Եվրոպական խորհրդի արդարադատության դատարան

Եվրոպական խորհրդի արդարադատության դատարան; ֆր.՝ Cour de justice de l'Union européenne
	Արդարադատության դատարանի պալատ, Լյուքսեմբուրգ
Տեսակ	Միջազգային դատական մարմիններ և Եվրոպական միության հաստատություն
Երկիր	Լյուքսեմբուրգ
Հապավում	ԵԽԱԴ
Ստեղծման թվական	1952
Փոխարինված է	European Court of Justice?
Շտաբակայան	Քիրխբերգ, Լյուքսեմբուրգ, Լյուքսեմբուրգ
Ծառայողների թիվ	2,144 (2015)
Տարեկան բյուջե	357,060,000 եվրո (2015)
Պարգևներ	Թեոդոր Հոյսի մեդալ
Կայք	curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6

Եվրոպական միության արդարադատության դատարան (ԵԽԱԴ), Եվրոպական միության (ԵՄ) դատական ճյուղ։ Այն գտնվում է Լյուքսեմբուրգի Լյուքսեմբուրգ մայրաքաղաքի Քիրխբերգ թաղամասում և բաղկացած է երկու առանձին դատարաններից՝ Արդարադատության դատարանից և Ընդհանուր դատարանից^[3]^[4]։ 2005-2006 թվականներին դրա կազմի մեջ էր մտնում նաև Քաղաքացիական ծառայության տրիբունալը։ Եվրոպական խորհրդի արդարադատության դատարանը «sui generis» («միակն իր տեսակի մեջ») դատական համակարգ ունի, և այն վերազգային հաստատություն է^[5]։

ԵԽԱԴ-ն Եվրոպական միության գլխավոր դատական մարմինն է և հսկողություն է իրականացնում Եվրոպական միության իրավունքի միատեսակ կիրառման և մեկնաբանման նկատմամբ՝ անդամ պետությունների ազգային դատական մարմինների հետ համագործակցությամբ^[4]։ Այն նաև լուծում է ազգային կառավարությունների և ԵՄ ինստիտուտների միջև իրավաբանական վեճերը և կարող է միջոցներ ձեռնարկել ԵՄ ինստիտուտների դեմ ֆիզիկական անձանց, ընկերությունների կամ կազմակերպությունների անունից, որոնց իրավունքները խախտվել են^[6]։

Կազմ խմբագրել

Եվրոպական միության արդարադատության դատարանը կազմած է երկու հիմնական դատարաններից^[7]․

Արդարադատության դատարան՝ ոչ պաշտոնապես հայտնի է որպես Արդարադատության եվրոպական դատարան (ԱԵԴ), որը քննում է ազգային դատարանների միջնորդությունները՝ նախնական որոշումներ կայացնելու, չեղյալ հայտարարելու և բողոքարկելու մասին։ Այն բաղկացած է ԵՄ անդամ յուրաքանչյուր երկրից մեկ դատավորից, ինչպես նաև 11 գլխավոր փաստաբաններից։ Այն բաղկացած է ԵՄ անդամ յուրաքանչյուր երկրից մեկ դատավորից, ինչպես նաև 11 գլխավոր փաստաբաններից։
Ընդհանուր դատարան, որը քննում է անհատների, ընկերությունների և, ավելի քիչ, ազգային կառավարությունների կողմից ներկայացված չեղյալ հայտարարելու մասին դիմումները (հատուկ ուշադրություն դարձնելով մրցակցության իրավունքին, պետական աջակցությանը, առևտրին, գյուղատնտեսությանը և ապրանքանիշներին)։ Այն բաղկացած է 47 դատավորներից, որոնց թիվը 2019 թվականին պետք է ավելացվի մինչև 56-ը։

Գործառույթներ խմբագրել

ԵԽԱԴ-ի հատուկ առաքելությունն է ապահովել, որ Եվրոպական միության պայմանագրերի «մեկնաբանման և կիրառման ժամանակ» «պահպանվի օրենքը»։ Այս նպատակին հասնելու համար, այն․

