Իմրե Մադիչ
Իմրե Մադիչ (հունգ.՝ Madách Imre, հունվարի 21, 1823[1][2][3][…], Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4] - հոկտեմբերի 5, 1864[5][6], Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4][8]), հունգարացի պոետ, փիլիսոփա և դրամատուրգ։ «Մարդու ողբերգությունը» փիլիսոփայական չափածո դրամայի հեղինակը։ Հեղինակը խրախուսվել և խորհրդատվություն է ստացել Յանոշ Արանիի կողմից, ով 19-րդ դարի հունգարացի ամենահայտնի պոետներից էր։
| Իմրե Մադիչ հունգ.՝ Madách Imre | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 21, 1823[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4] |
| Մահացել է | հոկտեմբերի 5, 1864[5][6] (41 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն[3][4] |
| Քաղաքացիություն |  Հունգարիա |
| Մայրենի լեզու | հունգարերեն |
| Կրթություն | Բուդապեշտի համալսարան (1840) |
| Երկեր | The Tragedy of Man? |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, գրող, դրամատուրգ, քաղաքական գործիչ և փաստաբան |
| Ամուսին | Էլիզաբեթ Ֆրաթեր |
| Ծնողներ | մայր՝ Anna Majthényi? |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Հունգարիայի Ազգային ժողովի անդամ |
| Կուսակցություն | Resolution Party?[7] |
| Անդամություն | Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա |
| Երեխաներ | Aladár Madách? |
 Imre Madách Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է Հունգարիայի Թագավորության Ալշոստրեգովա քաղաքում 1823 թվականին ազնվականների ընտանիքում։ 1837 թվականին սկսել է սովորել Պեշտայի համալսարանում[9]։ 1842 թվականին պաշտոնապես դարձել է իրավաբան։ 1850-ական թվականներին բանտարկվել է քաղաքական գործի համար, 1860 թվականին ընտրվել է հունգարական Սեյմի պատգամավոր։ 1840 թվականին ստեղծել է «Lantvirágok» քնարական ժողովածուն, ինչին հաջորդել են քնարական ստեղծագործությունների և քննադատական էտյուդների մի ամբողջ շարք, որոնցից նշանավոր են «A civilizátor» կատակերգությունը (1859) և «Jo nev es ereny», «Commodus», «Mária királynő» (1840—1855), «Csák végnapjai» (1843—1861), «Férfi és nő» (1843) դրամաները։ 1860 թվականին ավարտել է «Մարդկային ողբերգությունը» ստեղծագործության վրա աշխատանքները, որը հանդիսանում է իր լավագույն աշխատանքը։
«Մարդկային ողբերգություն»
խմբագրել«Մարդկային ողբերգությունը» նվիրված է մարդկության ճակատագրերի պատկերին, որ խորհրդանշվում է նախամարդկանցով՝ Ադամով և Եվայով։ Լյուցիֆերը, դժգոհ լինելով աշխարհի ստեղծումից և ցանկանալով Ադամի սրտի մեջ կյանքի հանդեպ վատատեսական անտարբերություն մտցնել, Ադամին մի երազ է ուղարկում, որից նա պետք է հասկանար, որ մարդկության ողջ պատմությունը ընդամենը դատարկություն է և հոգու տանջանք։ Բարձրանալով Լյուցիֆերի հետ աստղային տիրույթ և վախենալով անվերջությունից՝ Ադամը ընդունում է բարձրագույն իդեալիզմի դատարկությունը և տեսնելով սառչող երկրագնդի վրա մնացած վերջին մարդուն՝ էսկիմոսին, նա հասկանում է չոր մատերիալիզմի դատարկությունը։ Մա պատրաստվում է արթնանալ և սպանել ինքն իրեն, սակայն այն լուրը, որ Եվան պետք է մայրանա, նրա սիրտը լցնում է կենսախնդությամբ և հույսով, և նա դադարում է ապրել և կատարում է աստծո պատվերը։ Ողբերգությունն ավարտվում է Ադամի հետևյա բառերով՝ «կռվի՛ր և հավատա»։
Ստեղծագործության մեջ շատ են թևավոր խոսքերը և խորիմաստ մտքերը։ Այն համեմատվում է Գյոթեի «Ֆաուստի» հետ։
1883 թվականին առաջին անգամ ստեղծագործության հիման վրա թատրոն է բեմադրվել։ Այն դարձել է Հունգարիայի ամենահայտնի ներկայացումներից մեկը։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Ավստրիական կենսագրական բառարան (գերմ.) — ÖAW. — doi:10.1553/0X00282F20
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Magyar életrajzi lexikon (հունգ.) / K. Ágnes — Budapest: Akadémiai Kiadó, 1967.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Encyclopædia Britannica
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ Dániel B., József P., Judit P. Képviselők és főrendek a dualizmus kori Magyarországon (հունգ.) — Líceum Kiadó, 2020. — P. 233. — 639 p. — ISBN 978-963-496-144-4
- ↑ «A rossz születési dátum [The wrong birth date]». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.. Temesvári Pelbárt Ferences Gimnázium.
- ↑ «His biography». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- «Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Ջորջ Սիրտես)
- «Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Ջ. Հորն)
- «Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Լայն Մակլոյդ)
- «Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Օտտո Թոմչի)
- «Մարդկային ողբերգություն» ստեղծագործության նկարազարդումները
- Իմրե Մադիչի աշխատանքները
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իմրե Մադիչ» հոդվածին։ |