Վիքիպեդիա

Աջ սեկտոր

«Աջ սեկտոր» (ուկրաիներեն՝ Правий сектор), ի սկզբանե, ուկրաինական մի շարք ազգայնական («ազգայնականորեն կողմնորոշված») ուլտրաաջ կազմակերպությունների ակտիվիստների ոչ ֆորմալ միավորում[2][3][4], որը առաջացել էր Կիևում բողոքի ակցիաների ընթացքում (2013 թվականի դեկտեմբեր-2014 թվականի փետրվար)[5]։ Առաջին հայտնիությունն իր մասնակցությամբ ստացել է 2013 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Ուկրաինայի ներքին զորքերի և ՆԳՆ հատուկ ստորաբաժանումների հետ բախումների արդյունքում, որոնք հսկում էին նախագահի վարչակազմի շենքը[5], ինչպես նաև մի քանի վարչական շենքերի գրավման մեջ[6] նրանք գրավել են Արհմիությունների գրավված տան հարկերից մեկը և զբաղեցրել են Եվրամայդանի ընթացքում[6]։ Ռուսաստանի Դաշնությունում Աջ սեկտորը ծայրահեղական կազմակերպություն է ճանաչվել[7], նրա գործունեությունն արգելված է։

Աջ սեկտոր
ուկրաիներեն՝ Правий сектор
Изображение логотипа
Շարժման դրոշը
Տեսակքաղաքական կազմակերպություն
Գաղափարախոսությունուկրաինական ազգայնականություն
Կրոնական պահպանողականություն[1]
Եվրասկեպտիցիզմ
Հակակոմունիզմ
ՀիմնադիրDmytro Yarosh?
ՂեկավարԴմիտրի Յարոշ(2013—2015)
Անդրեյ Տարասենկո(2016 թվականի մարտից)
Ղեկավար կենտրոնԿիև, Ուկրաինա
Գործունեության տարածքԿիև
Ստեղծման տարեթիվ2013 թվականի դեկտեմբեր
ԿարգախոսՓառք Ուկրաինային, Փառք հերոսներին
Փառք ազգին, Մահ թշնամիներին
Կայքpravyysektor.info
 Right Sector Վիքիպահեստում

Քաղաքագետ Վլադիմիր Կորնիլովը դեռ իրադարձությունների սկզբում ապացույցներ էր ներկայցրել այն մասին, որ Աջ սեկտորի ակտիվիստները սկսել են համակարգել իրենց գործողությունները արդեն նոյեմբերի 29-ի լույս 30-ի գիշերը Եվրամայդանը ցրելու նախաշեմին և Եվրամայդանի մասնակիցների դեմ սկսված ուժային ակցիայի ժամանակ իրենց ագրեսիվությամբ հրահրել են միլիցիան պատասխան կոշտության նրանց նկատմամբ, ովքեր մնացել են Անկախության հրապարակում (մինչդեռ սադրիչները կազմակերպված կերպով լքել են այն)[5]։ Անդրեյ Տարասենկոն՝ Տրիզուբայի և Աջ սեկտորի առաջնորդներից մեկը, Էխո Մոսկվի ռադիոկայանին տված հարցազրույցում 2014 թվականի հունվարին հայտարարել է, որ Աջ սեկտորը սկսել է ձևավորվել բողոքների առաջին իսկ օրերին՝ 2013 թվականի նոյեմբերի 23-24-ը[8]։

Ինչպես նշել են 2014 թվականի հունվարի կեսերին Կիևի քաղաքական հետազոտությունների և կոնֆլիկտաբանության կենտրոնի վերլուծաբանները, բողոքների առաջին իսկ օրերից նրանց մասնակիցների շրջանում հայտնվել է հիմնական զանգվածի բաժանում, որը ենթադրում էր, որ «նոր» Մայդանը պետք է կրկնօրինակի խաղաղ Մայդան 2004-ը, և այսպես կոչված «աջ սեկտորը» (ֆուտբոլային ուլտրասներ, Ազատություն, «Патріот України» (Սոցիալ-ազգային ասամբլեա[9]), որը Մայդանը դիտարկում էր միայն որպես հարմար առիթ «ազգային հեղափոխություն»  սկսելու համար[10], որը, Յարոշի խոսքով, պետք է ավարտվեր «ներքին օկուպացիայի ռեժիմի ամբողջական վերացմամբ և ուկրաինական ազգային պետության ստացմամբ՝ ընդգրկող ազգային ժողովրդաիշխանության համակարգով»[11]։

Թեև խորհրդարանական ընդդիմության առաջնորդները (նույնիսկ Ազատություն կուսակցության նախագահ Օլեգ Տյագնիբոկը) փորձում էին տարանջատվել արմատականներից և սկզբում նրանց սադրիչներ էին անվանում[5][12], նրանց ծառայություններից հրաժարվել նրանք չէին կարող. հենց Աջ սեկտորն էր «Մայդանի Ինքնապաշտպանության» հետ միասին կատարում անվտանգության (ինչպես արտաքին, այնպես էլ կարգի պահպանության) գործառույթները, մասնակցում Մայդանի սահմաններից դուրս ակցիաների կազմակերպմանը[13]։ Աջ սեկտորի առաջնորդները, սակայն, համեմատաբար երկար էին մնում ստվերում, հեռու հրապարակային քաղաքականությունից` մասնագետների կարծիքով, դա բացատրվում է նրանով, որ ի սկզբանե Աջ սեկտորը բավականին արհեստականորեն միավորում էր համատեղելի քիչ ուժերի, որոնց միջև պարբերաբար հակամարտություններ էին ծագել։ Մայդանում նրանց միավորել է հայացքների արմատականությունը, իսկ Նոր տարվանից հետո՝ նաև ֆինանսավորման ընդհանուր աղբյուրը[14] (այդ կապակցությամբ հիշատակվում էր ուկրաինացի օլիգարխներից մեկը՝ Պետրո Պորոշենկոն[15], Ուկրաինայի ապագա նախագահը)։

Միայն 2014 թվականի հունվարի վերջին Աջ սեկտորի առաջնորդները սկսեցին իշխանություններին իրենց սեփական պահանջները ներկայացնել՝ իրենց ներկայացնելով որպես ինքնուրույն հասարակական-քաղաքական ուժ, և հայտարարեցին իշխանության և խորհրդարանական ընդդիմության միջև բանակցություններում որպես երրորդ կողմ հանդես գալու ցանկության մասին։ «Աջ սեկտորը» պահանջում էր իշխանության ամբողջական վերաբեռնումը, արդարադատության մարմինների, իրավապահ մարմինների, հատուկ ծառայությունների բարեփոխումը[16] (բնորոշ է, որ Դմիտրի Յարոշին Եվրամայդանի հաղթանակից հետո առաջարկվում էր Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղարի տեղակալի պաշտոնը)[14]։

Փետրվարի 20-ին Դմիտրի Յարոշն անձամբ է հանդիպել նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի հետ և, սեփական խոսքով, հրաժարվել է ընդունել հրադադարի մասին նախագահի առաջարկը[17][18]։ Փետրվարի 21-ին, նախագահ Յանուկովիչի հետ Ուկրաինայի քաղաքական ճգնաժամի կարգավորման վերաբերյալ ստորագրված համաձայնագրի պայմանները խորհրդարանական ընդդիմության առաջնորդների կողմից հրապարակային հայտարարելիս, Դմիտրի Յարոշը հայտարարել է, որ համաձայնագրում բացակայում են նախագահի հրաժարականի, Գերագույն ռադայի արձակման, ուժային գերատեսչությունների ղեկավարների և «հանցավոր հրամանների կատարողների պատժման հստակ պարտավորությունները», որոնց հետևանքով սպանվել են շուրջ հարյուր ուկրաինացի քաղաքացիներ, համաձայնագիրը համարել է «հերթական անգամ աչքերին թոզ փչել» և հայտարարել է, որ հրաժարվում է կատարել[19]։

Ուկրաինական իշխանության նոր կառույցում Աջ սեկտորը հենց սկզբից հավակնում էր հատուկ դերակատարության ուժային դաշինքում, իսկ Դմիտրի Յարոշը, որն իր թեկնածությունն էր առաջադրել արտահերթ նախագահական ընտրություններում, իրեն համարում էր «Աջ սեկտորի» գլխավոր հրամանատար[20]։

2014 թվականի մարտի 22-ին Կիևում կայացած փակ համագումարում որոշում է ընդունվել Աջ սեկտորը վերածել քաղաքական կուսակցության Ուկրաինայի ազգային ասամբլեա կուսակցության իրավաբանական և կադրային բազայի վրա, որը վերանվանվել է Աջ սեկտոր կուսակցության[21]։ Սակայն, ինչպես հայտարարվեց, «Աջ սեկտորից» բացի, շարունակեցին գոյություն ունենալ և հասարակական կազմակերպությունը, և այսպես կոչված «ուժային դաշինքը»[22]։

Աջ սեկտորի տեղեկատվական սեկտորի ղեկավար Բորիսլավ Բերեզայի 2014 թվականի հունիսի 4-ի հայտարարության համաձայն՝ Աջ սեկտորը պարտավորվել է լիովին աջակցել Ուկրաինայի նորընտիր նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի բոլոր գործողություններին Ուկրաինայի միավորման և պահպանման, Ուկրաինայի արևելքում կարգուկանոն հաստատելու ուղղությամբ։ Այդ նպատակով Աջ սեկտորը հայտարարել է ավելի քան 5 հազար մարդու մոբիլիզացնելու պատրաստակամության մասին, եթե նրանց երաշխավորում են ապահովել, սպառազինություն և «նորմալ համագործակցություն բոլոր պետական կառույցների հետ»[23]։ 2014 թվականի հուլիսի 16-ին Յարոշը հայտարարել է Աջ սեկտորի ուժային բլոկի հիման վրա[24] Ուկրաինական կամավորական կորպուսի ստեղծման մասին՝ «Մոսկովյան ագրեսիայի դեմ պայքարի, ուկրաինացի ժողովրդի թշնամիների՝ ահաբեկիչների և անջատողականների ոչնչացման, Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի և Ղրիմի թերակղզու պետության լիակատար վերահսկողության տակ վերադառնալու համար»[22]։ Այդ ժամանակից սկսած «Աջ սեկտորը» ներկայանում էր որպես ազգային-ռազմական շարժում (ուկրաիներեն՝ Національний військовий рух): Շարժմանը, սակայն, այդպես էլ չի հաջողվել կազմակերպչական մակարդակով օրինականացնել իր գործունեությունը և ինտեգրվել պետական և ուժային կառույցներին, ինչը հանգեցրել է Ուկրաինայի ղեկավարության նկատմամբ նրա վերաբերմունքի կտրուկ փոփոխության, որն այժմ Աջ սեկտորի պաշտոնական փաստաթղթերում կոչվում է ներքին օկուպացիայի ռեժիմ, որի գործողությունները, ըստ ԱՍ ղեկավարության, «ոչ մի ընդհանուր բան չունեն մեր ազգային շահերի հետ»[25]։ Մասնավորապես, 2014 թվականի սեպտեմբերին Դմիտրի Յարոշը դատապարտել էր Գերագույն ռադայի կողմից նախագահ Պորոշենկոյի նախաձեռնությամբ Դոնբասի առանձին շրջանների կարգավիճակի մասին օրենքի ընդունումը՝ այն անվանելով հակասահմանադրական և հակապետակա[26]։

