Թուրքիայի անտառային հրդեհներ
Թուրքիայի անտառային հրդեհները սկզբնավորվել են 2021 թվականի հուլիսի 18-ին՝ երկրի հարավային՝ Միջերկրածովյան տարածաշրջանում։ Հրդեհներն իրենց ծավալներով ամենակործանարարն են, որոնք պատուհասել են Թուրքիային վերջին տասնամյակների ընթացքում[3]։
 Անտառային հրդեհների արդյունքում արձակված ծխային ամպի արբանյակային պատկերը Միջերկրական ծովում | |
| Թվական | Հուլիսի 28, 2021 |
|---|---|
| Վայր |  Միջերկրածովյան Թուրքիա և հարակից շրջաններ
Ադանա, Անթալիա, Բինգյոլ, Բիթլիս, Դիարբեքիր, Չանաքքալե, Ադրիանապոլիս, Ստամբուլ, Իզմիր, Մերսին, Սամսուն և այլն։ |
| Պատճառ | դիտավորյալ հրդեհում |
| Հետևանք |
|
| Վնասվածքներ | 800+ վիրավոր[2] |
| Մահ(եր) | 8 զոհված |
| Կասկածյալ(ներ) |  Քրդական բանվորական կուսակցություն, ՆԱՍԱԼԱ |
Անտառային հրդեհները սկսվել են Անթալիայի մարզի Մանավգաթ քաղաքից 2021 թվականի հուլիսի 28-ին՝ 37 °C ջերմաստիճանի պայմաններում[4]։ 2021 թվականի հուլիսի 30-ի դրությամբ ընդհանուր առմամբ 17 նահանգներ, ներառյալ Միլասը, Ադանան, Օսմանիեն, Մերսինը և Կայսերին, միաժամանակ տուժել են անտառային հրդեհների արդյունքում[5]։
Նախապատմություն խմբագրել
2007 թվականին ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության միջկառավարական հանձնաժողովն իր չորրորդ զեկույցում հայտնել է հետևյալը․ «ավելի տաք, չոր պայմանները կհանգեցնեն առավել հաճախակի և երկարատև երաշտների, ինչպես նաև հրդեհների վտանգի ավելացման, հատկապես՝ Միջերկրածովյան տարածաշրջանում»[6]։
Հրդեհները հաջորդել են 2021 թվականի համաշխարհային անոմալիկ եղանակներին։ Թուրքիայի անտառներում անտառային հրդեհները սովորական երևույթ են ամառային ամիսներին, հատկապես՝ Միջերկրածովյան և Էգեյան տարածաշրջաններում։ 2021 թվականի մայիսին արձանագրվել է վերջին 50 տարիների ամենաթեժ մայիսը[7], որին հաջորդել է ցածր ջերմաստիճանային անոմալիաներով հունիսը`առատ տեղումներ։ Այնուամենայնիվ, նույնիս հունիսյան հարաբերական զով եղանակը չխոչընդոտեց հունիսի 26-ին և 27-ին Քաշում, Տարսոնում և Մարմարիսում բռնկված հրդեհներին[8]։
Անոմալիկ ջերմաստիճանային ցուցանիշներ արձանագրվել է նաև հուլիսին․ Թուրքիայի հարավ-արևելքում գտնվող Գզիրա քաղաքում գրանցվել է 60 տարվա վաղեմության ջերմաստիճանի ռեկորդ՝ 49 °C (120 °F) ջերմաստիճանով[9][10][11]։
Հրդեհներ խմբագրել
Հրդեհները սկզբնավորվել են 2021 թվականի հուլիսի 28-ին Անթալիայից 75 կմ արևելք գտնվող, նոսր բնակեցված Մանավգաթ քաղաքից։ Մինչև հուլիսի 29-ը կրակը հասել է օջախից հյուսիս ընկած Կարաոզ գյուղական բնակավայր։ Առաջիկա երկու օրերի ընթացքում հրդեհի արդյունքում տուժել է 3 մարզ, հազարավորները տարհանվել են, կրակը տարածվել է երկրի շոթ շրջաններում։ Ավելի ուշ, անտառային հրդեհներն ընգրկել են նաև Թուրքիայի հարավում գտնվող Միջերկրածովյան տարածաշրջանի մեծ մասը։
Հրդեհները արագորեն տարածվեցին նաև Մարմարիս և Բոդրում քաղաքների շրջակայքում։ Կրակի չդադարող տարածման ֆոնին տեղական իշխանությունները ստիպված էին տարհանել զբոսաշրջիկներին, այդ թվում այս հանգստավայրերի մշտական այցելուների մեջ մեծ թիվ կազմող բրիտանացի տուրիստներին և այստեղ անշարժ գույք ձեռք բերած անգլիացի թոշակառուներին[12]։
Հուլիսի 31-ին Էրդողանը աղետի գոտի է հայտարարել Ադանայի, Անթալիայի, Մուղլայի, Մերսինի և Օսմանիյա նահանգների անտառային հրդեհներից տուժած շրջանները։
Հուլիսի 31-ի դրությամբ 88 անտառային հրդեհների դեմ պայքարը հաջողվել է վերահսկել։ Տասը հրդեհների մարումը շարունակվել է Ադանա, Անթալիա, Մուղլա, Մերսին, Օսմանիե նահանգներում։ Օգոստոսի 1 -ին 107 անտառային հրդեհների վերահսկողություն է սահմանվել։ Հինգ հրդեհները շարունակվել են Անթալիայի (Մանավգաթ, Գյունդոգմուշ շրջաններ) և Մուղլայի (Մարմարիս, Կոյչեգիզ, Միլաս) նահանգներում։ Օգոստոսի 3-ի դրությամբ հրդեհի զոհերի ընդհանուր թիվը 10 մարդ է, վիրավորների թիվը գերազանցում է 1000-ը։
