Վիքիպեդիա

Էմիլ Բեսսելս

Էմիլ Բեսսելս (հունիսի 2, 1847(1847-06-02)[1], Հայդելբերգ, Բադենի Մեծ Դքսություն, Գերմանական միություն - մարտի 30, 1888(1888-03-30)[2], Շտուտգարտ, Գերմանական կայսրություն), գերմանացի կենդանաբան, միջատաբան, բժիշկ և արկտիկական հետազոտող, որն առավել հայտնի է իր հակասական դերով 1871 թվականին Հյուսիսային բևեռ Բոլարիսի փորձված, բայց չարաբաստիկ արշավանքում։ Բեսսելսը արշավախմբի հրամանատար էր, ամերիկացի հետախույզ Չարլզ Ֆրենսիս Հոլլի մկնդեղի թունավորմամբ մահվան ամենահավանական կասկածյալն էր։ Բեսսելսն իր գիտական կարիերայի մեծ մասն անցկացրել է Սմիթսոնյան ինստիտուտում։

Էմիլ Բեսսելս
գերմ.՝ Emil Bessels
Ծնվել էհունիսի 2, 1847(1847-06-02)[1]
Հայդելբերգ, Բադենի Մեծ Դքսություն, Գերմանական միություն
Մահացել էմարտի 30, 1888(1888-03-30)[2] (40 տարեկան)
Շտուտգարտ, Գերմանական կայսրություն
բնական մահով
ԳերեզմանԲերգֆրայդհոֆ
ՔաղաքացիությունԲադենի Մեծ Դքսություն
Դավանանքհուդայականություն
Մասնագիտությունarctic explorer, բժիշկ, բնագետ, կենդանաբան և միջատաբան
Հաստատություն(ներ)Սմիթսոնյան ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտբժշկություն
Ալմա մատերՀայդելբերգի համալսարան, Ենայի համալսարան և Շտուտգարտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[3][4], անգլերեն և ֆրանսերեն
 Emil Bessels Վիքիպահեստում

Կարիերա

խմբագրել

Գերմանական Հյուսիսային բևեռային արշավախումբ

խմբագրել

1869 թվականին, Օգոստոս Պետերմանի առաջարկով, Բեսելսը միացավ գերմանական հյուսիսային բևեռային արշավախմբին Արկտիկական ծովում՝ նպատակ ունենալով ուսումնասիրել Շպիցբերգեն և Նովայա Զեմլյա կղզիները և ուսումնասիրել օվկիանոսը նրանց մոտակայքում[5]։ Սառույցի անբարենպաստ պայմանների պատճառով հնարավոր էր հասնել միայն առաջին նպատակակետին։ Արշավախմբի ընթացքում կատարվել են հիդրոգրաֆիական չափումներ և ցուցադրվել է Գոլֆստրիմի կլիմայական ազդեցությունը Շպիցբերգենի արևելյան ափին[6]։

Ֆրանկո-պրուսական պատերազմ

խմբագրել

1870 թվականին հայրենի երկիր վերադառնալուց հետո նա միացել է Թագավորական Պրուսական բանակին Ֆրանկ-պրուսական պատերազմի ժամանակ։ Նրան կանչեցին դաշտ՝ որպես զինվորական վիրաբույժ և նա ծառայություն մատուցեց հիվանդանոցներում, ինչի համար հանրային գովասանքի արժանացավ Բադենի մեծ դուքս Ֆրեդերիկ I-ից։

Հյուսիսային բևեռային արշավախումբ

խմբագրել

1871 թվականին Բեսելսը միացավ Միացյալ Նահանգների Հյուսիսային բևեռ արշավախմբին, որն ավելի հայտնի է որպես Polaris արշավախումբ, որը ղեկավարում էր էքսցենտրիկ ամերիկացի հետախույզ Չարլզ Ֆրենսիս Հոլը, ով նպատակ ուներ առաջինը հասնել Հյուսիսային բևեռ։ Բեսսելսը նավի բժիշկ էր և գիտական խմբի ղեկավար[7]։

Նա և Հոլը շուտով կոնֆլիկտի մեջ մտան արշավախմբի գիտական հետազոտությունների վերահսկողության շուրջ։ Երբ Հոլը հիվանդացավ 1871 թվականի հոկտեմբերին, Բեսսելսը մի քանի օր մնաց նրա մահճակալի մոտ՝ իբր բուժօգնություն ցույց տալու համար։ Այնուամենայնիվ, Հոլը կասկածում էր, որ Բեսսելսը թունավորում է իրեն և հրաժարվեց հետագա շփումներից։

Հոլլի մահից հետո մի քանի շաբաթ անց Բեսսելսը նրանց թվում էր, ովքեր մնացին Polaris-ի հետ, երբ անձնակազմի մեծ մասը բաժանվեց՝ փորձելով փրկել պաշարները։ Բեսսելսը և նրա կուսակցությունը ի վերջո ստիպված եղան լքել նավը, բայց նրանք փրկվեցին և վերադարձան Միացյալ Նահանգներ 1873 թվականին։