2015 թվականի հուլիսի 21-ին Մուկաչովում իշխանության հետ հերթական բախումից հետո հրավիրված համաուկրաինական արտահերթ համագումարում հայտարարվեց «Աջ սեկտորը» ազգային-ազատագրական շարժման անվանափոխելու մասին` (ուկրաիներեն՝ Національний визвольний рух, ուկրաիներեն՝ НВР Правий сектор)[27] «հեղափոխական պայքարի նոր փուլ սկսելու կապակցությամբ»։

Աջ սեկտոր ազգային-ազատագրական շարժումը կազմակերպված շարժում է, որն իր նպատակն է դնում Ուկրաինայի ազգային ազատագրումը արտաքին և ներքին օկուպացիայից և պետության ստեղծումը։ Շարժման առաքելությունն է ստեղծել և զարգացնել Ուկրաինական ինքնավար մայր պետություն՝ ուկրաինացիների ազգային պետությունը, ազգային հեղափոխության ճանապարհով[28]։

Շարժման ռազմական թևն է Ուկրաինայի կամավորական կորպուսը (առաջնորդ Անդրեյ Ստեմպիցկի), քաղաքականը՝ «Աջ սեկտոր» կուսակցությունն է (Անդրեյ Տարասենկո)։ Կա նաև երիտասարդական շարժում՝ «Աջ երիտասարդություն»[29]։

Աջ սեկտորի առաջնորդն (ուկրաիներեն՝ провідник) ի սկզբանե եղել է Դմիտրի Յարոշը[16]՝ ուկրաինական ազգայնական Տրիզուբ կազմակերպության ղեկավարներից մեկը[10]։ 2015 թվականի նոյեմբերի 11-ին նա հայտարարել էր, որ վայր է դնում շարժման առաջնորդի լիազորությունները[30]։ Շարժումը գլխավորել Է Անդրեյ Տարասենկոն, որն ընտրվել է ԱՍ-ի 4-րդ համագումարում, որն անցկացվել է 2016 թվականի մարտի 19-ին[31]։

2016 թվականի հունիսի սկզբին հրապարակված ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցողի՝ արտադատական մահապատիժների, առանց պատշաճ դատաքննության և կամայական մահապատիժների վերաբերյալ զեկույցում Աջ սեկտորը դասվել է «բռնության հակում ունեցող աշխարհազորայինների շարքին, որոնք պաշտոնական արիության շնորհիվ գործում են որպես ինքնուրույն ուժ բարձր մակարդակով և գրեթե լիակատար անպատժելիության պայմաններում»։ Մասնավորապես, խոսքը մարդկանց (լրագրողների, գրողների) նկատմամբ բռնությունների մասին է, որոնց համոզմունքներին նրանք համաձայն չեն, ինչպես նաև փաստաբանների և դատավորների նկատմամբ բռնություն գործադրելու սպառնալիքների մասին է։ Զեկույցի հեղինակները հայտարարել են. «...ծայրահեղ ազգայնական խմբերը և այլ զինված կազմավորումները, ինչպիսիք են «Աջ սեկտորը», «Ազատությունը և ինքնապաշտպանությունը», պետք է ճանաչվեն անօրինական և իրապես զինաթափվեն, լուծարվեն և պատասխանատվության ենթարկվեն կամ ենթարկվեն օրենքին։ Այդ խմբերի առաջնորդների և անդամների կողմից բռնության կամ ահաբեկման ակտերը չպետք է ցանկացած մակարդակով դիմավորեն պետության թողտվությանը, իսկ նրանց կողմից այլ համայնքների նկատմամբ բռնության և ատելության հրահրումը պետք է պատժվի»[9][32]։

Անվանում խմբագրել

Reuters-ի լրագրողների վարկածով՝ խմբավորման սկզբնական հիմքը կազմել են ազգայնական ֆուտբոլային ֆանատները[33], որոնք մարզադաշտում ավանդաբար տեղակայվել էին աջ սեկտորում։ Այստեղից էլ ընտրել են «Աջ սեկտոր» անվանումը։

Անդրեյ Պաստուշենկոն («Սեդոյ», Եվրամայդանի մասնակից) 2014 թվականի ապրիլի 10-ի մամուլի ասուլիսում հայտնել է այն վարկածը, որ «Աջ սեկտոր» անվանումը ծագել է 2013 թվականի նոյեմբերի 24-ի լույս 25-ի գիշերը։

Եվրոմայդանի ժամանակաշրջանում կազմը, կառուցվածքը, սպառազինությունը խմբագրել

Ի սկզբանե միավորել է մի քանի աջ արմատական կազմակերպություններ՝ «Ուկրաինայի հայրենասեր»-ը (Соціал-національна асамблея), ՈՒՆԱ-ՈՒՆՍԱ-ն, «Білий Молот»-ը և «Карпатська Січ»-ը[2][8][34]։ Նրանց մոտ բացակայում էր կառավարման հստակ կառուցվածքը և ձևական առաջնորդները, գործողությունների համակարգումը տեղի էր ունենում սոցիալական ցանցերի և բջջային կապի միջոցով։ «Աջ սեկտորի» լրատվական ալիքներն էին «Տրիզուբ» կազմակերպության կայքը[35], ինչպես նաև նրանք ունեին իրենց էջերը Facebook և Vkontakte սոցիալական ցանցերում[2]։

Աջ սեկտորի քարոզչությունը, դրամահավաք ու հավաքագրում իրականացվել է, մասնավորապես, օրինական կուսակցության կարգավիճակ ունեցող ՈւՆԱ-ՈՒՆՍՈ-ի միջոցով։ Հենց դրա միջոցով է Աջ սեկտորը 2014 թվականի հունվարին Կիևից իրականացրել Ուկրաինայի Արևմուտքում մարզային պետական վարչակազմերի զավթման գործողությունների համակարգումը[36][37]։ Աջ սեկտորին պատվիրակված ՈՒՆԱ-ՈՒՆՍՈ-ի ներկայացուցիչների թվում էին քաղխորհրդի ղեկավար Ալեքսանդր Մուզիչկոն, ՈՒԱԿ-ի կենտրոնական ղեկավարության անդամ Ռոման Կովալը, Յուրի Շուխևիչը (ՈւՆԱ-ՈՒՆՍՈ-ի նախագահ), Նիկոլայ Կարպյուկը (ՈւՆԱ-ՈՒՆՍՈ-ի նախագահի տեղակալ), Իգոր Մազուրը («Տոպոլ»), Վալերի Վորոնովը («Վուլֆ»), Վլադիսլավ Միրոնչիկը («Միրոն»), Յուրի Դովժենկոն («Հանս», «Դիտրիխ», «Արթուր») և Վալերի Բոբրովիչը[38]։

Աջ սեկտորը առանձին մտնում էր «Մայդանի ինքնապաշտպանության» մեջ[39], բայց փաստացի միայն համակարգում էր իր գործողությունները դրա ղեկավար Անդրեյ Պարուբիի հետ։

2014 թվականի հունվարի վերջին, սակայն, Աջ սեկտորը սկսել է ներկայանալ որպես ինքնուրույն հասարակական-քաղաքական ուժ[14], փետրվարի 14-ին հայտարարել է իր քաղաքական խորհրդի ձևավորման մասին և պահանջել «ժողովրդավարական խորհրդարանական ընդդիմությունից»՝ հաշվի առնելով ընդդիմադիր ուժերի միասնության անհրաժեշտությունը և բողոքի ակցիաներում Աջ սեկտորի դերը, Աջ սեկտորի քաղաքական խորհրդի հետ սկսել խորհրդակցություններ քաղաքական գործընթացում նրա ներկայացուցիչների մասնակցության վերաբերյալ, որոնք ուղղված են հակամարտության կարգավորմանը[40]։

Ինչպես 2014 թվականի փետրվարի սկզբին հայտարարել էր Դմիտրի Յարոշը, Աջ սեկտորն իր ձեռքում կենտրոնացրել էր զենքի մի ամբողջ զինանոց, որը «բավարար էր ամբողջ Ուկրաինան ներքին օկուպանտներից պաշտպանելու համար»։ Իրավակարգի ուժերի հետ դիմակայության ընթացքում Աջ սեկտորի գրոհայիններն օգտագործել են մահակներ, «Մոլոտովի կոկտեյլներ» և նույնիսկ նետողական մեքենաներ, որոնք կառուցվել էին միջնադարյան պաշարման գործիքների օրինակով[6]։

Մասնակցություն ռեզոնանսային ուժային ակցիաներին խմբագրել

Անդրեյ Տարասենկոն՝ «Տրիզուբայի» և Աջ սեկտորի առաջնորդներից մեկը, «Էխո Մոսկվի» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում հայտարարել էր, որ Աջ սեկտորը սկսել է ձևավորվել բողոքների առաջին իսկ օրերին՝ 2013 թվականի նոյեմբերի 23-24-ին[8]։ Ուկրաինացի քաղաքագետ Վլադիմիր Կորնիլովը դեռ իրադարձությունների սկզբում ապացույցներ էր ներկայացրել այն մասին, որ Աջ սեկտորի ակտիվիստները սկսել են համակարգել իրենց գործողությունները արդեն նոյեմբերի 29-ի լույս 30-ի գիշերը Եվրամայդանը ցրելու նախաշեմին և Եվրամայդանի մասնակիցների դեմ սկսված ուժային ակցիայի ժամանակ իրենց ագրեսիվությամբ հրահրել են ոստիկանությանը[5]։ Ահա թե ինչպես է հետագայում այդ իրադարձությունները նկարագրել «Բանդերեցի» կայքը՝ «Տրիզուբ» կազմակերպության պաշտոնական կայքը»․ «Աջ սեկտորի ազգայնականները անհավասար կռվի են բռնվել աղբի հատուկ ստորաբաժանումների հետ և կատաղի դիմադրություն ցույց տալով»։ Գիշերային իրադարձություններին Աջ սեկտորի մասնակցությունը հաստատել է նաև Յարոշը[10]։ Կորնիլովը նշում էր, որ ինքը այս մասին հայտնել է ուլտրաաջ ինտերնետ-ֆորումների ակտիվության աննախադեպ բարձրացումն անմիջապես Ուկրաինայի և Եվրամիության ասոցացման համաձայնագրի ստորագրման տապալման մասին լուրից հետո, այսինքն՝ դեռևս մինչև նոյեմբերի 29/30-ի իրադարձությունները[5]։

