Աֆյոնքարահիսար (թուրքերեն՝ Afyonkarahisar), քաղաք է Թուրքիայում, Կենտրոնական Անատոլիական սարահարթի արևմտյան մասում, ծովի մակարդակից 1034 մ բարձրության վրա, Աքար գետի միջին հոսանքում։ Աֆյոնքարահիսարը համանուն մարզի վարչական կենտրոնն է, երկրի երկաթուղային և ճանապարհային կարևոր հանգույց։ Ունի հաշիշի հումքի մշակման գործարան, ցեմենտի և սննդի արդյունաբերության ձեռնարկություններ։ Բնակչությունը 160000 մարդ է, ըստ 2008 մարդահամարի։
Աֆյոնքարահիսարը գտնվում է սև փրփրաքարային ժայռի՝ Կալեի (200մ) ստորոտում, որի պատճառով էլ կոչվել է «քարահիսար» («Սև ժայռ»)։ Որպեսզի տարբերվի մյուս «քարահիսարներից» (Թուրքիայի տարածքում կա հինգ այլ «քարահիսար»), սրան տվել են Աֆյոնքարահիսար անունը՝ քաղաքի շրջակայքում աֆիոնի (ափիոն) մշակման և մեծագնման կենտրոն լինելու պատճառով։ Ավելի վաղ կոչվել է քարահիսար ի Սահիբ և Աֆիոնի Սև դղյակ։
Հայերը Աֆյոնքարահիսարում բնակվել են երեք դարից ավել, 16-րդ դարի վերջից մինչև Մեծ Եղեռնի օրերը։ 1914 թվականին Աֆյոնքարահիսարում 27000 մարդ էր բնակվում, որոնցից 8000-ը հայ[3]։ Ըստ այլ աղբյուրի 1915 թվականին հայերը 15000 էին, թուրքերի 45000-ի դիմաց[4]։ Քաղաքում գործում էին երկու առաքելական (սուրբ Աստվածածին, սուրբ Թորոս) և մեկ բողոքական եկեղեցի, հայկական վեց վարժարան և մեկ մանկապարտեզ։ Հայերը քաղաքաբնակ էին՝ հիմնականում արհեստավորներ կամ առևտրականներ, շրջակա գյուղերում հայեր չէին ապրում։ Մի մասը զոհվել է 1895 թվականի համիդյան ջարդերի ժամանակ, մյուսը 1915 թվականին՝ Մեծ Եղեռնի ժամանակ։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 170)։
Թուրքիա