Պատճառներ խմբագրել
Հրդեհների որոշակի տեղայնացման ֆոնին Թուրքիայում քննարկումների հիմնական թեման դարձել են դրանց ծագման պատճառները։ Հրդեհների տարածման սկզբում, երբ աղետը դեռ նման ծավալի չէր հասել, Թուրքիայի նախագահը հանձնարարել էր երկրի դատախազությանը հետաքննել հրդեհի արհեստածին լինելու վարկածը։ Վերջին օրերին թուրքական որոշ շրջանակներում այս ենթադրությունները էլ ավելի ամրապնդվեցին։
Դա տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ իշխանամետ «Yeni Safak» պարբերականը հրապարակեց «Քրդական բանվորական կուսակցության» հետ ենթադրյալ առնչություններ ունեցող մի կազմակերպության՝ «Կրակի զավակներ» կոչվող կառույցի հայտարարությունը, որով այն ստանձնում էր Թուրքիայում ծագած հրդեհների պատասխանատվությունը։ Անթալիայի ճգնաժամային կենտրոնում ունեցած իր ելույթի ժամանակ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտնել է․ «Մենք մանրակրկիտ ուսումնասիրում ենք հրդեհների պատճառները։ Եթե լինեն դավաճաններ, որոնք ընդունակ են այրել սեփական հայրենիքը, նրանք ամենախիստ պատիժը կկրեն»[13]։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Անտառային հրդեհներ Բոդրումում (տեսանյութ)
-
Հրդեհները Միլաս քաղաքում -
Հրդեհների արդյունքում ձևավորված ծխի ամպը Միլասում -
Հրշեջ-փրկարարները Միլասում
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Turkey appeals for help to fight wildfires as heatwave continues». The Guardian. 2021 թ․ օգոստոսի 2. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ «Turkey: Death toll rises as wildfires rage along coastal resorts». Deutsche Welle. 2021 թ․ օգոստոսի 1.
- ↑ «EU sends firefighting planes to Turkey as wildfire death toll rises». euronews (անգլերեն). 2021 թ․ օգոստոսի 2. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ Rothwell, James (2021 թ․ հուլիսի 29). «One dead and ten stranded as wildfire rages across southern Turkey». The Daily Telegraph.
{{cite news}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ «Three dead as wildfire in south Turkey rages on -minister». Reuters. 2021 թ․ հուլիսի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ Alcamo, J; Moreno, JM; Nováky, B; Bindi, M; Corobov, R; Devoy, RJN; Giannakopoulos, C; Martin, E; Olesen, JE; Shvidenko, A (2007). «Europe» (PDF). In Parry, ML; Canziani, OF; Palutikof, JP; van der Linden, PJ; Hanson, CE (eds.). AR4 Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press. էջեր 541–580.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ «Forest fires break out as Turkey experiences hottest days - Turkey News». Hürriyet Daily News. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ NCEI.Monitoring.Info@noaa.gov. «Global Climate Report - June 2021 | National Centers for Environmental Information (NCEI)». www.ncdc.noaa.gov (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ Cowan, Levi. «GFS Model - Tropical Tidbits». www.tropicaltidbits.com. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ «Resmi İstatistikler». mgm.gov.tr. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Historical Weather on Friday, July 30, 2021 at Istanbul Atatürk Airport, Turkey - Weather Spark». weatherspark.com. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ «Թուրքիայում շարունակում են պայքարել անտառային հրդեհների դեմ». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ ««Եթե լինեն այնպիսի դավաճաններ, որոնք ընդունակ են այրել սեփական հայրենիքը, ապա նրանք ամենախիստ պատիժը կկրեն». Էրդողան». www.tert.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 3-ին.
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Թուրքիայի անտառային հրդեհներ կատեգորիայում։ |