2013 թվականի նոյեմբերի 30-ին հեռուստատեսային ալիքները ցուցադրել ենտեսանյութեր այն մասին, թե ինչպես են «Միխայլովի հրապարակում կազմավորվում ինքնապաշտպանության ջոկատները». դրանցում պատկերված էին դիմակավոր նույն մարդիկ և նույն մահակներով, ինչ մեկ օր անց հեռուստախցիկները արձանագրել էին Բանկորի անվան փողոցում կառավարական թաղամասի գրոհի ընթացքում։ Դեկտեմբերի 1-ի հանրահավաքի ամբողջ օրն ու գիշերը համացանցում Աջ սեկտորի մոբիլիզացման կոչեր էին հնչում։ Գրոհայիններին մանրակրկիտ հրահանգել են, թե ինչպես պետք է զինվել և ինչպես պետք է հարձակվել ոստիկանության վրա[5]։

Հենց Աջ սեկտորի գրոհայիններն են դարձել դեկտեմբերի 1-ին Կիևի կառավարական թաղամասում ոստիկանական պատնեշների վրա հարձակումների հիմնական ուժը, հակառակ խորհրդարանական ընդդիմության առաջնորդների հայտարարությունների, որ այդ հարձակումները կատարել են իշխանությունների ցուցումներով գործող ինչ-որ «սադրիչներ»[5][41]։ Կառավարական թաղամասի գրոհի նախաձեռնողներին «սադրիչներ» և «տիտուշկաներ» անվանելով ընդդիմության առաջնորդներն արդեն շուտով սկսել են հասնել նրանց ազատ արձակմանը[13]։ Օլեգ Միրոժենկոն, Աջ սեկտորի մեջ մտնող Ուկրաինայի հայրենասեր կազմակերպությունը դեռևս դեկտեմբերին ուղղակիորեն հայտարարել էր, որ դեկտեմբերի 1-ի իրադարձությունների հիմնական մասնակիցները նախագահի վարչակազմի մոտ «աջ ակտիվիստներ» են, և որ «այնտեղ գործել են այն նույն «սադրիչները», որոնք [նույն օրը] ցուցարարների համար գրավել են Կիևի խորհուրդը և Արհմիությունների տունը»։ Ոստիկանության հետ բախումներին ուկրաինացի ուլտրաաջների մասնակցության մասին արդեն այն ժամանակ խոսում էին շատ մասնագետներ, բայց մինչև հունվարի 19-ի իրադարձությունները նման տեղեկատվությունն անցնում էր լայն լսարանի կողքով, որը Մայդանի շուրջ ցանկացած բախումների մասնակիցներին ընկալում էր բացառապես որպես «տիտուշկա»[42]։

<…>

 
Հրկիզված ավտոբուս Գրուշևսկի փողոցում, 2014 թվականի հունվարի 19

2014 թվականի հունվարի 19-ին Աջ սեկտորի գրոհայինները, ինչպես ավելի ուշ ասել էր Յարոշը, «նոր լիցք հաղորդեցին հեղափոխությանը»[34]. փողոցային մարտեր են սկսել Կիևում Գրուշևսկի և Եվրոպական հրապարակի փողոցի շրջանում՝ փորձելով ճեղքել Ուկրաինայի կառավարության և Գերագույն ռադայի շենքերը։

Ինչպես նշում են Կիևի քաղաքական հետազոտությունների և կոնֆլիկտաբանության կենտրոնի փորձագետները, սոցիալական ցանցերի բովանդակության վերլուծությունը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ հերթական ուժային ակցիաների նախապատրաստումը սկսվել է մինչև հունվարի 16-ը։ Աջ սեկտորը սկզբում սպասում էր հրամանի, ըստ որի պետք էր գրոհել կամ արգելափակել Գերագույն ռադան՝ օրինագծերի փաթեթի քվեարկության օրը։ Իսկ երբ ակնհայտ է դարձել, որ խորհրդարանական ընդդիմության առաջնորդները այդ պատժամիջոցներին չեն արժանանա՝ հունվարի 18-19-ին ժամկետները մի կողմ են դրվել[43]։ Դմիտրի Յարոշը պնդում էր, որ հենց հունվարի 16-ին «բռնապետական օրենքների» ընդունումը խթան է հանդիսացել նրանց արմատական գործողությունների համար[39]։

Հունվարի 19-ին, 9-րդ «ժողովրդական վեչեի» ընթացքում, չստանալով խորհրդարանական ընդդիմության պատասխանը դիմադրության միասնական առաջնորդի մասին, Ավտոմայդանի առաջնորդ Ս. Կոբան ամբիոնից հայտարարել է․ «Նրանք թող կողմնորոշվեն, իսկ մենք գնում ենք Գերագույն ռադայի կողմ և կանգնելու ենք այնտեղ, մինչև չեղյալ հայտարարեն խայտառակ օրենքները»։ Աջ սեկտորի, Ավտոմայդանի ակտիվիստները և նրանց հետևում 3-4 հազար սովորական վեչեի մասնակիցներ ուղևորվել են դեպի Եվրոպական հրապարակ, որտեղ անցել են կամազներով և փորձել են ճեղքել պատնեշը։ Ծեծկռտուք է սկսվել ոստիկանության հետ, որը ստիպված է եղել լուսաձայնային և գազային նռնակներ կիրառել։ Ավելի ուշ հարձակվողների կողմից օգտագործվել են ծխագլաններ, ֆայերներ և բռնկիչ խառնուրդով շշեր, որոնցով հրկիզել են անցումը արգելափակող բեռնատարներն ու ավտոբուսները։ Ոստիկանության կողմից օգտագործվել են ջրցան մեքենաներ և ռետինե փամփուշտներ[43][44]։

Հունվարի 20-ի գիշերը Աջ սեկտորը ստանձնել է Գրուշևսկու փողոցում տեղի ունեցած բախումների պատասխանատվությունը։ Նրա ներկայացուցիչը հայտնել է, որ ակտիվիստները եկել են մարդկանց պաշտպանելու համար․ «Իսկ ի՞նչ է մնում ցուցարարներին, հասարակ ուկրաինացիներին, երբ երկրում բռնապետություն և ներքին օկուպացիայի ռեժիմ է տիրում»[43][45][46]։

Ինքնուրույն հասարակական-քաղաքական ուժ խմբագրել

Թեև Աջ սեկտորը ոչ մի տեղ չի առաջացել, շատ լիբերալներ և լրատվամիջոցներ նախընտրում էին չնկատել նրա հայտնվելը և գոյությունը[41]։ Աջ սեկտորը քննադատության է ենթարկվել ինչպես Ուկրաինայի ներսում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս․ խորհրդարանական ընդդիմության բոլոր առաջնորդները (Վ. Կլիչկոն, Օ. Տյագնիբոկը, Ա. Յացենյուկը) դեռ դեկտեմբերի 1-ին դատապարտել էին Աջ սեկտորի գրոհայինների հարձակումները ոստիկանության վրա և նրանց որակել էին որպես սադրիչներ[3][43]։ Երբ ընդդիմության առաջնորդներից մեկը՝ Վ. Կլիչկոն, հունվարի 19-ին փորձել է դադարեցնել բռնությունը և կանխել բախումը ոստիկանության հետ, նրան են սուլել[41], որից հետո Կլիչկոյի դեմքին փոշի կրակմարիչի շիթ է թափվել։ Արսենի Յացենյուկը, փորձելով տարանջատվել արմատականներից, հայտարարել է․ «Սա մեր ճանապարհը չէ, սա Յանուկովիչի ճանապարհն է»[43]։ ԱՄՆ պետդեպարտամենտը, որը նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչից պահանջում էր շարունակել բանակցություններն ընդդիմության հետ[47], միաժամանակ խիստ քննադատության է ենթարկել Աջ սեկտորի գործողությունները․ «Ծայրահեղ աջակողմյան խմբերի անդամների ագրեսիվ գործողություններն անընդունելի են, նրանք փողոցում կրքեր են հարուցում և խաթարում խաղաղ ցուցարարների ջանքերը»[48][49]։

Յարոշը «Ուկրաինսկայա պրավդա»-ին տված հարցազրույցում բողոքել է (04.02.2014)․

Իսկ եթե խոսենք ամբողջ ընդդիմության մասին, ապա մեծ հաշվով մենք հարաբերություններ չունենք։ Նրանք չեն նկատում մեր գոյությունը։ Ինձ թվում է, որ դա ընդդիմության կողմից շատ մեծ սխալ է, որ նրանք հաշվի չեն առնում Աջ սեկտորին, այն էլ՝ «ինքնապաշտպանությունը»։
Ինձ թվում է, որ նույնիսկ Անդրեյ Պարուբին ընդդիմության առաջնորդների այս եռյակի հետ այնքան էլ հեշտ չի համակարգում գործողությունները․․․[39]։

Իսկ 2014 թվականի հունվարի 20-ին խորհրդարանական ընդդիմության կապակցությամբ Յարոշի տեղակալ Անդրեյ Տարասենկոն հայտարարել էր․

- Ինչպիսի՞ն է ձեր վերաբերմունքը «Բատկիվշչինա», «Հարված», «Ազատություն» ընդդիմադիր կուսակցությունների նկատմամբ։
- Մենք անընդհատ փորձում ենք նրանց հետ համակարգել գործունեությունը, բայց, ցավոք, հեղափոխականությունը նրանց մեջ շատ քիչ է։ Համապատասխանաբար, մենք մշտապես պայմաններ ենք դնում։ Ուկրաինացիներն իրենք են ընդդիմությունից կոնկրետ քայլեր պահանջում։ Եվ մենք, այդ թվում՝ ընդդիմությանը ստիպում ենք գործել, այլ ոչ թե ձեռքերը ծալած նստել։ Եթե լսեք վերջին շրջանում Աջ սեկտորի հայտարարությունները, կտեսնեք, որ մեր պայմանների 70 %-ը նրանք ստիպված են եղել կատարել…[50]։

Հունվարի 27-ին Աջ սեկտորի առաջնորդները (Դմիտրի Յարոշ, «Տրիզուբայի» գլխավոր հրամանատար Ա. Ստեմպիցկին և ՈՒՆԱ-ՈՒՆՍՈ-ի ղեկավարի տեղակալ Ն. Կարպյուկը), իրենց դիրքավորելով որպես ինքնուրույն հասարակական-քաղաքական ուժ, իշխանություններին առաջադրել են իրենց պահանջները․

