Новые исследования книги Дварим (Второзаконие) в свете классических комментариев». Еврейское агентство. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  3. ↑ «Текст декларации независимости (рус)». Еврейское агентство. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 5-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Закон об основах права (ивр.)». Վերցված է 26 февраля 2011-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  5. ↑ «Система судопроизводства. Независимость судебной системы». сайт Посольства Государства Израиль в РФ. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 «Закон о судах [комбинированная версия] 1984 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  7. ↑ «Судьи и судебная власть. Введение (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին.
  8. ↑ «История права и судопроизводства (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  9. ↑ Постановление о системе власти и судебной власти 1948 года (ивр.).
  10. ↑ 10,0 10,1 «Закон о порядке уголовного судопроизводства [комбинированная версия] 1982 года (ивр.)». Վերցված է 26 февраля 2011-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Закон о суде по административным вопросам 2000 года (ивр.)». Վերցված է 26 февраля 2011-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  12. ↑ 12,0 12,1 «Закон о несовершеннолетних (судопроизводство, наказание и пути перевоспитания) 1971 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Указ о дорожном движении [новая версия] 1961 года (ивр.)». Վերցված է 26 февраля 2011-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «Закон о суде по семейным делам 1995 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 25 мая 2011-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Закон о защите прав квартиросъёмщика [комбинированная версия] 1972 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 22 апреля 2011-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Закон о судебном исполнении 1967 года (ивр.)». Վերցված է 26 февраля 2011-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 «Закон о суде по трудовым конфликтам 1969 года (ивр.)». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  18. ↑ «Закон о военном судопроизводстве 1955 года (ивр.)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  19. ↑ « Закон об административных трибуналах 1992 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 23 июля 2011-ին.
  20. ↑ «Закон о судопроизводстве раввинатских судов (брак и развод) 1953 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 5 мая 2011-ին.
  21. ↑ «Закон о судопроизводстве по делам о расторжении брака (особые случаи и международные полномочия) 1969 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  22. ↑ «Закон о даянах от 1955 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 5 мая 2011-ին.
  23. ↑ «Закон о кадиях 1961 года (ивр.)». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 июня 2011-ին.
  24. ↑ «Закон о друзских религиозных судах от 1962 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  25. ↑ «Указы короля в Совете относительно Эрец-Исраэль 1922-1947 годы (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 «Постановления об обороне (чрезвычайном положении) от 1945 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 25 мая 2011-ին.
  27. ↑ 27,0 27,1 «Декреты (№ 1 - № 3) командующего израильскими войсками в Иудее и Самарии от 1967 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 21 августа 2011-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 «Приказ об обеспечении безопасности [комбинированная версия] (Иудея и Самария) (№ 1651) от 2009 года (ивр.)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 15 августа 2011-ին.
  29. ↑ «Закон об уполномоченном по рассмотрению жалоб общественности на действия судей от 2002 года (ивр.)». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 26 февраля 2011-ին.
  30. ↑ Алек Д. Эпштейн. От Аарона Барака — к Дорит Бейниш: Политическая драма вокруг смены руководства Верховного суда Израиля // Сборник статей «Ближний Восток и современность». — Институт востоковедения РАН, Институт Ближнего Востока, 2007. — Т. 32. — С. 96—122.
  31. ↑ Хаим Коэн, судья Верховного суда. Беседы с Михаэлем Шашаром. (ивр.). — Израиль: Издательство Кетер, 1989. — С. 114.
  32. ↑ «Верховный суд (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 4 марта 2011-ին.
  33. ↑ «Высший суд справедливости (БАГАЦ) (ивр.)». сайт Кнессета. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 4 марта 2011-ին.
  34. ↑ «Окружные суды (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 8 марта 2011-ին.
  35. ↑ «Право в районе Иудеи и Самарии (ивр.)». сайт Военной прокуратуры Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 8 марта 2011-ին.
  36. ↑ Дело Багац 3634/10 (ивр.) Արխիվացված 2010-12-14 Wayback Machine.
  37. ↑ Д-р Зеэв Сегаль. Израильская демократия (ивр.). — Израиль: Издательство министерства обороны, 1988. — С. 64—71. — ISBN 965-05-0379-X
  38. ↑ «О мировых судах более подробно (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 22 марта 2011-ին.
  39. ↑ «Мировые суды (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 24 марта 2011-ին.
  40. ↑ «Развод в Израиле - Суд по семейным делам». Портал strana.co.il. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 24 марта 2011-ին.
  41. ↑ «Суды по семейным делам (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 24 марта 2011-ին.
  42. ↑ «Семейные дела — разъяснительное пособие для волонтера» (PDF). Государство Израиль. Система судов. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 24 марта 2011-ին.
  43. ↑ «Судья Хана Бен-Ами – социальные работники скрывают от суда документы, содействуя торговле детьми для усыновления(եբրայերեն)». Организация «Плач матерей». 30.10.2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 01 ноября 2013-ին.
  44. ↑ «Уведомление о размере суммы мелкого иска (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 27 марта 2011-ին.