քննում է ԵՄ ինստիտուտների կողմից ձեռնարկվող գործողությունների օրինականությունը,
ապահովում է անդամ պետությունների կողմից պայմանագրերի գծով իրենց պարտավորությունների կատարումը, և
մեկնաբանում է Եվրոպական միության իրավունքը^[4]։

Պատմություն խմբագրել

Եվրոպական խորհրդի արդարադատության դատարանն ի սկզբանե հիմնադրվել է 1952 թվականին, որպես միասնական դատարան, որը կոչվել է Ածուխի և պողպատի միության եվրոպական դատարան (1958 թվականից՝ Եվրոպական միությունների արդարադատության դատարան (ԵՄԱԴ))։

1988 թվականին ստեղծվել է Ընդհանուր դատարանը (հայտնի է որպես Առաջին ատյանի դատարան), իսկ 2004 թվականին՝ Քաղաքացիական ծառայության տրիբունալը^[8]։

2009 թվականին Լիսաբոնի պայմանագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո դատական համակարգը ստացել է իր ներկայիս անվանումը (Եվրոպական Միության արդարադատության դատարան), իսկ բնօրինակ դատարանը (նախկինում՝ ԵՄԱԴ) վերանվանվել է «Արդարադատության դատարան»։

Եվրոպական Միության արդարադատության դատարանի աշխատանքային լեզուն ֆրանսերենն է^[9]։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ https://archives.eui.eu/en/isaar/629
↑ https://www.theodor-heuss-stiftung.de/das-archiv/
↑ Article 19 TEU: The Court of Justice of the European Union shall include the Court of Justice, the General Court and specialised court.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 «General Presentation». Curia. Europa. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
↑ Malta u l-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (PDF) (Maltese). Luxembourg: Publications Office of the European Union. 2014. էջ 412. ISBN 978-92-829-1733-6. OCLC 904335289. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ ապրիլի 3-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Court of Justice of the European Union (CJEU)». Europa. Europa. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
↑ «Court of Justice of the European Union (CJEU)». Europa.eu. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 13-ին.
↑ «Европе́йский суд о́бщей юрисди́кции (также Европе́йский трибуна́л)».
↑ «Language arrangements at the Court of Justice of the European Union». Curia. Europa. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.

Հետագա ընթերցում խմբագրել

Beck, Gunnar (2013). The Legal Reasoning of the Court of Justice of the EU. Oxford: Hart Publishing.
Mikelsone, Gundega (2013). The Binding Force of the Case Law of the Court of Justice of the European Union. ISSN 2029-2058 .[1] Արխիվացված 2019-10-26 Wayback Machine

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Պաշտոնական կայք
Եվրոպական Միության արդարադատության դատարանի արխիվային ֆոնդերը կարելի է գտնել Եվրոպական միության պատմական արխիվներում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եվրոպական խորհրդի արդարադատության դատարան» հոդվածին։

[_1db8153ca5c38033-1] ttps://archives.eui.eu/en/isaar/629

[_7e0c3a4c19ef7f87-2] ttps://www.theodor-heuss-stiftung.de/das-archiv/

[3] Article 19 TEU: The Court of Justice of the European Union shall include the Court of Justice, the General Court and specialised court.

[Curia_-_CJEU_General_Presentation-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 «General Presentation». Curia. Europa. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.

[5] Malta u l-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (PDF) (Maltese). Luxembourg: Publications Office of the European Union. 2014. էջ 412. ISBN 978-92-829-1733-6. OCLC 904335289. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ ապրիլի 3-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[Europa_CJEU_Overview-6] «Court of Justice of the European Union (CJEU)». Europa. Europa. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.

[7] «Court of Justice of the European Union (CJEU)». Europa.eu. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 13-ին.

[8] «Европе́йский суд о́бщей юрисди́кции (также Европе́йский трибуна́л)».

[Curia_-_Language_arrangements_at_the_Court_of_Justice_of_the_European_Union-9] «Language arrangements at the Court of Justice of the European Union». Curia. Europa. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]