  • սահմանադրական բարեփոխումների անցկացում։
  • ընդդիմության նկատմամբ ուժային գործողությունների դադարեցում։
  • ամբողջական համաներման հայտարարում՝ բողոքի ակցիաների առանց բացառության բոլոր մասնակիցների ազատ արձակում և բոլոր քրեական գործերի և վարույթների փակում։
  • Ազարովի կառավարությանը պատասխանատվության ենթարկել։
  • Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի վերաձևակերպում։
  • հունվարի 16-ի օրենքների չեղարկում։
  • «Բերկուտ» հատուկ ստորաբաժանման լուծարում և ՆԳՆ-ի որակապես այլ հատուկ ստորաբաժանման ձևավորում։
  • ցուցարարների սպանությունների, ծաղրուծանակի և ծեծի մեղավորների պատիժ։
  • Մայդանի կորած ակտիվիստների հետախուզում։
  • մարզահայրենասիրական կազմակերպությունների օրինականացում։
  • իրենց վարկաբեկած քաղաքական գործիչներին իշխանության չթողնել։ Աջ սեկտորը, այդպիսով, պահանջում էր իշխանության ամբողջական «թարմացում», արդարադատության մարմինների, իրավապահ մարմինների և հատուկ ծառայությունների բարեփոխում[14][16][51]։
 
Մայդանի Ինքնապաշտպանության մարտիկ. Կիև, 2014 թվականի փետրվարի 22
 

Հունվարի 31-ին կայացած մամուլի ասուլիսում Աջ սեկտորի և աֆղան վետերանների ներկայացուցիչները հայտարարել են իշխանության և խորհրդարանական ընդդիմության միջև բանակցություններում որպես երրորդ կողմ հանդես գալու ցանկության մասին, այլապես Աջ սեկտորը իրեն «ինքնուրույն ադեկվատ գործողությունների իրավունք էր վերապահում, որոնք կարող էին դուրս գալ սահմանադրական շրջանակներից»։ Բանակցությունները, սակայն, ընթացել են առանց նրանց մասնակցության։

Փետրվարի 10-ին Դմիտրի Յարոշը սոցիալական ցանցերից մեկի իր էջում հայտարարել էր, որ Աջ սեկտորը մտադիր է վերսկսել ակտիվ գործողություններ և պարտավոր չէ «երկարացնել հրադադարը իշխանության հետ»[52]։

Փետրվարի 14-ին Աջ սեկտորը հայտարարել է քաղաքական խորհրդի ձևավորման մասին (політичний провід, որը ներառում էր իր կազմակերպությունների ղեկավարները) և պահանջել է «ժողովրդավարական խորհրդարանական ընդդիմությունից», հաշվի առնելով ընդդիմադիր ուժերի միասնության անհրաժեշտությունը և բողոքի ակցիաներում «Աջ սեկտորի» դերը, որն ուղղված էր հակամարտության կարգավորմանը[40]։

Փետրվարի 16-ին Աջ սեկտորը, փորձելով իր վրայից հանել ահաբեկչության, սադրիչ գործունեության և ծայրահեղականության մեղադրանքները, դիմել է ԱՄՆ-ին, ԵՄ-ին, ՄԱԿ-ին և Եվրոպայի երկրներին՝ հայտարարությամբ, որը զետեղվել է «Վկոնտակտե» սոցիալական ցանցի իրենց էջում։ Աջ սեկտորը պետական իշխանությանը մեղադրել է կոռուպցիան ցրելու և սեփական ժողովրդի դեմ պատերազմ սանձազերծելու մեջ, ուստի, շարժման քաղխորհրդի կարծիքով, ծայրահեղականության և սադրանքի մասին «Աջ սեկտորի» հասցեին բոլոր մեղադրանքները բացարձակ անհիմն էին[53]։

Փետրվարի 20-ին Դմիտրի Յարոշն անձամբ է հանդիպել նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի հետ և, նրա խոսքով ինքը հրաժարվել է ընդունել հրադադարի մասին նախագահի առաջարկը։ Փետրվարի 21-ին, խորհրդարանական ընդդիմության առաջնորդների կողմից նախագահ Յանուկովիչի հետ Ուկրաինայի քաղաքական ճգնաժամի կարգավորման մասին ստորագրված համաձայնագրի պայմանների հրապարակային հայտարարման ժամանակ, հենց Աջ սեկտորի ներկայացուցիչներն են հայտարարել, որ իրենց չի բավարարում փաստաթղթում ամրագրված քաղաքական բարեփոխումների աստիճանական լինելը, և անհապաղ պահանջել են Յանուկովիչի հրաժարականը, հակառակ դեպքում նրանք հայտարարել են նախագահի վարչակազմի վրա գրոհ ձեռնարկելու մտադրության մասին։ «Աջ սեկտորն» այդպես էլ չի կատարել համաձայնագրի հիմնական կետերից մեկը՝ զենքի հանձնման մասին։

Գործունեությունը Ուկրաինայում իշխանափոխությունից հետո խմբագրել

2014 թվականի փետրվարի 22-ին Յարոշը կոչ էր արել արգելել «Ռեգիոնների կուսակցության» և կոմունիստական կուսակցության գործունեությունը որպես «հակաժողովրդական, հակաուկրաինական ուժեր, որոնց խղճի վրա էին ուկրաինացի ժողովրդի բազմաթիվ դժբախտությունները»[54]։ Մասնագետները նշում են, որ Յարոշի ատելությունը դեպի ուկրաինայի կոմունիստական կուսակցության և նրա առաջնորդ Պ. Սիմոնենկոյի նկատմամբ շատ հին արմատներ ունի․ «1999 թվականի նախագահական ընտրությունների ընթացքում Յարոշի ղեկավարած «Տրիզուբ» կազմակերպությունն առաջին անգամ հանդես է եկել Լեոնիդ Կուչմայի օգտին՝ դա պատճառաբանելով որպես կոմունիստական սպառնալիքին դիմակայելու անհրաժեշտություն»։ Իր քարոզչական թռուցիկներում «Տրիբուզը» Կուչմային անվանում էր «ուկրաինական իրական տիրակալ», ինչն այն ժամանակ խարխլել է «Տրիզուբի» հեղինակությունը և զայրացրել է շատ արմատական ազգայնականների։ 2001 թվականին «Ուկրաինան առանց Կուչմայի» ակցիաների ժամանակ «Բանդերովեց» թերթը խստորեն քննադատում էր ցուցարարներին, իսկ «Տրիզուբայի» ակտիվիստները հարձակվում էին ՈՒԿԿ-ի և ՈՒՍԿ-ի շարասյան վրա[55]։

Փետրվարի 26-ին Մայդանում ներկայացվել են ձևավորվող կառավարության թեկնածությունները, որում Յարոշին առաջարկվել էր Ուկրաինայի ԱԱՊԽ քարտուղարի տեղակալի պաշտոնը[56]։

Մարտի 6-ին Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի կողմից նշանակված վարչապետ Արսենի Յացենյուկը կարգադրություն էր ստորագրել Ուկրաինայի պաշտպանության նախարարի երեք տեղակալներ՝ Ալեքսանդր Օլեյնիկին, Վլադիմիր Մոժարովսկուն և Արտուրո Ֆրանցիսկո Բաբենկոյին աշխատանքից ազատելու մասին՝ կապված այն բանի հետ, որ նրանք Ուկրաինայի պաշտպանության նախարարությունում փակ խորհրդակցության ժամանակ կտրուկ դեմ են արտահայտվել Աջ սեկտորի գրոհայիններին կանոնավոր ռազմականացված ստորաբաժանումների կարգավիճակ տալուն[57]։

Մարտի 7-ին Աջ սեկտորի ղեկավարությունը իշխանություններից պահանջել էր ռազմական զինապահեստներ բացել իրենց ջոկատների համար։ Դմիտրի Յարոշը հայտարարել էր, որ «ուժային կառույցների ղեկավարության» պահպանողական մոտեցումները «թույլ չեն տալիս կարգուկանոն հաստատել երկրում և բացառել հակամայդանական բողոքները Ուկրաինայի արևելյան և հարավային շրջաններում»։ Յարոշն առաջարկել է Աջ սեկտորին հանձնել զենքի և ռազմական տեխնիկայի մի մասը, ինչպես նաև մի քանի զինվորական ուսումնական կենտրոններ, որոնք անհրաժեշտ են Աջ սեկտորի մարտիկների որակյալ պատրաստման համար, քանի որ նրանք պետք է մասնակցեն Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականության ապահովմանը[58]։

Մարտի 8-ին Յարոշը ուկրաինական և արտասահմանյան ԶԼՄ-ների համար կայացած մամուլի ասուլիսում հայտարարել էր արտահերթ նախագահական ընտրություններին մասնակցելու իր մտադրության մասին։ Նրա խոսքով՝ համապատասխան որոշումը կայացրել էր կազմակերպության քաղխորհուրդը[59]։

Մարտի 12-ին Աջ սեկտոր շարժման քաղխորհուրդը Ուկրաինայի նոր իշխանություններին նախազգուշացրել Էր նախագահական ընտրությունների հետաձգման անթույլատրելիության մասին և պահանջել իշխանության բոլոր մակարդակներում արտահերթ ընտրություններ անցկացնել՝ երկրի «լիակատար վերագործարկման» նպատակով[60]։

Ինչպես հայտնի է դարձել Աջ սեկտոր շարժման քաղխորհրդի հայտարարությունից, շարժումն սկսել է իր ստորաբաժանումների ստեղծումը Ուկրաինայի արևելքում՝ Խարկովի, Դոնեցկի, Պոլտավայի և Լուգանսկի մարզերում՝ ամբողջ երկրի մասշտաբով շարժման գործունեությունը համակարգելու համար։ Երկրի արևելքում շարժման ուժային բլոկի ղեկավար է նշանակվել Անդրեյ Բիլեցկին[61], որը մարտի սկզբին մեկուսարանից ազատ է արձակել քաղբանտարկյան Իլյա Կիվային[62]։ Ռովենսկի շրջանում Աջ սեկտոր խմբավորման ղեկավարը և Արևմտյան Ուկրաինայում Աջ սեկտորի կառույցների համակարգողը մինչև իր մահը Ալեքսանդր Մուզիչկոն էր[63][64][65]։

2014 թվականի մարտի 18-ին Յարոշը հայտարարել էր, որ իր շարժման ակտիվիստները չեն զինաթափվի։ Նա նաև հայտարարել էր, որ նրանցից ոչ մեկը մտադիր չէ համալրել Ուկրաինայում վերստեղծվող Ազգային գվարդիայի շարքերին[66][67]։