  45. ↑ «Мелкие иски – разъяснительное пособие для волонтера» (PDF). Государство Израиль. Система судов. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 27 марта 2011-ին.
  46. ↑ «О судах по местным делам более подробно (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 27 марта 2011-ին.
  47. ↑ «Дорожно-транспортные дела — разъяснительное пособие для волонтера» (PDF). Государство Израиль. Система судов. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 15 апреля 2011-ին.
  48. ↑ Юваль Йоаз. (10.06.2010). «Реформа в области дорожно-транспортного права — суд по дорожно-транспортным делам будет рассматривать только серьёзные правонарушения (ивр.)». Глобс. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 15 апреля 2011-ին.
  49. ↑ «Суды по делам несовершеннолетних (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 20 апреля 2011-ին.
  50. ↑ «О судах по делам несовершеннолетних более подробно (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 20 апреля 2011-ին.
  51. ↑ «О судах по делам несовершеннолетних. Введение (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 20 апреля 2011-ին.
  52. ↑ Мы и наши дети: Если подросток оступился. // «Компас репатрианта». — Министерство абсорбции, 2006. — С. 21—23.
  53. ↑ Всеизраильский родительский форум. «Если подросток нарушил закон...». сайт Израиль на ладони - israelinfo.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 20 апреля 2011-ին.
  54. ↑ «О судах по делам несовершеннолетних. Несовершеннолетний, совершивший правонарушение (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 20 апреля 2011-ին.
  55. ↑ «О судах по делам несовершеннолетних. Несовершеннолетний, нуждающийся в надзоре (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 20 апреля 2011-ին.
  56. ↑ Марина Уманская. (27.10.2010). «Детки в клетке». сайт Израильского центра Защиты Родителей. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 20 апреля 2011-ին.
  57. ↑ «Суд по делам аренды (ивр.)». сайт судебной власти Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 24 марта 2011-ին.
  58. ↑ «Веб-сайт Управления по исполнению судебных решений и взысканию долгов(եբրայերեն)». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 27 февраля 2011-ին.
  59. ↑ Правительство Израиля. (13.10.2010). «Законопроект о судебном исполнении (поправка №32) (регистраторы судебного исполнения)(եբրայերեն)» (PDF). Министерство юстиции Израиля. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 27 февраля 2011-ին.
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 60,3 «Отчёт комиссии по проверке структуры судов по трудовым конфликтам(եբրայերեն)» (PDF). Сайт суда по трудовым конфликтам. 01.2006. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 16 мая 2011-ին.
  61. ↑ Исключением является апелляция на окончательное решение Всеизраильского суда по трудовым конфликтам, принятое по уголовному делу.
  62. ↑ 62,0 62,1 «Суды по трудовым конфликтам. Введение.(եբրայերեն)». Сайт суда по трудовым конфликтам. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 16 мая 2011-ին.
  63. ↑ «Издание министерства абсорбции: Работа» (PDF). Министерство абсорбции Израиля. 2008. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 16 мая 2011-ին.
  64. ↑ Д. В. Черняева. Трудовое право Израиля. — Интел-Синтез, 2006. — № 7, 8.
    См. также Д.В.Черняева. (2006). «Трудовое право Израиля». Сайт «Управление персоналом 100% практика». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 16 мая 2011-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)
  65. ↑ «О представителях общественности.(եբրայերեն)». Сайт суда по трудовым конфликтам. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 16 мая 2011-ին.
  66. ↑ Дело Багац 525/84 Хатив против Всеизраильского суда по трудовым конфликтам(եբրայերեն)
  67. ↑ Ури Шохам. {{{заглавие}}} (англ.) = The principle of legality and the Israeli military government in the Territories // Military Law Review. — 1996. — Т. 153. — С. 254—255.
  68. ↑ Тамир Янив, Даниэль Йом Тов (2 ноября 2009). «Учреждён военный суд по делам несовершеннолетних(եբրայերեն)». Сайт пресс-секретаря ЦАХАЛа. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 16 сентября 2011-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)
  69. ↑ 69,0 69,1 Натанэль Бенишо. Об уголовном праве в Иудее, Самарии и секторе Газа – основы и тенденции развития(եբրայերեն) // Мишпат ве-цава. — Военная прокуратура Израиля, 2005. — № 18. — С. 293—330.
  70. ↑ «Право в Иудее и Самарии и законодательство по вопросам безопасности(եբրայերեն)». Сайт Военной прокуратуры. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 16 сентября 2011-ին.
  71. ↑ «Уголовное преследование в Иудее и Самарии(եբրայերեն)». Сайт Военной прокуратуры. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 16 сентября 2011-ին.
  72. ↑ «Административном арест(եբրայերեն)». Сайт Военной прокуратуры. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 16 сентября 2011-ին.
  73. ↑ Даниэль Коэн. (14 января 2011). «Перегруженные прокуроры(եբրայերեն)». Сайт пресс-секретаря ЦАХАЛа. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 16 сентября 2011-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իսրայելի_դատական_համակարգ&oldid=9524417» էջից