Իմրե Մադիչ (հունգ.՝ Madách Imre, հունվարի 21, 1823(1823-01-21)[1][2][3][…], Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4] - հոկտեմբերի 5, 1864(1864-10-05)[5][6], Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4][8]), հունգարացի պոետ, փիլիսոփա և դրամատուրգ։ «Մարդու ողբերգությունը» փիլիսոփայական չափածո դրամայի հեղինակը։ Հեղինակը խրախուսվել և խորհրդատվություն է ստացել Յանոշ Արանիի կողմից, ով 19-րդ դարի հունգարացի ամենահայտնի պոետներից էր։

Իմրե Մադիչ
հունգ.՝ Madách Imre
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 21, 1823(1823-01-21)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԴոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4]
Մահացել էհոկտեմբերի 5, 1864(1864-10-05)[5][6] (41 տարեկան)
Մահվան վայրԴոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4]
Քաղաքացիություն Հունգարիա
Մայրենի լեզուհունգարերեն
ԿրթությունԲուդապեշտի համալսարան (1840)
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող, դրամատուրգ և քաղաքական գործիչ
ԱմուսինԷլիզաբեթ Ֆրաթեր
Ծնողներմայր՝ Anna Majthényi?
Զբաղեցրած պաշտոններՀունգարիայի Ազգային ժողովի անդամ
ԿուսակցությունResolution Party?[7]
ԱնդամությունՀունգարիայի գիտությունների ակադեմիա
ԵրեխաներAladár Madách?
 Imre Madách Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ծնվել է Հունգարիայի Թագավորության Ալշոստրեգովա քաղաքում 1823 թվականին ազնվականների ընտանիքում։ 1837 թվականին սկսել է սովորել Պեշտայի համալսարանում[9]։ 1842 թվականին պաշտոնապես դարձել է իրավաբան։ 1850-ական թվականներին բանտարկվել է քաղաքական գործի համար, 1860 թվականին ընտրվել է հունգարական Սեյմի պատգամավոր։ 1840 թվականին ստեղծել է «Lantvirágok» քնարական ժողովածուն, ինչին հաջորդել են քնարական ստեղծագործությունների և քննադատական էտյուդների մի ամբողջ շարք, որոնցից նշանավոր են «A civilizátor» կատակերգությունը (1859) և «Jo nev es ereny», «Commodus», «Mária királynő» (1840—1855), «Csák végnapjai» (1843—1861), «Férfi és nő» (1843) դրամաները։ 1860 թվականին ավարտել է «Մարդկային ողբերգությունը» ստեղծագործության վրա աշխատանքները, որը հանդիսանում է իր լավագույն աշխատանքը։

«Մարդկային ողբերգություն»

խմբագրել

«Մարդկային ողբերգությունը» նվիրված է մարդկության ճակատագրերի պատկերին, որ խորհրդանշվում է նախամարդկանցով՝ Ադամով և Եվայով։ Լյուցիֆերը, դժգոհ լինելով աշխարհի ստեղծումից և ցանկանալով Ադամի սրտի մեջ կյանքի հանդեպ վատատեսական անտարբերություն մտցնել, Ադամին մի երազ է ուղարկում, որից նա պետք է հասկանար, որ մարդկության ողջ պատմությունը ընդամենը դատարկություն է և հոգու տանջանք։ Բարձրանալով Լյուցիֆերի հետ աստղային տիրույթ և վախենալով անվերջությունից՝ Ադամը ընդունում է բարձրագույն իդեալիզմի դատարկությունը և տեսնելով սառչող երկրագնդի վրա մնացած վերջին մարդուն՝ էսկիմոսին, նա հասկանում է չոր մատերիալիզմի դատարկությունը։ Մա պատրաստվում է արթնանալ և սպանել ինքն իրեն, սակայն այն լուրը, որ Եվան պետք է մայրանա, նրա սիրտը լցնում է կենսախնդությամբ և հույսով, և նա դադարում է ապրել և կատարում է աստծո պատվերը։ Ողբերգությունն ավարտվում է Ադամի հետևյա բառերով՝ «կռվի՛ր և հավատա»։

Ստեղծագործության մեջ շատ են թևավոր խոսքերը և խորիմաստ մտքերը։ Այն համեմատվում է Գյոթեի «Ֆաուստի» հետ։

1883 թվականին առաջին անգամ ստեղծագործության հիման վրա թատրոն է բեմադրվել։ Այն դարձել է Հունգարիայի ամենահայտնի ներկայացումներից մեկը։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 Benezit Dictionary of ArtistsOUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Ավստրիական կենսագրական բառարան (գերմ.)ÖAW. — doi:10.1553/0X00282F20
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Magyar életrajzi lexikon (հունգ.) / K. ÁgnesBudapest: Akadémiai Kiadó, 1967.
  5. 5,0 5,1 5,2 Encyclopædia Britannica
  6. 6,0 6,1 6,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  7. Dániel B., József P., Judit P. Képviselők és főrendek a dualizmus kori Magyarországon (հունգ.)Líceum Kiadó, 2020. — P. 233. — 639 p. — ISBN 978-963-496-144-4
  8. «A rossz születési dátum [The wrong birth date]». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.. Temesvári Pelbárt Ferences Gimnázium.
  9. «His biography». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իմրե Մադիչ» հոդվածին։