2014 թվականի մարտի 22-ին Կիևում կայացած փակ համագումարում որոշում է ընդունվել Աջ սեկտորը վերածել քաղաքական կուսակցության «Ուկրաինայի ազգային ասամբլեա» կուսակցության իրավաբանական և կադրային բազայում, որը վերանվանվել է «Աջ սեկտոր» կուսակցություն։ Կուսակցության ղեկավար է ընտրվել Դմիտրի Յարոշը, ում կուսակցությունը որոշել է առաջադրել արտահերթ նախագահական ընտրությունների թեկնածու[21]։ Ավելի վաղ Կիևի «Աջ սեկտորի» կազմակերպության նախագահ Անդրեյ Տարասենկոն հայտնել էր, որ կուսակցությունը մտադիր է մասնակցել Կիևի ընտրություններին և բոլոր տեղական խորհուրդներին[68][69]։ Յարոշը, սակայն, մարտի 29-ին ԿԸՀ է ներկայացրել փաստաթղթերի ամբողջական փաթեթ՝ արտահերթ ընտրություններում որպես ինքնաառաջադրված թեկնածու գրանցվելու համար[70][71]։

Ապրիլի 11-ին Աջ սեկտորի մոտ 50 ակտիվիստներ գրավել են Ռովենսկի մարզային կազմակերպության շտաբ-բնակարանը և պահանջել դադարեցնել նրա գործունեությունը և զբաղեցրած տարածքները հանձնել տեղի հասարակական կազմակերպությունների սեփականությանը։ Ազգայնականները այրել են կուսակցության կենտրոնակայանում հայտնաբերված ողջ գրականությունը և թերթերը[72]։

Ապրիլի 23-ին «Աջ սեկտորը» ԵԱՀԿ-ին տեղեկացրել էր, որ քաղաքական կուսակցության վերակազմավորման կապակցությամբ այն չի կարող համարվել Ուկրաինայի իրադրության կարգավորման («դեէսկալացիայի») վերաբերյալ Ժնևի համաձայնագրերի սուբյեկտ, որոնք նախատեսում էին զինաթափել անօրինական զինված խմբերին, ազատ արձակել գրավված վարչական շենքերը և բողոքի ակցիաների մասնակիցներին համաներում շնորհել։ Լվովում ԵԱՀԿ դիտորդական առաքելության Աջ սեկտորի քաղաքային համակարգողի հետ հանդիպման ժամանակ նա հայտարարել էր, որ Աջ սեկտորի ողջ գործունեությունն ուղղված էր երկրի պաշտպանունակության ամրապնդման ջանքերին (ներառյալ կամավորների գրանցումն ու նրանց համաֆիզիկական պատրաստվածությունն առանց զենքի), և որ Աջ սեկտորը համակարգում է իր գործողությունները Ուկրաինայի ԱԱՊԽ-ի և նրա զինված ուժերի հետ։ Լվովի Աջ սեկտորի ղեկավարությունը նաև հավաստիացրել էր ԵԱՀԿ-ի ներկայացուցիչներին, որ կազմակերպության մարտական թևը այլևս գոյություն չունի, իսկ ինքը վերածվել է քաղաքական կուսակցության, ուստի իրեն չի համարում «զինված կազմավորումներից» մեկը, որոնց մասին խոսվում էր Ժնևի համաձայնագրերում (Ժնևի բանակցություններում Ռուսաստանը Ուկրաինայից պահանջում էր զինաթափել Աջ սեկտորը՝ Ուկրաինայի արևելքում ցուցարարներին զինաթափելու դիմաց)[73]։

Ինչպես հայտնել է «Իզվեստիա» թերթը՝ վկայակոչելով անանուն աղբյուրը, Աջ սեկտոր շարժման առաջնորդները 2014 թվականի ապրիլի վերջին մեկնել էին ԱՄՆ՝ բանակցություններ վարելու ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչների հետ՝ կազմակերպության հիմքի վրա լիարժեք քաղաքական կուսակցություն ստեղծելու համար միջոցներ հատկացնելու շուրջ։ Վիկտորյա Նուլանդն իբր Աջ սեկտորի ակտիվիստներին առաջարկել էր 5-10 միլիոն դոլար կուսակցական ենթակառուցվածքների ստեղծման համար։ Դրա համար Նուլանդը «Աջ սեկտորի» առաջնորդներից պահանջել էր նախագահական ընտրություններից հետո շարժման լիակատար ապառազմականացում, սակայն «շարժման առաջնորդ Դմիտրի Յարոշը չէր բավարարել ամերիկյան կողմի առաջարկած գումարը»[74]։

Աջ սեկտոր և Ռուսաստան խմբագրել

2014 թվականի մարտի 1-ին լրատվամիջոցներում տեղեկություն էր հայտնվել, որ Յարոշը դիմել էր միջազգային ահաբեկիչ Դոկու Ումարովին «Վկոնտակտե» սոցիալական ցանցում՝ կոչ անելով աջակցել Ուկրաինային Ռուսաստանի դեմ պայքարում[75]։ Աջ սեկտորը հերքել է Ումարովին դիմելու մասին տեղեկությունը և հայտարարել, որ տեղեկատվությունը հայտնվել է էջում՝ հաշվի կոտրման պատճառով[76]։ Այդ դիմումի մասին տեղեկությունը, սակայն, արդեն հասցրել է կտրուկ արձագանք առաջացնել Ռուսաստանում։

Մարտի 3-ին Ռուսաստանի Դաշնության Քննչական կոմիտեն Յարոշի նկատմամբ քրեական գործ էր հարուցել ՌԴ Քրեական օրենսգրքի նախատեսված հանցագործությունների հատկանիշներով (զանգվածային լրատվամիջոցների օգտագործմամբ ահաբեկչական և ծայրահեղական գործունեություն իրականացնելու հրապարակային կոչեր)։ Մարտի 5-ին հեռակա մեղադրանք է առաջադրվել, Յարոշի նկատմամբ միջազգային հետախուզում է հայտարարվել[77][78]։ Ուկրաինայի գլխավոր դատախազությունը, սակայն, իր կայքում հայտարարել էր, որ հիմքեր չի տեսնում նրան ձերբակալելու և արտահանձնելու համար «Դմիտրի Յարոշի մոտ Ուկրաինայի քաղաքացիություն ունենալու կապակցությամբ»։ Ուկրաինայի Գերագույն ռադայում նշել են, որ 1972 թվականի քրեական գործերով վարույթը հանձնելու մասին Եվրոպական կոնվենցիայի, ինչպես նաև 1993 թվականի քաղաքացիական, ընտանեկան և քրեական գործերով իրավական օգնության և իրավական հարաբերությունների մասին կոնվենցիայի դրույթներին համապատասխան, ռուսական կողմի խնդրանքով կարող է կազմակերպվել Ուկրաինայի կողմից նշված անձի նկատմամբ քրեական վարույթ իրականացնելու միջնորդության քննարկումը[79]։ Քրեական հետապնդումը սկսվել է նաև ՈՒՆԱ-ՈՒՆՍՈ-ի և «Աջ սեկտորի» մյուս անդամների, այդ թվում՝ Իգոր Մազուրի, Վալերի Բոբրովիչի, Դմիտրի Կորչինսկու, Անդրեյ և Օլեգ Տյագնիբոկովի, Վլադիմիր Մամալիգիի և այլոց նկատմամբ, կախված յուրաքանչյուրի դերից, նրանք կասկածվում էին Ռուսաստանի Դաշնության տարածքում հանցագործություններ կատարելու մեջ, որոնք նախատեսված էին ՌԴ ՔՕ-ի կողմից[80]։

Ապրիլի 2-ին Ռոսկոմնադզորը արգելափակել է Դմիտրի Յարոշի և Աջ սեկտորի հետ կապված բոլոր կայքերն ու էջերը[81]։ Մայիսի 19-ին Twitter միկրոբլոգների ցանցը սահմանափակել էր Ռուսաստանի տարածքում «Աջ սեկտորի» ռուսալեզու էջի մուտքը։ «Ռոսկոմնադզորն» ավելի վաղ ծառայության վարչակազմին ծանուցումներ էր ուղարկել՝ պահանջելով հեռացնել այն տեղեկատվությունը, որի տարածումն արգելված է ՌԴ-ի տարածքում, այդ թվում՝ ծայրահեղական նյութերը, սակայն Twitter-ի այդ պահանջներն օպերատիվ չեն կատարվել։ Ավելի վաղ «Ռոսկոմնադզորի» պահանջով արգելափակվել էր նաև Աջ սեկտորի էջը «ՎԿոնտակտե» սոցցանցում[82]։

2014 թվականի նոյեմբերի 17-ին ՌԴ Գերագույն դատարանը ՌԴ Գլխավոր դատախազության հայցով Աջ սեկտոր կազմակերպությունը ճանաչել է ծայրահեղական և արգելել նրա գործունեությունը Ռուսաստանում[7][80][83][84]։

2015 թվականի օգոստոսի 12-ին Չիտայում դատավճիռ էր կայացվել ՌԴ քաղաքացի Ալեքսանդր Դոդոնովի նկատմամբ, որը մտադիր էր անդամակցել ՊՊԾ-ին՝ ՌԴ ՔՕ 282.2 հոդվածի 2-րդ մասով («մասնակցությունը հասարակական կամ կրոնական միավորման կամ այլ կազմակերպության գործունեությանը, որոնց նկատմամբ դատարանն օրինական ուժի մեջ մտած որոշում է կայացրել ծայրահեղական գործունեության իրականացման հետ կապված գործունեությունը վերացնելու կամ արգելելու մասին»)։ Դատարանը, հաշվի առնելով մեղադրյալի զղջումը, մեկ տարի և վեց ամիս ազատազրկման է դատապարտել կալանավայրում[85][86]։

2015 թվականի սեպտեմբերին Մոսկվայի քաղաքային դատարանը Ռուսաստանի քաղաքացի Ալեքսանդր Ռազումովին 7 տարվա ազատազրկման էր դատապարտել։ Դատարանը պարզել է, որ 2014 թվականին դատապարտյալը ուսուցում է անցել «Աջ սեկտորի» մարզումային ճամբարում, որից հետո փորձել է երկու ռուս ոստիկանների հավաքագրել Դոնբասում ուկրաինացի ուժայինների շարքերը[87]։

2016 թվականի սեպտեմբերի 30-ին ՌԴ Քննչական կոմիտեն հայտնել է Աջ սեկտորի ղեկավարներ Դմիտրի Յարոշի, Անդրեյ Տարասենկոյի, Անդրեյ Ստեմպիցկու, Վալերի Վորոնովի, Արտյոմ Սկորոպադսկու, ինչպես նաև կազմակերպության այլ անդամների նկատմամբ ծայրահեղականության վերաբերյալ քրեական գործ հարուցելու մասին՝ ՌԴ Քրեական օրենսգրքի 282.2 հոդվածի 1-ին մասով արգելված միջոցների և պատերազմ վարելու մեթոդների կիրառման հետ կապված հանցագործությունների հետաքննության վարչության[88]։

