Ընկերքավորներ

Ընկերքավորներ

Դասակարգում
Թագավորություն	Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին	Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ	Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Ինֆրատիպ	Gnathostomata
Վերնադաս	Չորքոտանիներ (Tetrapoda)
Դաս	Կաթնասուն (Mammalia)
Ենթադաս	Գազաններ (Theria)
Ինֆրադաս	Ընկերքավորներ (Placentalia) Owen, 1837

Ընկերքավորներ կամ բարձրակարգ կաթնասուններ (լատին․՝ Eutheria, Huxley, 1880, εὖ - «լիովին», «ամբողջովին» և θήρ - «գիշատիչ», «կենդանիներ», լատին․՝ Placentalia, placenta - «բլիթ») կենդանածին կաթնասունների ենթադաս։ Բնորոշ են ավելի բարձր կազմակերպվածությամբ և էկոլոգիա-մորֆոլոգիական բազմազանությամբ։

Ընկերքավորները ձվածին կաթնասուններից և պարկավորներից տարբերվում են հետևյալ առանձնահատկություններով.

խիստ զարգացած են գլխուղեղի մեծ կիսագնդերը,
սաղմնային զարգացման ընթացքում գոյանում է ընկերքը,
մարմնի ջերմաստիճանը բարձր է և կայուն։

Տարածում

Ընկերքավորները կաթնասունների ամենազարգացած և բազմազան խումբն են^[1]։ Տարածված են բոլոր մայրցամաքներում և հարմարվել են տարբեր կենսապայմանների։ Ընդգրկում են անհետացած 14 և ժամանակակից 17 կարգեր՝ մոտ 3700 տեսակներով։

Դասակարգում

Ներկայումս ընկերքավորները կաթնասունների ամենազարգացած և բազմազան խումբն են։

Ընկերքավորները բաժանվում են 4 ենթակարգի մեջ։

Eutheria

	Euarchontoglires

	Laurasiatheria

Xenarthra

Afrotheria

Afrotheria. կաթնասունների կարգ։ Հնագույն ներկայացուցիչները համեմատաբար փոքր են եղել, իսկ այժմ ցամաքային ամենախոշոր կենդանիներն են։ Տեսակին պատկանում են՝ Tubulidentata, Hyracoidea, Sirenia, Կնճիթավորներ (Proboscidea), Macroscelidea և Afrosoricida։
Exafroplacentalia (Notolegia).
- Xenarthra
- Boreoeutheria
  - Laurasiatheria
  - Euarchontoglires

Դասեր որոնք չունեն հստակ դասակարգում.

† Acristatherium - կաթնասուն կենդանի, ապրել են կավճի դարաշրջանում 125-123 միլիոն տարի առաջ, Չինաստանի տարածքում։
† Carodnia - կաթնասուն կենդանի, ապրել է մոտ 57-55 միլիոն տարի Արգենտինայի տարածքում։
† Deccanolestes - բրածո կաթնասունների տեսակ^[2].
† Deltatherium
† Eomaia
† Eozhelestes
† Horolodectes
† Juramaia
† Paleotomus
† Paranyctoides
† Prokennalestes

Տես նաև

Leptictidium

Ծանոթագրություններ

↑ Archibald JD, Averianov AO, Ekdale EG (November 2001). «Late Cretaceous relatives of rabbits, rodents, and other extant eutherian mammals». Nature. 414 (6859): 62–5. doi:10.1038/35102048. PMID 11689942.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ J. R. Wible, G. W. Rougier, M. J. Novacek and R. J. Asher. 2007. Cretaceous eutherians and Laurasian origin for placental mammals near the K/T boundary. Nature 447:1003-1006.

Գրականություն

Murphy W. J., E. Eizirik, W. E. Johnson, Y. P. Zhang, O. A. Ryder, S. J. O’Brien, 2001a. Molecular phylogenetics and the origins of placental mammals Nature 409։614-618. [1]
Ulfur Arnason, et al. Mammalian mitogenomic relationships and the root of the eutherian tree. Proceedings of the National Academy of Science 99։ 8151-8156. [2] Արխիվացված 2008-05-17 Wayback Machine
Jan Ole Kriegs, Gennady Churakov, Jerzy Jurka, Jürgen Brosius, and Jürgen Schmitz (2007) Evolutionary history of 7SL RNA-derived SINEs in Supraprimates. Trends in Genetics 23 (4)։ 158—161 [3] (PDF version [4] Արխիվացված 2007-08-03 Wayback Machine)
Goodman, M., Czelusniak, J., Page, S. & Meireles։ Where DNA Sequences Place Homo sapiens in a Phylogenetic Classification of Primates.
McKenna, Bell։ Classification of Mammal։ Above the Species Level

Արտաքին հղումներ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 108)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ընկերքավորներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ընկերքավորներ» հոդվածին։

[1] Archibald JD, Averianov AO, Ekdale EG (November 2001). «Late Cretaceous relatives of rabbits, rodents, and other extant eutherian mammals». Nature. 414 (6859): 62–5. doi:10.1038/35102048. PMID 11689942.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[2] J. R. Wible, G. W. Rougier, M. J. Novacek and R. J. Asher. 2007. Cretaceous eutherians and Laurasian origin for placental mammals near the K/T boundary. Nature 447:1003-1006.

[1]

[2]