Բոնա Սավոյացի
Բոնա Սավոյացի, Միլանի դքսուհի (անգլ.՝ Bona of Savoy, Duchess of Milan, օգոստոսի 10, 1449[1], Avigliana Castle, Ավիլյանա, Թուրին, Պիեմոնտ, Իտալիա - նոյեմբերի 23, 1503, Ֆոսանո, Կունեո, Պիեմոնտ, Իտալիա[1]), Միլանի դքսուհի, Միլանի դուքս Գալեացո Մարիա Սֆորցայի երկրորդ կինը։ 1476–1481 թվականների ընթացքում իր որդու անչափահասության տարիներին եղել է նաև Միլանի ռեգենտը։
| Բոնա Սավոյացի | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 10, 1449[1] |
| Ծննդավայր | Avigliana Castle, Ավիլյանա, Թուրին, Պիեմոնտ, Իտալիա |
| Մահացել է | նոյեմբերի 23, 1503 (54 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ֆոսանո, Կունեո, Պիեմոնտ, Իտալիա[1] |
| Կրոն | կաթոլիկություն |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ |
| Ամուսին | Գալեացո Մարիա Սֆորցա |
| Ծնողներ | հայր՝ Louis I, Duke of Savoy?, մայր՝ Աննա դե Լուզինյան |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | duchess? |
| Երեխաներ | Բիանկա Մարիա Սֆորցա[2], Ջան Գալեացո Սֆորցա, Աննա Սֆորցա և Հերմես Մարիա Սֆորցա[2] |
 Bona of Savoy Վիքիպահեստում | |
Կյանք
խմբագրելԾնվել է Ավիլյանա կոմունայի Թուրին քաղաքում և հանդիսացել Սավոյի դուքս Լուի I-ի և վերջինիս կնոջ` Աննա դե Լուզինյանի դուստրը` նրանց տասնինը երեխաներից մեկը։ Նրա քույր-եղբայրներից էին` Ամադեուս IX Սավոյեցին, Սավոյի դուքս Ֆիլիպ II-ը, Լուի Սավոյեցին, Մարգարիտա Սավոյեցին ու Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XI-ի հետ ամուսնացած Շառլոտա Սավոյեցին։
1464 թվականին Բոնան պետք է նշանվեր Անգլիայի թագավոր Էդուարդ IV-ի հետ, սակայն բացահայտվել է վերջինիս գաղտնի ամուսնությունը Էլիզաբեթ Վուդվիլի հետ։ 1468 թվականի մայիսի 9-ին ամուսնացել է Գալեացո Մարիա Սֆորցայի հետ։ 1460-ական թվականներից շշուկներ են տարածվել Սֆորցայի ու ֆրանսիական արքայական ընտանիքի միջև ամուսնական դաշինքի մասին, և «1464 թվականին Բոնային պաշտոնապես երաշխավորել են Գալեացոյի համար Ֆրանսիայի թագավորն ու Սավոյի դուքսը»։
1476 թվականի դեկտեմբերի 26-ին, 32 տարեկանում Միլանի Սան Ստեֆանո մայր տաճարի շքամուտքում երեք երիտասարդ ազնվականների կողմից Բոնայի ամուսինն սպանվել է։ Նրան հաջորդել է իր յոթնամյա որդին` Ջան Գալեացո Սֆորցան (1469–1494)` Բոնայի ռեգենտության ներքո։ Սակայն շուտով տարաձայնություններ են առաջացել ռեգենտի ու իր ամուսնու եղբոր` Լյուդովիկո Սֆորցայի միջև։
Առաջին մրցապայքարում Բոնան ու իր խորհրդականը հաղթել են, իսկ Լյուդովիկոն ու իր եղբայրները ստիպված են եղել հեռանալ քաղաքից։ Սակայն օգտվելով Բոնայի ֆավորիտի ու խորհրդականի միջև մրցակցությունից, Լյուդովիկոն վերադարձել է ու 1479 թվականից Միլանի իրական կառավարումն անցել է նրա ձեռքը՝ հետագայում ամրապնդվելով 1480 թվականին, երբ նա բռնազավթել է իր եղբորորդուն՝ Ջանին, զրկել նրան դքսի տիտղոսից և ստանձնել բացահայտ վերահսկողություն։ Դրա արդյունքում Բոնան ստիպված է եղել հեռանալ Միլանից, իսկ Լյուդովիկոն կառավարել է առանց մրցակիցների[3]։
Մոտավորապես 1490 թվականին Բոնան պատվիրել է «Սֆորցաների ժամագիրքը», որը նկարազարդել է հանրահայտ արքունական նկարիչ Ջիովան Պիետրո Բիրագոն։ Նա օգտագործել է նվիրական տեքստեր պարունակող այդ գիրքը, որը համարվում է իտալական Վերածննդի ամենաակնառու գանձերից մեկը[4]։
Զավակներ
խմբագրել- Ջան Գալեացո Սֆորցա (20 հունիսի, 1469 – 21 հոկտեմբերի, 1494), ամուսնացել է Իզաբելա Արագոնցու հետ (2 հոկտեմբերի, 1470 – 11 փետրվարի, 1524), որից զավակներ է ունեցել, այդ թվում՝ լեհական թագավոր Սիգիզմունդ I Ծերի կին Բոնա Սֆորցան, որն իր հերթին վեց երեխա է ունեցել։
- Հերմես Մարիա Սֆորցա (10 մայիսի, 1470 – 18 սեպտեմբերի, 1503), Տորտոնայի մարքիզ։
- Բիանկա Մարիա Սֆորցա (5 ապրիլի, 1472 – 31 դեկտեմբերի, 1510), 1474 թվականի հունվարին առաջին անգամ ամուսնացել է Սավոյի դուքս Ֆիլիբերտ I-ի հետ, 1494 թվականի մարտի 16-ին երկրորդ անգամ ամուսնացել է սրբազան Հռոմի կայսր Մաքսիմիլիան I-ի հետ․ ամուսիններից ոչ մեկից զավակներ չի ունեցել։
- Աննա Սֆորցա (21 հուլիսի, 1476 – 30 նոյեմբերի, 1497), ամուսնացել է Ֆեռարայի դուքս Ալֆոնսո I դ՛Էստեի հետ ու մահացել ծննդաբերելիս։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Mesquita D. M. B. D. Dizionario Biografico degli Italiani (իտալ.) — 1969. — Vol. 11.
- ↑ 2,0 2,1 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ The Sforza Domination. milanocastello.it
- ↑ Louise Jury (1 October 2004) Treasure united with the page it lost 500 years ago. Independent.co.uk
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բոնա Սավոյացի» հոդվածին։ |