2017 թվականի հունվարի 23-ին Ռուսաստանի Քննչական կոմիտեն հայտնել էր ՌԴ հինգ քաղաքացիների նկատմամբ քրեական գործերի հարուցման մասին, որոնք ներգրավված էին Աջ սեկտոր կազմակերպության գործունեությանը ՌԴ ՔՕ 282.2 հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերով նախատեսված հանցագործությունների հատկանիշներով։ ՔԿ-ի տվյալներով՝ նրանք բոլորը տարբեր ժամանակներում լքել են ՌԴ-ն և ուղևորվել Ուկրաինա, որտեղ անդամակցել են աջ սեկտորին։ Նրանցից երկուսը Ուկրաինական Աջ սեկտոր կամավորական կորպուսի մարտական ստորաբաժանումներից մեկի կազմում ակտիվորեն մասնակցել են ԴԺՀ և ԼԺՀ խաղաղ բնակչության դեմ պատժիչ գործողություններին, մյուսները դարձել են Աջ սեկտորի ակտիվիստներ և մասնակցել այդ կազմակերպության հանրահավաքներին, երթերին և այլ միջոցառումներին, ինչպես նաև համացանցում քարոզել Աջ սեկտորի գաղափարախոսությունը[89]։

Աջ սեկտոր և Ղրիմ խմբագրել

2014 թվականի մարտի 3-ին Ղրիմի շուրջ իրադրության սրման կապակցությամբ Յարոշը որպես Աջ սեկտորի գլխավոր հրամանատար հանդես է եկել ուղերձով, որում հայտարարել է, որ Աջ սեկտորը Ռուսաստանի գործողությունները գնահատում է որպես անմիջական ռազմական ներխուժում, «ուստի Ուկրաինան ագրեսորներին զինված հակազդելու իրավունք ունի»։ Հիմնական խնդիրներից մեկը «կրեմլյան հինգերորդ շարասյան դեմ պայքարն էր, նրա լայնածավալ գործունեությունը թույլ չտալը, նրա առավել ակտիվ ներկայացուցիչների վնասազերծումը, հակաուկրաինական լրատվամիջոցների գործունեության դադարեցումը»։ Յարոշը հրամայել Է Ուկրաինայի բոլոր շրջաններում ստեղծել Աջ սեկտորի ռազմական շտաբներին և բանակին, ՈՒԱԾ-ին և ՆԳՆ-ին կոչ է արել համակարգել Աջ սեկտորի տարածաշրջանային բաժանմունքների հետ փոխգործակցությունը, նրանց սպառազինությունն ու ռազմական պատրաստությունը[20]։

Մարտի 5-ին Կիևում կայացած մամուլի ասուլիսում Աջ սեկտորի ներկայացուցիչ Իգոր Մոսիյչուկը հայտարարել էր, որ Աջ սեկտորը մտադիր է ռուսական զորքերի Ղրիմի տարածք բաց ներխուժման դեպքում մասնակիորեն տեղափոխել իր գործունեությունը Մոսկվա։ Մոսիյչուկի խոսքով՝ Աջ սեկտորը կապեր է պահպանում ռուս ազգայնականների հետ. «Մենք հույս ունենք, որ ՌԴ տարածքում կձևավորենք հզոր հինգերորդ շարասյուն և կհաղթենք Պուտինի արյունալի ռեժիմին իր իսկ հողի վրա»[90]։

2014 թվականի մարտի 11-ին Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետության Գերագույն խորհուրդը (այն ժամանակ դեռ Ուկրաինայի կազմում) հանրապետության տարածքում արգելել է Աջ սեկտորի և դրա մեջ մտնող ազգայնական խմբավորումների, ինչպես նաև «Սվոբոդայի» գործունեությունը կապված այն բանի հետ, որ նրանց գործունեությունը սպառնում Է Ղրիմի բնակիչների կյանքին և անվտանգությանը[91]։

2015 թվականի սեպտեմբերին Աջ սեկտորը և ուկրաինական կամավորական կորպուսը միացել է Ղրիմի շրջափակմանը, որը նախաձեռնել էին Ղրիմի թաթար ժողովրդի Մեջլիսի առաջնորդները[25][92]։ Անժամկետ ակցիան սկսվել է սեպտեմբերի 20-ի կեսօրին։ Դրա մասնակիցները արգելափակել են բեռների փոխադրումը բոլոր երեք ճանապարհներով, որոնք Ուկրաինայից Ղրիմ են տանում։ Ակտիվիստները պահանջում էին ազատ արձակել ուկրաինացի քաղբանտարկյալներին, վերացնել Ղրիմում թաթարների և ուկրաինական ԶԼՄ-ների աշխատանքի խոչընդոտումը, ապահովել օտարերկրյա լրագրողների և մարդու իրավունքների միջազգային դիտորդների մուտքը տարածաշրջան, դադարեցնել Ղրիմում թաթարների և ուկրաինացիների հետապնդումը, վերացնել Ղրիմի թաթարների առաջնորդների մուտքի արգելքը[93]։ Աջ սեկտորը ակցիայի անցկացման օպերատիվ շտաբ է ստեղծել[94]։ Դմիտրի Յարոշը և Անդրեյ Ստեմպիցկին առաջարկել են շրջափակումը տարածել Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերում[95]։

Իշխանության չարաշահման մեղադրանքներ խմբագրել

2014 թվականի մարտի 4-ին Ուկրաինայի ժողովրդական պատգամավոր Գենադի Մոսկալը, Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի կազմակերպված հանցավորության և կոռուպցիայի դեմ պայքարի հարցերով կոմիտեի նախագահի առաջին տեղակալը, հայտնել է Աջ սեկտորի և, մասնավորապես, Ալեքսանդր Մուզիչկոյի գործունեության դեմ ուղղված բողոքների մասին[96]։ Դրանցում նշվում էր, որ Մուզիչկոն Աջ սեկտորի ակտիվիստների հետ զբաղվում էր ջատագովներով և փորձում էր ներդնել ոչ միայն բիզնեսի, այլև իրավապահ մարմինների կռիշվանի համակարգը՝ իրենց գործողությունները հիմնավորելով, որպես «հեղափոխության պահանջ»[97][98][99]։

Ռովենի Աջ սեկտորի մամուլի կենտրոնը Մոսկալի պնդումները որակել է «հերթական սադրանքը Աջ սեկտորի և, մասնավորապես, Ալեքսանդր Մուզիչկոյի դեմ»[100]։ Մոսկալը դիմել է Յարոշին, ՆԳ նախարար Ավակովին, գլխավոր դատախազ Մախնիցկուն, ՈՒԱԾ-ի նախագահ Նալիվայչենկոյին և Ուկրաինայի ԱԱՊԽ քարտուղար Պարուբիային՝ խնդրելով միջամտել և վերականգնել օրինականությունը Ռովնոյում։

Մարտի 29-ին «Սպորտ տուր» ներդրումային ընկերություն ՍՊԸ-ի գլխավոր տնօրենը ոստիկանություն դիմում է ներկայացրել իր ընկերությանը պատկանող «Մեդվեդյա դուբրավա» հանգստյան բազային հասցված նյութական վնասի վերաբերյալ, մասնավորապես, անհետ կորել է 28 նկար և 6 սրբապատկերներ, որոնք իրենցից պատմական և գեղարվեստական արժեք էին ներկայացնում։ Նրա խոսքով՝ մարտի 23-ից 26-ը հանգստի բազայի պահպանությունն իրականացրել են Աջ սեկտորի ներկայացուցիչները[101]։

Հակամարտություն Աջ սեկտորի և ուկրաինական իշխանության միջև խմբագրել

2014 թվականի մարտի 24-ի լույս 25-ի գիշերը Ռովենսկի մարզի տարածքում ԳՈՒԲՈՊ-ի ուժերի և «Սոկոլ» հատուկ ստորաբաժանման հատուկ գործողության ընթացքում սպանվել է Ալեքսանդր Մուզիչկոն՝ Արևմտյան Ուկրաինայում Աջ սեկտորի համակարգողը[102][103][104][105]։

Մահվանից քիչ առաջ՝ մարտի 13-ին, Ալեքսանդր Մուզիչկոն հրապարակել է իր դիմումը ՈՒԱԾ-ին, որում ՆԳՆ-ի ղեկավարությանը և Ուկրաինայի Գլխավոր դատախազությանը մեղադրել է նրա ոչնչացումը նախապատրաստելու մեջ[106]։ Աջ սեկտորը Մուզիչկոյի սպանության մեջ մեղադրել է Ուկրաինայի ներքին գործերի նախարար Արսեն Ավակովին և խոստացել վրեժխնդիր լինել նրանից[107][108]։ Քաղաքային խորհուրդը Ալեքսանդր Մուզիչկոյի մահը «պատվիրված քաղաքական սպանություն» է հայտարարել[109]։ Ռովենի մարզում Աջ սեկտորի համակարգող Ռոման Կովալը հայտնել էր, որ սպանությունից երկու շաբաթ առաջ Մուզիչկոն հանդիպել էր Ուկրաինայի կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ Տատյանա Չերնովոլի հետ, որը ժամանել էր նախագահի պաշտոնակատար Ալեքսանդր Տուրչինովի հանձնարարությամբ։ Նա, իբր, խորհուրդ է տվել նրան մի քանի ամսով անհետանալ երկրից և առաջարկել 20 հազար դոլար։ Կովալի կարծիքով՝ Ալեքսանդր Տուրչինովը և ներքին գործերի նախարար Արսեն Ավակովը Աջ սեկտորի ուժերն օգտագործել են պետական հեղաշրջման մեջ, իսկ այժմ ցանկանում են ազատվել դրանից՝ Եվրոպայի առջև պահպանելով ժողովրդավարության տեսանելիությունը[110]։

Մարտի 27-ի երեկոյան Աջ սեկտորի ավելի քան հազար ակտիվիստներ հավաքվել էին Գերագույն ռադայի շենքի մոտ։ Գրոհայիններն իրենց ագրեսիվ են պահել, կոտրել են շենքի պատուհանները և փորձել ներս մտնել։ Ելույթ ունեցողները պահանջում էին Արսեն Ավակովի հրաժարականը և Մուզիչկոյի մահվան հանգամանքների հետաքննություն անցկացնել[111]։ Ցուցարարները ցրվել են այն բանից հետո, երբ հայտարարվել էր Գերագույն ռադայի կողմից Ալեքսանդր Մուզիչկոյի մահվան հանգամանքները հետաքննող ժամանակավոր քննչական հանձնաժողով ստեղծելու մասին, որի կազմում էին նաև Աջ սեկտորի ներկայացուցիչները և Եվրամայդանի ակտիվիստները[112][113]։

Մարտի 29-ին ԵՄ արտաքին քաղաքականության և անվտանգության քաղաքականության հարցերով գերագույն ներկայացուցիչ, Եվրոպական հանձնաժողովի փոխնախագահ Քեթրին Էշթոնը հանդես է եկել Աջ սեկտորի գործողությունների դատապարտմամբ։ Էշթոնը կոչ է արել Աջ սեկտորին ձեռնպահ մնալ ուժի կիրառումից և անմիջապես իշխանություններին հանձնել բոլոր չարտոնված զենքերը։ Միաժամանակ Էշթոնը ընդգծել է Ալեքսանդր Մուզիչկոյի մահվան հանգամանքների անաչառ հետաքննություն անցկացնելու անհրաժեշտությունը[114]։

