Թադեոս Թոխաթցի
Թադեոս (Թաթոս) Թոխաթցի (Կողոնիացի), 16-րդ դարի հայ մեծ բանաստեղծ[1]։
Թադեոս Թոխաթցի | |
|---|---|
| Ծնվել է | անհայտ |
| Ծննդավայր | Թոքաթ |
| Վախճանվել է | անհայտ |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ |
| Լեզու | հայերեն |
Ներշնչվել է
| |
Ծնունդով Թոխաթից էր, ուներ վարդապետի տիտղոս։ Պահպանվել են շուրջ երեսուն նրա բանաստեղծություններից, կրոնական և բարոյախրատական բովանդակությամբ։ Որոշ բանաստեղծություններ գրված են ակրոստիքոսով, ոտանավորների առաջին տառերը կազմում են բառակապակցություններ «Ասված Թադեոսի կողմից», «Թադեոսից», «Թադեոսի ողբը», «Թադեոսի բանաստեղծությունը» և այլն[2]։ Գրել է հասարակ լեզվով, եղել է առաջին հայ գրողներից, որոնք կրոնական գրականության մեջ օգտագործել են խոսակցական լեզուն, գրեթե առանց գրաբարյան տարրերի օգտագործման[3]։ Գրել է նաև թուրքերեն լեզվով, հայկական գրով[2]։
Զգացվում է Գրիգոր Նարեկացու և Ներսես Շնորհալու ստեղծագործությունների ազդեցությունը։ Թադեոսի ստեղծագործություններից առանձնանում են մի բանաստեղծական պատմություն սկսած աշխարհի արարումից մինչև Քրիստոսի հարությունը («Հազար կենդանակերպ Աստուած ստեղծել է»), երկխոսություն նրա հոգու և մարմնի միջև («Հոգին մարմնոյն ասաց»), պոեմ Դատաստանի օրվա մասին («Յորժամ յարեւելից ի դատաստան գաս») և մեկ Սուրբ ծննդյան հիմն («Երուսաղէմ քաղաք մի կայ»)։ Վերջինում, սակայն աստվածաշնչյան պատմությունների փոխարեն, հեղինակը պատմում է հիմնականում Հայ եկեղեցու պատմության, գովերգում է նրա առաքելական սկիզբը և ուղղափառ հավատքը, փառաբանում Տրդատ Մեծին և Գրիգոր Լուսավորչին[1]։
- Ստեղծագործությունների և կենսագրական ակնարկների հրատարակություններ
- Մկրտիչ Պոտուրյան «Միջնադարյան տաղասաց Թաթոս Թոխաթեցի» // Բազմավեպ. — 1910.
- Ներսես Ակինյան «Թադեոս վ. Կողոնիացի, Թոխաթեցի և Թադեոս երեց Սեբաստացի տաղասացներ» // Հանդես ամսօրյա (հունվար-մարտ). — 1953.
- Ներսես Ակինյան «Տաղասացներ եւ տաղեր». — Վիեննա: Մխիթարյան միաբանություն հրատարակչություն, 1968. — 292 с.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Kevork B. Bardakjian A Reference Guide to Modern Armenian Literature, 1500-1920: With an Introductory History. — Wayne State University Press, 2000. — С. 39—41. — 714 с. — ISBN 978-0-81432-747-0(անգլ.)
- ↑ 2,0 2,1 Утуджян А. А. «Плачи» Тадеоса Себастаци как источник «Истории Армении» Микаела Чамчяна. // Историко-филологический журнал АН АрмССР. —Ер., 1974. — № 3. — С. 127—138.(ռուս.)
- ↑ Саакян А. С. Давид Саладзорци. // Историко-филологический журнал АН АрмССР. —Ер., 1972. — № 1. — С. 161—173.(ռուս.)