Արուսյակ Փափազյան
Արուսյակ Փափազյան (Մարիամ Պեզիրճյան) (մարտի 18, 1841, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն - ապրիլի 27, 1907, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն), հայ դերասան։ Հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։
Արուսյակ Փափազյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1841 մարտի 18 |
| Ծննդավայր | Կոստանդնուպոլիս |
| Մահացել է | ապրիլի 27, 1907 (տարիքը 66) |
| Մահվան վայր | Կոստանդնուպոլիս |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | Դերասանուհի |
| Պարգևներ և մրցանակներ | Հայաստանի վաստակավոր արտիստ |
Եղել է նկարիչ Սոփոն Պեզիճյանի կինը։
ԿենսագրությունԽմբագրել
Արուսյակ Փափազյանը ծնվել է 1841 թվականին, Կոստանդնուպոլսի Գում–Գափու թաղամասում։ Իսակական անունը եղել է Մարիամ։ Սովորել է Խասըգյուղի Ներսիսյան դպրոցում, Պեպեքի ֆրանսիական իգական դպրոցում։ Որպես ուսուցչուհի աշխատել է Ենի-Գափուի Հայկանուշյան դպրոցում։ 1858 թվականին մտնում է Հեքիմյանի խումբը, ընդունելով «Արուսյակ» բեմական անունը։ Եղել է հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։ 1861 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Կ. Պոլսում հիմնված հայ առաջին պրոֆեսիոնալ թատրոնի առաջին ներկայացմանը խաղացել է առաջին կարևոր դերը՝ Թերեզա (Ռոթայի «Երկու հիսնապետ») պիեսում Պետրոս Մաղաքյանի բեմադրությամբ։ 1857-1859 թվականներին խաղացել է Սրապիոն Հեքիմյանի թատերախմբում։ 1861-1863 թվականներին եղել է «Արևելյան թատրոն»-ի առաջատար դերասանուհի։ 1863 թվականից խաղացել է «Վասպուրական թատրոն»-ում։ 1866 թվականին Ստեփան Էքշյանի հետ ստեղծել է սեփական թատերախումբը։ Դերասանուհու գործունեությունը նպաստել է հայ երիտասարդության ազգային ինքնագիտակցության զարթոնքին[1][2]։
ԴերերԽմբագրել
- Սանդուխտ՝ Թ. Թերզյանի «Սանդուխտ կույս»
- Ռոքսանա՝ Մկրտիչ Պեշիկթաշլյանի «Արշակ Բ»
- Փառանձեմ՝ Ռ. Սետեֆճյանի «Վարդան Մամիկոնյան»
- Սաֆո՝ Գրիլպարցերի «Սաֆո»
- Բլանշ՝ Հյուգոյի «Արքան զբոսնում է»
- Անտիգոնե՝ Սոֆոկլեսի «Անտիգոնե»
- Մերոպե՝ Ալֆիերիի «Մերոպե»
- Ֆրանչեսկա՝ Պելիկոյի «Ֆրանչեսկա դա Ռիմինի
- Էլիզա` Մոլիերի «Ագահը»
- Պամելա՝ Գոլդոնիի «Պամելա»
- Մեդեա՝ Եվրիպիդէսի «Մեդեա»
- Քլոտեդ՝ Շիլլերի «Ավազակներ»
- Լուկրեցիա՝ Վիկտոր Հյուգոյի «Լուկրեցիա Բորջիա»
- Բլանշ՝ Վիկտոր Հյուգոյի «Արքան զվարճանում է»
- Սոֆի՝ Շիլլերի «Ավազակներ»
Մեջբերումներ Արուսյակ Փափազյանի մասինԽմբագրել
|
Հայկական թատրոնի պատմությունը չէ պիտո մոռանա Արուսյակ և Աղավնի Փափազյանց արգո օրիորդների անունները, որոնք առաջինն են, որ քաջությամբ ոտք կոխեցին թատերաբեմի վերա։ Քաջությամբ պատերազմեցան հասարակաց նախապաշարմունքի յուրյանց վերա արած ազդեցության հետ և հաղթելով նորանց, հրապարակ իջան։ Կեցցե՛ն։ | 
|
|
|
Յուրաքանչյուր ժողովրդի թատրոնի պատմության մեջ կան սրբացված անուններ` խորհրդանշային, ազգային բեմի գաղափարը կրող դեմքեր։ Դրանցից է հայ առաջին ողբերգակ դերասանուհին` Արուսյակ Փափազյանը։ - Հենրիկ Հովհաննիսյան
|
|
ԳրականությունԽմբագրել
- Գառնիկ Ստեփանյան, «Արուսյակ Փափազյան», ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1955, 112 էջ[3]
- Ալիս Նավասարդյան, «Բեմին նվիրված հայուհիներ»
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ «Հայ երիտասարդությունը հայրենասիրական ներկայացումների ժամանակ փոքրիկ հայկական դրոշակներ է նետել բեմ և նրան կոչել իր Ժաննա դ’Արկը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին։ Վերցված է 2015-03-18
- ↑ Արուսյակ Փափազյանի կենսագրությունը AV Production կայքում
- ↑ Գառնիկ Խաչատուրի Ստեփանյան, «Արուսյակ Փափազյան»