Մարտի 31-ին Գերագույն ռադայի ժամանակավոր քննչական հանձնաժողովն առաջարկել էր հետաքննության ընթացքում միջնորդել ՆԳՆ ղեկավար Արսեն Ավակովին հեռացնել ծառայողական պարտականություններից[115]։

Մարտի 31-ի երեկոյան Կիևի կենտրոնում հերթական միջադեպն է տեղի ունեցել «Աջ սեկտորի» ակտիվիստների մասնակցությամբ[116][117]։

<…>

2014 թվականի սեպտեմբերին Աջ սեկտորը հանդես էր գալիս Դոնբասի մի մասի հատուկ կարգավիճակի մասին Գերագույն ռադայի կողմից օրենքների ընդունման և ԴԺՀ և ԼԺՀ զինված կազմավորումների անդամների համաներման դեմ՝ դրանք գնահատելով որպես «արտաքին ագրեսորի առջև կապիտուլյացիա և ազգային շահերի դավաճանություն» և «օկուպանտների զորքերի փաստացի օրինականացում» Ուկրաինայի տարածքում[118]։

<…>

2015 թվականի հունիսի 13-ին Օդեսայում Աջ սեկտորի, «Ավտոմայդանի», «Օդեսայի ինքնապաշտպանության» և «Հասարակական անվտանգության խորհրդի» ակտիվիստները գրավել Էին Ուկրաինայի Կոմունիստական կուսակցության մարզկոմի շենքը Մեչնիկովի փողոցում, այնտեղ խուզարկություն էին կազմակերպել և այրել նյութերը, որոնք նրանք համարել էին դեկոմունիզացիայի մասին Ուկրաինայի օրենքը խախտող[119]։

Աջ սեկտոր և Ուկրաիանայի հարավ-արևելքում տեղի ունեցող իրադարձություններ խմբագրել

2014 թվականի մարտի 20-ին Դմիտրի Յարոշը «Դոնբաս» հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում հայտարարել էր, որ իր կազմակերպության բացասական իմիջը կապված է ռուսական ԶԼՄ-ների քարոզչության հետ, որն էապես ազդում է Ուկրաինայի հարավ-արևելքի բնակիչների մեծամասնության վրա[120]։

Ապրիլի 12-ին Դմիտրի Յարոշը հանդես է եկել տեսաուղերձով՝ կոչ անելով Աջ սեկտորի բոլոր կառույցներին մոբիլիզացվել և պատրաստվել Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության պաշտպանությանը[121]։

Ապրիլի 23-ին Դմիտրի Յարոշը Դնեպրոպետրովսկում կայացած մամուլի ասուլիսում հայտարարել էր, որ չի զբաղվելու նախընտրական քարոզարշավով, այլ կկենտրոնանա «անջատողականության դեմ պայքարի» վրա։ Նա հայտնել է Դոնեցկի մարզում «հատուկ գումարտակի» (ենթադրյալ անվանումը՝ «Դոնբաս») կազմավորման մեկնարկի մասին՝ համաձայնեցնելով «Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի», ՆԳՆ-ի և ՈՒԱԾ-ի ղեկավարության հետ[122][123]։ Յարոշը նախագահի պաշտոնակատար Ալեքսանդր Տուրչինովից պահանջել է բնակչության զանգվածային սպառազինություն սկսել։ Այս միջոցառումները, Յարոշի խոսքով, պետք է առաջին հերթին վերաբերվեին «կամավոր հայրենասիրական» կազմավորումներին[124][125]։ Ապրիլի 28-ին Աջ սեկտորը Արսեն Ավակովին դիմում է հղել Ուկրաինայի ՆԳՆ-ին՝ պահանջելով զինել ձևավորվող հատուկ գումարտակի մարտիկներին[126]։

