Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան

Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան; արմտ. հայ.՝ Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան
Ծնվել է	օգոստոսի 18, 1828
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	նոյեմբերի 29, 1868 (40 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, դրամատուրգ, դերասան, ռեժիսոր և հասարակական գործիչ
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
	Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան Վիքիքաղվածքում
	Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան Վիքիդարանում

Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան (օգոստոսի 18, 1828(1828-08-18), Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն - նոյեմբերի 29, 1868(1868-11-29), Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն), արևմտահայ բանաստեղծ, դրամատուրգ։

ԿենսագրությունԽմբագրել

1834-1839 թթ. սովորել է Բերայի Մխիթարյան դպրոցում, 1839-1845 թթ.՝ Իտալիայի Պադուա քաղաքի Մուրադյան վարժարանում, որտեղ աշակերտել է դրամատուրգ Պետրոս Մինասյանին, Արսեն Բագրատունին։

1845 թ. վերադարձել է Կ.Պոլիս, ծավալել մանկավարժական-հասարակական լայն գործունեություն։ Եղել է ժամանակի նշանավոր մանկավարժներից մեկը։ Հայոց լեզու և գրականություն, ֆրանսերեն է դասավանդել Թարգմանչաց, Լուսավորչյան և Հռիփսիմյանց վարժարաններում։ Մեծ դեր է խաղացել օտարախոս հայ մանուկներին մայրենի լեզու ուսուցանելու գործում։ Մկրտիչ Պեշիկթաշլյանի ջանքերով է հայերեն սովորել ապագա վիպասանուհի Սրբուհի Տյուսաբը։ 1846 թ. Պեշիկթաշլյանի նախաձեռնությամբ հիմնադրվել է Համազգյաց ընկերությունը, որի գաղափարական ղեկավարն է եղել։ Եղել է հայ նոր քնարերգության և արևմտահայ կանոնավոր մշտական թատրոնի հիմնադիրը։

1856 թ. Օրթագյուղի Լուսավորչական վարժարանի սրահում տրվել են նրա կազմակերպած թատերախմբի առաջին ներկայացումները՝ Պեշիկթաշլյան՝ «Կոռնակ», Մետաստազիո՝ «Թեմիստոկլես», Պետրոս Մինասյան՝ «Խոսրով Մեծ»։

ՍտեղծագործություններԽմբագրել

Պատմական ողբերգություններ

«Կոռնակ»
«Արշակ»
«Վահե»
«Վահան»

Թարգմանական պիեսներ

Վոլտերի «Մահ կեսարու»
Վ. Ալֆիերիի «Սավուղ», «Բրուտոս Ա»

Երաժշտական կատակերգություններ

«Կատակերգություն երից քաջաց»
«Կատակերգություն ավազակաց» (1909)

Բանաստեղծություններ

«Զբոսանք Արտաշեսի Առաջնո» (1849, տպագրվել է«Բազմավեպ»-ում)
«Հրավեր ի մարտ Խոսրովու Մեծի»
«Ի նահատակություն Վարդանանց»
«Դյուցազունք հայոց»
«Գիշեր»
«Առ Հ. Ղևոնդ Ալիշան»
«Եղբայր եմք մենք»
«Գարուն»
«Ալ զեփյուռն Ալեմտաղիի»
«Ճեմք ի լյառն Հսկային»
«Հնացեք իմ տաղք»
«Աշուն»
«Քնար կուսին»
«Քնար և շիրիմ»

Զեյթունյան երգաշար

«Հայ քաջորդին»
«Մահ քաջորդվույն»
«Թաղումն քաջորդվույն»
«Հայ քաջուհին»

ԳրքերԽմբագրել

Մատենագրութիւնք, Կ. Պոլիս, 1870, 584 էջ։
Տաղեր, Թիֆլիս, 1903, 176 էջ։
Քերթուածներ եւ ճառեր, Փարիզ, 1904, 193 էջ։
Թատերգութիւններ, Կ. Պոլիս, 1909։
Տաղք եւ թատերգութիւնք, Նիւ Եորք, 1917, 528 էջ։
Տաղեր, Երևան, 1947, 108 էջ։
Բանաստեղծութիւններ։ Ճառեր։ Հատուածներ, Վենետիկ, 1956, 104 էջ։
Տաղեր, Երևան, 1961, 200 էջ։
Երկերի լիակատար ժողովածու, Երևան, 1987, 564 էջ։
Երկեր, Անթիլիաս, 1995, 332 էջ։

ՄամուլԽմբագրել

Երգ մօր ի վերայ մանկան ննջելոյ։ «Բազմավէպ», 1851, № 3:

Գրքեր Պեշիկթաշլյանի մասինԽմբագրել

«Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան։ Կյանքը և ստեղծագործությունը», Վաչե Սաֆարյան