Երկու ամուսին ունեցող կինը

Երկու ամուսին ունեցող կինը; ռուս.՝ Двухмужняя
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	պատմվածք
Հեղինակ	Միխայիլ Շոլոխով
Բնագիր լեզու	ռուսերեն
Հրատարակվել է	1925

«Երկու ամուսին ունեցող կինը» ռուս խորհրդային գրող Միխայիլ Ալեքսանդրովիչ Շոլոխովի պատմվածքը` գրված 1925 թվականին։

Հրապարակման պատմություն խմբագրել

«Երկու ամուսին ունեցող կինը» պատմվածքը լույս է տեսել առանձին հրատարակությամբ` Մ. Լ., Պետական հրատարակչություն, 1925։ Պատմվածքը ներառված է հեղինակի «Դոնի պատմվածքներ» (1926) և «Երկնագույն տափաստան։ Դոնի պատմվածքներ։ 1923-1925» (1931) հեղինակային ժողովածուներում։ Ստեղծագործության տեքստը վերանայվել է 1926 թվականին «Դոն պատմություններ» ժողովածուի համար։ Միխայիլ Շոլոխովը հրաժարվել է մի շարք դրվագներից, ինչպես նաև փոխել է հերոսուհու գործողությունների հոգեբանական դրդապատճառները։ Այսպիսով, առանձին հրատարակության մեջ, պատկերելով Աննայի հեռանալը Արսենիի Կլյուկվինից Ալեքսանդրի մոտ, ընդգծում է նրա կրոնասիրությունը և երկկնության մեղավորության գիտակցումը։ Ժողովածուի մեջ առաջին պլանում ընդգծվում է ամուսնու նկատմամբ նախկին զգացմունքների վերածնունդը, նրանց համատեղ կյանքի հովվերգական հիշողությունները և նույնիսկ Արսենիի հանդեպ ատելությունը՝ Ալեքսանդրին վերամիավորվելու գլխավոր խոչընդոտը։ Գրողը շտկումներ է կատարել՝ կապված հերոսուհու բնավորության վերաիմաստավորման և ստեղծագործության կոմպոզիցիայի հետ։

Օրինակ առաջին հրատարակության մեջ Ալեքսանդրի բոցավառման տեսարանը պատմվածքի վերջում է, իսկ հրկիզումը հենց Աննայի Արսենիին վերադառնալու հիմնական պատճառներից մեկն է։ Հավաքածուում, ընդհակառակը, նախորդել է հերոսուհու Ալեքսանդրից հեռանալուն և նրա որոշման վրա չի ազդել։ Հետագայում տարբեր հրատարակություններում Շոլոխովը տպագրել է ստեղծագործության տեքստի երկու տարբերակներն էլ։

Սյուժե խմբագրել

Ստեղծագործության հիմքում գլխավոր հերոսուհու՝ Աննայի պատմությունն է նրա օրինական ամուսնու` Ալեքսանդրի, որը Քաղաքացիական պատերազմի ավարտից հետո հասել է Տուրետչինա, և Կաչալովսկու կոլեկտիվի նախագահ Արսենի Կլյուկվինի միջև, ով Աննայի երեխայի հայրն է։ Ալեքսանդրի («ով սիրալիր էր միայն առաջին օրերին») անսպասելի տունդարձից հետո, Աննան կրկին ու վերջնականապես հեռանում է Արսենիի մոտ. հենց նրա կողքին է, որ նա իրեն լիարժեք մարդ է զգում։

Նախատիպեր խմբագրել

Գեորգի Սիվովոլովն իր «Միխայիլ Շոլոխով. Կենսագրականն էջերը» գրքում պնդում է, որ Կաչալովսկի կոլեկտիվի նախագահ Արսենիի Կլյուկվինը Կարգինսկի բնակիչ է, իրական անձնավորություն, ով ծառայել է որպես ստեղծագործության նախատիպ։

Ն. Վ. Դոնսկովան ենթադրում է, որ Արսենիի Կլյուկվինի նախատիպերը Կարգինսկու գնումների գրասենյակի աշխատող Միտրոֆան Ֆեդորովիչ Կլյուկինը և Կարգինսկի գործադիր կոմիտեի վաճառքի բաժնի պետի տեղակալ Արսենիի Դմիտրիևիչ Կլյուկինն են.