Բեսսելսը և արշավախմբի անձնակազմի մյուս ողջ մնացած անդամները հարցաքննվեցին ռազմածովային խորհրդի կողմից Հոլի մահվան պատճառ դարձած իրադարձությունների վերաբերյալ։ Պաշտոնական եզրակացությունն այն էր, որ Հոլը մահացել է բնական մահով և Բեսսելսը բուժել է իր հնարավորության սահմաններում։ Սակայն 1969-ին Հոլի արտաշիրմված մնացորդների դատաբժշկական հետաքննության ընթացքում մահացու քանակությամբ մկնդեղ է հայտնաբերվել նրա ձեռքերի և ոտքերի եղունգների տակ, ինչը խթանում է ենթադրությունները և մեծացնում Հոլի մեղադրանքները։ Պաշտոնական եզրակացությունն այն էր, որ Հոլը մահացել է բնական մահով և Բեսսելսը բուժել է իր հնարավորության սահմաններում[8]։

Հետագա կյանք

խմբագրել

Բեսսելսը մի քանի տարի մնաց Սմիթսոնյան ինստիտուտում 1870-ականներին, որտեղ նա աշխատում էր արշավախմբի գիտական արդյունքների հրապարակման նախապատրաստման համար[9]։ Այս արդյունքներից ամենակարևորը ապացույցն էր, որ Գրենլանդիան կղզի է, որը ստացվել է մակընթացային դիտարկումներից և ընկուզենու փայտի հայտնաբերումից, ինչը ցույց է տալիս Գրենլանդիայի և Բերինգի ծովերի միջև կապը։

Հրատարակությունը նախատեսված էր ընդհանուր առմամբ երեք հատորով, որոնցից առաջին երկուսը գրել է Բեսելսը։ Այնուամենայնիվ, միայն առաջին հատորը՝ «Ֆիզիկական դիտարկումները», հրատարակվել է, և այն հետագայում փակվել է սխալների պատճառով և երբեք չի վերահրատարակվել։ Նա ծրագրում էր աշխատանք կատարել ինուիտների վրա, սակայն նրա բոլոր ձեռագրերը ոչնչացվեցին հրդեհից 1885 թվականին[10]։

Հետագայում Բեսելսը մտածեց ստեղծել իր սեփական Արկտիկայի արշավախումբը, բայց ի վերջո որոշեց չանել։ 1875 թ. նա մասնակցեց մեկ այլ արշավախմբի դեպի ամերիկյան հյուսիս-արևմտյան ափ՝ USS Saranac նավի վրա, սակայն նավը պետք է ընդհատվեր այն բանից հետո, երբ նավը խորտակվեց Սեյմուր Նարոուսում, Վանկուվեր կղզու և մայրցամաքի միջև։ 1879 թվականին նա հրատարակեց «Die amerikanische Nordpol-expedition»՝ Polaris արշավախմբի պատմությունը։ Այս աշխատանքը թարգմանվել է պատմաբան Ուիլյամ Բարրի կողմից և թողարկվել որպես Polaris. The Chief Scientist's Recollections of the American North Pole Expedition 2016 թվականին։ Բեսսելսը մահացել է ինսուլտից Շտուտգարտում 1888 թվականին, 40 տարեկան հասակում[11]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (գերմ.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ CONOR.Sl
  5. ↑ Hantzsch, 1902, էջ 479
  6. ↑ https://librivox.org/author/12279?primary_key=12279&search_category=author&search_page=1&search_form=get_results
  7. ↑ Gilman, 1905, էջ 808
  8. ↑ Loomis, 1971, էջ 356
  9. ↑ Adler, 1906, էջ 133
  10. ↑ Wilson, 1900, էջ 251
  11. ↑ Works by or about Emily Bessels

Գրականության ցանկ

խմբագրել
  • Adler, C.; և այլք:, eds. (1906). «Bessels, Emil» . The Jewish Encyclopedia. Vol. 3. New York: Funk & Wagnalls. էջ 113.
  • Barr, W., ed. (2016). The Chief Scientist's Recollections of the American North Pole Expedition. University of Calgary Press. ISBN 9781552388754.  
  • Gilman, D. C.; և այլք:, eds. (1905). «Bessels, Emil» . The New International Encyclopedia. Vol. 1. New York: Dodd, Mead & Co. էջ 808.
  • Hantzsch, V., ed. (1902). «Bessels, Emil» . Allgemeine Deutsche Biographie (գերմաներեն). Vol. 46. Leipzig: Duncker & Humblot. էջեր 479–481.
  • Henderson, B. B. (2001). Fatal North: Adventure and Survival Aboard USS Polaris. New York: New American Library. ISBN 9780451409355.
  • Loomis, C. C. (1971). Weird and Tragic Shores: The Story of Charles Francis Hall. Lincoln: University of Nebraska Press. ISBN 9780375755255.
  • Moseley, H. N. (June 1881). «Dr. Bessels' Account of the "Polaris" Expedition». Nature. 24 (609): 194–197. Bibcode:1881Natur..24..194M. doi:10.1038/024194a0.
  • Schroeder, K., ed. (1955). «Bessels, Emil Israel». Neue Deutsche Biographie (գերմաներեն). Vol. 2. Berlin: Duncker & Humblot. էջ 181.
  • Wilson, J. G.; և այլք:, eds. (1900). «Bessels, Emil» . Appletons' Cyclopædia of American Biography. Vol. 1. New York: D. Appleton & Company. էջ 251.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էմիլ_Բեսսելս&oldid=9126401» էջից