Արսենի Կլյուկինը, ինչպես հիշում են ծերերը, ամուսնացած էր կազակ մի կնոջ հետ, որի ամուսինը սպիտակների հետ մեկնել էր սահմանից այն կողմ, խուտորում նրան անվանում էին երկու ամուսին ունեցող^[1]։

Աշխատության մեջ նշված գաղտնի օղեգործ Լուշկայի նախատիպը, ըստ երևույթին, Կարգինսկի ստանիցայի «պանդոկապանուհի» Լուկերիա Կարգինան էր, որի հետ Շոլոխովը որոշ ժամանակ ապրել է նույն փողոցում և նրան գիտեր որպես իր զարմուհի Պ. Գ. Չեռնիկովայի ընկերուհի։ Նա «Խաղաղ Դոնի» Լուկեշկա Պոպովայի նախատիպն է, որը թաթարական խուտորում Շտոկմանին ապաստան էր տվել^[2]։

Քննադատություն խմբագրել

Ըստ Ս. Գ. Սեմենովայի՝ «Երկու ամուսին ունեցող կինը» պատմվածքում, որը հանվել է «ուղղակի քաղաքացիական դիմակայության գլխավոր սյուժեից», հայտնվել են «սիրողական, էրոտիկ շարժառիթներ, որոնք հազվադեպ են Շոլոխովի վեպի համար, որոնք ընդլայնում են խորքային իռացիոնալ ուժերի շրջանակը, որոնք ուժգնորեն ներխուժում են մարդկային աշխարհ»։ Իսկ հերոսուհու պատմությունը, «որը Աննայի կողմից լի է սիրային տարօրինակ զգացմունքներով և բախումներով (առաջին ամուսնու կողմից կնոջը տիրապետելը, հպատակեցնելը, նվաստացնելը), ինչպես միշտ Շոլոխովի կողմից իրատեսորեն ըմբռնելի է և <...> յուրահատուկ ձևով ուսանելի»^[3]։

Վ. Վ. Գորան նշում էր, որ «Երկու ամուսին ունեցող կինը» «մեր գրականության մեջ գրեթե առաջին անգամ ցույց է տալիս կոլեկտիվի ձգողական և համախմբող ուժը, որը օգնում է գյուղացիական տնտեսություններին հետպատերազմյան երաշտ տարում բերք աճեցնել, կազմակերպել նոր կյանք, ստեղծել աշխատանքային նոր պայմաններ և մարդկանց փրկել սովից»^[4]։

«Կոմսոմոլիա» ամսագրում «Դոնի պատմություններ» ժողովածուի գրաքննության ժամանակ (1926. - 1. 1. - էջ 78) «Երկու ամուսին ունեցող կինը» պատմվածքը ներկայացվում է որպես Շոլոխովի «ամենահաջող» ստեղծագործություններից մեկը, որտեղ «հեղինակը իր կերպարներին պատկերում է ավելի պայծառ ու համոզիչ»։ Օվչարովը «Գրական դիրքում» ամսագրում (1926. - 4. 4. - էջ 56) Օվչարովը գրել է, «Երկու ամուսին ունեցող կինը» պատմվածքը շատ լավ ստեղծագործություն է։

Վ. Յակերինը ստեղծագործությունը դասում է գրողի առաջին գրքի «առավել արտահայտիչ զարդանկարների» շարքին, հատկապես նշելով այն «ջերմությունը», որով այն տոգորված է^[5]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Станица Каргинская и её жители в «Донских рассказах» М.А. Шолохова // Тихий Дон, 1995. ― 10 августа. ― С. 2
↑ Гура В.В. Правда жизни и мастерство художника. В творческой лаборатории М. Шолохова // Дон, 1957. ― № 5. ― С. 148; Сивоволов Г.Я. «Тихий Дон»: Рассказы о прототипах. ― Ростов н/Д, 1991. ― С. 188―189
↑ Мир прозы Михаила Шолохова. От поэтики к миропониманию. М., 2005. ― С. 41, 44
↑ Вечно живое слово (новые материалы о М. Шолохове) // Вопросы литературы, 1965. ― № 4. ― С. 11
↑ Новый мир, 1926. ― № 4. ― Май. ― С. 187

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Աղբյուրներ խմբագրել

Шолоховская энциклопедия/ Колл. авторов; глав. ред. Ю. А. Дворяшин; вступ. ст. М. М. Шолохов. — М.: Издательский дом «СИНЕРГИЯ», 2013. — 1216 с.: ил. ISBN 978-5-94238-022-9

[1] Станица Каргинская и её жители в «Донских рассказах» М.А. Шолохова // Тихий Дон, 1995. ― 10 августа. ― С. 2

[2] Гура В.В. Правда жизни и мастерство художника. В творческой лаборатории М. Шолохова // Дон, 1957. ― № 5. ― С. 148; Сивоволов Г.Я. «Тихий Дон»: Рассказы о прототипах. ― Ростов н/Д, 1991. ― С. 188―189

[3] Мир прозы Михаила Шолохова. От поэтики к миропониманию. М., 2005. ― С. 41, 44

[4] Вечно живое слово (новые материалы о М. Шолохове) // Вопросы литературы, 1965. ― № 4. ― С. 11

[5] Новый мир, 1926. ― № 4. ― Май. ― С. 187

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]