Աջ սեկտորը ստանձնել է նաև Դոնեցկի մարզի Կուրախովո քաղաքի ղեկավար և քաղխորհրդի պատգամավոր Էդուարդ Ավրամենկոյի առևանգման պատասխանատվությունը։ Այս փաստը սոցցանցում հաստատել է Աջ սեկտորի Դնեպրոպետրովսկի բաժանմունքի ղեկավար Անդրեյ Դենիսենկոն, որը Գոլովնյային և Ավրամենկոյին մեղադրել է ԴԺՀ-ին գաղտնի աջակցելու և հանրապետության ստեղծման շուրջ հանրաքվե անցկացնելու մեջ[127][128]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Andersen, Johannes Wamberg; Olena Goncharova; Stefan Huijboom (11 June 2015). "Equal rights for gays still distant dream in Ukraine". Kyiv Post. Archived from the original on 12 June 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Правый сектор: боевой отряд Евромайдана. BBC Украина, 20.01.2014.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Profile: Ukraine's «Right Sector» movement» (անգլերեն). BBC News. 2014 թ․ հունվարի 21. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 23-ին.
  4. ↑ «Anton Shekhovtsov. Provoking the Euromaidan. 3 December 2013». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Владимир Корнилов (2013 թ․ դեկտեմբերի 4). «Я вам докажу, что «герои проевропейского Майдана» и «провокаторы-титушки» Банковой — это одни и те же лица!». Еженедельник 2000. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. ( оборван; см. также зеркала: [1] Արխիվացված 2014-07-08 Wayback Machine, [2] Արխիվացված 2014-04-19 Wayback Machine)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Shuster S. Exclusive: Leader of Far-Right Ukrainian Militant Group Talks Revolution With TIME(անգլ.) // The Time : журнал. — 2014-02-04. Архивировано из первоисточника 5 փետրվարի 2014.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Дело № АКПИ14-1292С» (ռուսերեն). Верховный Суд Российской Федерации. 2014 թ․ նոյեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 3-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Интервью с Андреем Тарасенко, координатором объединения «Правый сектор», первым замглавы общественной организации «Тризуб имени Степана Бандеры» // Эхо Москвы, 25.01.2014
  9. ↑ 9,0 9,1 Доклад Специального докладчика по вопросу о внесудебных казнях, казнях без надлежащего судебного разбирательства и произвольных казнях о его миссии на Украине
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Правий сектор: Ми йшли не за євроінтеграцію, а за те, щоб звершити національну революцію Արխիվացված 2014-03-24 Wayback Machine
  11. ↑ «Правый сектор" недоволен соглашением с Януковичем». РБК. 2014 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 5-ին.
  12. ↑ Милиция рассказала о жертвах под АП от атаки штурмовиков
  13. ↑ 13,0 13,1 «Майдан. Линии раскола. Киевский центр политических исследований и конфликтологии. 13.01.2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 3-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 ««Правый сектор» (ПС) и «Спільна Справа». Киевский центр политических исследований и конфликтологии. 03.02.2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 8-ին.
  15. ↑ Павленко В. Б. (2014 թ․ փետրվարի 14). ««Правый сектор» Украины: варвары и Рим». Информационное агентство ИА REX. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 26-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 «ЗАЯВА ДМИТРА ЯРОША — ЛІДЕРА «ПРАВОГО СЕКТОРУ»». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  17. ↑ Украинский «Правый сектор» отказался соблюдать «фальшивое перемирие»
  18. ↑ Лидер Правого сектора Ярош сообщил, о чём говорил с Януковичем
  19. ↑ «Правый сектор" недоволен соглашением с Януковичем». РБК-Украина. 2014 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 5-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 ЗВЕРНЕННЯ ГОЛОВНОКОМАНДУВАЧА «ПРАВОГО СЕКТОРУ» ДМИТРА ЯРОША. Banderivets.org.ua
  21. ↑ 21,0 21,1 ««Правый сектор» стал партией с претензией. Аргументы недели — Крым, 23.03.2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 30-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 Д.Ярош перевел всех бойцов «Правого сектора» под централизованное командование. УНН, 16.07.2014
  23. ↑ Д.Ярош займет одну из должностей в новом правительстве — Б.Береза. УНН, 04.06.2014
  24. ↑ Ярош оголосив про створення Добровольчого Українського Корпусу
  25. ↑ 25,0 25,1 «Правий сектор» візьме участь у блокаді Криму
  26. ↑ «Командир батальона ОУН предложил Украине диктатуру». Lenta.ru, 18.09.2014
  27. ↑ «Правый сектор» стал национально-освободительным движением, — Ярош // РБК-Украина, 21.07.2015
  28. ↑ «Що таке «Правий сектор»?». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  29. ↑ Ярош заявил, что координирует «Правый сектор», но не руководит им
  30. ↑ «Мнение: Ярош уходит из "Правого сектора", но не на пенсию». РИА Новости. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  31. ↑ «Ситуация в «Правом секторе» // Киевский центр политических исследований и конфликтологии. 30.03.2016». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 31-ին.
  32. ↑ ООН раскритиковала Киев за безнаказанность добровольческих батальонов и радикалов ТАСС, 8/VI/2016
  33. ↑ Журналисту Reuters удалось взять развернутое интервью у члена Правого Сектора
  34. ↑ 34,0 34,1 Якщо влада почне бійню, ніхто не піде, як вівці, на забій, — лідер «Правого сектора». ipress.ua, 04.02.2014
  35. ↑ Ресурс заблокирован - Resource is blocked
  36. ↑ Хто керує «Правим сектором» на Рівненщині Արխիվացված 2014-03-07 Wayback Machine // Портал «Четверта влада». — 2014. — 9 февраля.
  37. ↑ Рівненський Майдан спалив прапор партії регіонів, взяв під контроль ОДА й оголосив про створення Народної ради Արխիվացված 2014-03-30 Wayback Machine // Портал «Четверта влада». — 2014. — 23.01.2014.
  38. ↑ ««Правий сектор»» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 1-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 Найем М., Коваленко О.. Лидер Правого сектора Дмитрий Ярош: Когда 80 % страны не поддерживает власть, гражданской войны быть не может, Украинская правда, 04.02.2014.
  40. ↑ 40,0 40,1 «Правый сектор» сформировал политсовет и готов присоединиться к консультациям об урегулирования ситуации. УНИАН, 14.02.2014
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Ищенко В. Ukraine protests are no longer just about Europe(անգլ.) // The Guardian : газета. — 2014-01-22.
  42. ↑ Мальцев В. «Кто такие и чего хотят боевые отряды Майдана». Сайт slon.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 Майдан. Вооруженное противостояние (19 — 24 января). Киевский центр политических исследований и конфликтологии. 28.01.2014 Արխիվացված 2014-02-21 Wayback Machine
  44. ↑ Правый сектор. Как и почему взорвался Майдан
  45. ↑ Ответственность за силовые действия в Киеве взял на себя «Правый сектор»
  46. ↑ «Кто тут крайне правый? «Репортер» выяснил, что такое на самом деле «Правый сектор» и чем ему не нравился мирный протест». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  47. ↑ США потребовали от Януковича продолжить переговоры с оппозицией. // Zn.ua, 31.01.2014
  48. ↑ «Ukrainian far-right group claims to be co-ordinating violence in Kiev». Shaun Walker (անգլերեն). Guardian. 2014 թ․ հունվարի 23. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 24-ին.
  49. ↑ «Reported Deaths in Ukraine Street Clashes» (անգլերեն). Государственный департамент США. 2014 թ․ հունվարի 22.
  50. ↑ Правый сектор. Кто они и чего добиваются
  51. ↑ Радикальная организация «Правый сектор» взяла на себя ответственность за «революцию» на Украине
  52. ↑ ««Правый сектор» не намерен продлевать перемирие с властями Украины. Новая политика. Интернет-журнал, 10 февраля 2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  53. ↑ «сектор": Мы не экстремисты. Polemika, 16.02.2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 27-ին.
  54. ↑ Лидер Правого сектора требует запретить регионалов и коммунистов
  55. ↑ Александр Володарский (2011 թ․ փետրվարի 10). «"Тризуб имени Степана Бандеры": патриоты - террористы!!!». Политбюро: события, факты, комментарии. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 1-ին.
  56. ↑ Майдан выдвинул Яценюка на пост премьер-министра Украины — Интерфакс
  57. ↑ Яценюк уволил генералов, выступивших против легального военного статуса «Правого сектора». ИТАР-ТАСС, 06.03.2014
  58. ↑ Ярош потребовал от правительства Украины открыть арсеналы для боевиков «Правого сектора». ИТАР-ТАСС, 07.03.2014
  59. ↑ Дмитрий Ярош обещает играть в политике на грани возможного. Политрада, 09.03.2014
  60. ↑ Экстремисты из «Правого сектора» требуют «полной перезагрузки» власти на Украине. ИТАР-ТАСС, 12.03.2014
  61. ↑ На востоке Украины создаются подразделения экстремистского движения «Правый сектор». ИТАР-ТАСС, 12.03.2014
  62. ↑ Засевшие в центре Харькова радикалы сдались. Вести, 15.03.2014
  63. ↑ Одарченко В. Рівне: «Правий сектор» вдягнувся у «Беркут», люди мобілізувалися на Майдан // Радіо Свобода. — 2014. — 28 лютого.(ուկր.)
  64. ↑ Пешко К. Правий Сектор: у владу з автоматом Калашникова Արխիվացված 2014-03-02 Wayback Machine // Главком. — 2014 — 26 февраля.(ուկր.)
  65. ↑ «Якщо ці скоти в Києві не зупиняться, ми сядемо на танки, БТРи і підемо вперед» — керівник Правого сектору Західної України // Портал «Четверта влада». — 2014. — 19 февраля.(ուկր.)
  66. ↑ Ярош не будет разоружать «Правый сектор» и говорит, что Родину не защитишь берданкой. Главред, 18.03.2014
  67. ↑ «Правый сектор» пообещал вторую революцию и формирование «Русского легиона». Главред, 19.03.2014
  68. ↑ Правый сектор объявил себя политической партией и выдвинул Яроша кандидатом в президенты
  69. ↑ Радикальная группировка «Правый сектор» преобразована в политическую партию. ИТАР-ТАСС, 22.03.2014
  70. ↑ Ярош идет в президенты как самовыдвиженец
  71. ↑ ЦИК Украины зарегистрировал лидера «Правого сектора» Яроша кандидатом в президенты. ИТАР-ТАСС, 01.04.2014
  72. ↑ СМИ: в Ровно радикалы из «Правого сектора» заняли здание, принадлежащее Компартии Украины. ИТАР-ТАСС, 11.04.2014
  73. ↑ «Правий сектор» нагадав, що є партією, а не збройним формуванням. УНН, 23.04.2014
  74. ↑ США предлагали «Правому сектору» деньги в обмен на разоружение — СМИ. UNN, 09.05.2014
  75. ↑ ««Правый сектор» обратился к Доку Умарову». 2014 թ․ մարտի 1.
  76. ↑ «Украинский «Правый сектор» заявил, что не просил о помощи Доку Умарова». 2014 թ․ մարտի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 5-ին.
  77. ↑ «Лидер «Правого сектора» объявлен в международный розыск». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 9-ին.
  78. ↑ Возбуждено уголовное дело в отношении лидера «Правого сектора» Дмитрия Яроша Արխիվացված 2014-03-10 Wayback Machine
  79. ↑ Украина не выдаст России Дмитрия Яроша. Политрада, 06.03.2014
  80. ↑ 80,0 80,1 Верховный суд запретил в России «Правый сектор» и УНА-УНСО. Lenta.ru, 17.11.2014
  81. ↑ ВЗГЛЯД / Роскомнадзор заблокировал связанные с «Правым сектором» сайты
  82. ↑ Twitter заблокировал страницу «Правого сектора» для российских пользователей. ИТАР-ТАСС, 19.05.2014
  83. ↑ Новости
  84. ↑ «Крымское отделение украинского "Правого сектора" признали террористической организацией». Интерфакс. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 20-ին.
  85. ↑ Осужден читинец, желавший воевать на Украине на стороне «Правого сектора» // Портал Забайкальского края, 2015.08.12
  86. ↑ Житель Читы осужден на 1,5 года за вступление в «Правый сектор»: Следствие и суд: Силовые структуры: Lenta.ru
  87. ↑ Суд в Москве приговорил участника «Правого сектора» к семи годам колонии
  88. ↑ СК РФ возбудил дело в отношении руководителей украинского «Правого сектора». ТАСС, 30 сентября 2016
  89. ↑ СК возбудил дело против пяти связанных с «Правым сектором» россиян. ТАСС, 23 января 2017
  90. ↑ «Правый сектор» Дмитрия Яроша готов воевать в Москве Политрада, 06.03.2014
  91. ↑ Парламент Крыма запретил партию «Свобода» и «Правый сектор». РИА Новости, 11.03.2014
  92. ↑ Чубаров: Блокада Крыма начнется в 12.00 20 сентября
  93. ↑ В контрольных пунктах на админгранице с Крымом накопилось около 200 грузовиков
  94. ↑ Увага всім осередкам «Правого сектору» та підрозділам ДУК ПС!
  95. ↑ Дмитрий Ярош про полную блокаду Крыма Արխիվացված 2015-09-23 Wayback Machine
  96. ↑ На Рівненщині Саша Білий «іменем Революції» чинить жахливі безчинства, на які ніхто з правоохоронців не звертає увагу Արխիվացված 2014-03-29 Wayback Machine // Официальный сайт Геннадия Москаля. — 2014. — 4 марта.
  97. ↑ Москаль требует от ГПУ и МВД прекратить бандитизм Саши Белого // Обозреватель. — 2014. — 4 марта.
  98. ↑ Сашко Білий і керівник рівненської ДАІ фінансували Правий сектор // Корреспондент. — 2014. — 5 марта. (ուկր.)
  99. ↑ Москаль розповів про пригоди Саші Білого // Преса України. — 2014. — 5 марта.(ուկր.)
  100. ↑ Олександр Музичко звинуватив Геннадія Москаля в поширенні наклепу Արխիվացված 2020-07-25 Wayback Machine // Портал «Четверта влада». — 2014. — 4 марта.(ուկր.)
  101. ↑ «После охраны «Правым сектором» базы отдыха «Медвежья дубрава» милиция ищет 28 уникальных картин и 6 икон. // МВД Украины, 30.03.2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  102. ↑ Саша Белый погиб во время проведения спецоперации по задержанию его бандформирования — МВД
  103. ↑ «Володимир Євдокимов: «На рівненщині знешкоджено стійку організовану злочинну групу»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  104. ↑ Александр Курсик (2014 թ․ մարտի 25). «Саша Белый получил пять пуль во время облавы: две от «Сокола» и три со своего оружия». ТСН. «1+1». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 26-ին.
  105. ↑ «Украинская милиция обнародовала хронологию смерти Саши Белого». ТСН. «1+1». 2014 թ․ մարտի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 26-ին.
  106. ↑ «Керівництво генпрокуратури і МВС України прийняли рішення про моє фізичне знищення», — Сашко Білий. Արխիվացված 2014-03-25 Wayback Machine(ուկր.)
  107. ↑ В «Правом секторе» обвинили Авакова в убийстве Саши Белого.
  108. ↑ ««Правий сектор» пообіцяв помститися Авакову за вбивство Сашка Білого — Новини України. Всі новини Донецька, новини Криму, новини Луганська, карта АТО — dt.ua». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  109. ↑ Сашу Белого объявили жертвой «политического убийства»
  110. ↑ «Сергей Гололобов. Музычко убили за отказ залечь на дно?». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  111. ↑ В «Правом секторе» открестились от штурма Рады и заявили, что «сдерживали людей» ТСН, 28.03.2014
  112. ↑ В комиссию по расследованию смерти Музычко вошли представители Майдана и «Правого сектора». ТСН, 28.03.2014
  113. ↑ Депутаты создали следственную комиссию по расследованию смерти Саши Белого. ТСН, 28.03.2014
  114. ↑ Кэтрин Эштон осудила «Правый сектор» за давление на Верховную Раду. ТСН, 29.03.2014
  115. ↑ Следственная комиссия ВР хочет отстранить Авакова на время расследования убийства Саши Белого. ТСН, 31.03.2014
  116. ↑ «Члены «Правого сектора» покинули гостиницу «Днепр». РБК Daily, 01.04.2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 1-ին.
  117. ↑ МВД Украины: в гостинице «Днепр», где размещался штаб «Правого сектора», обнаружено оружие. ИТАР-ТАСС, 01.04.2014
  118. ↑ «Правый сектор» назвал капитуляцией закон о статусе Донбасса
  119. ↑ В Одессе «Правый сектор» занял офис КПУ
  120. ↑ Ярош дал интервью телеканалу Донбасс. Корреспондент.net, 20 марта 2014
  121. ↑ Д.Ярош приказал «Правому сектору» готовиться к защите суверенитета Украины. UNN, 12.04.2014
  122. ↑ Жители Донбасса просят «Правый сектор» навести порядок — Ярош. Сегодня.ua, 23.04.2014
  123. ↑ Ярош пообещал создать батальон «Донбасс» за три дня
  124. ↑ Ярош обратился к Турчинову с требованием начать массовое вооружение населения Украины. ИТАР-ТАСС, 25.04.2014
  125. ↑ Д.Ярош призвал А.Турчинова вооружить украинских добровольцев-патриотов. UNN, 25.04.2014
  126. ↑ «Правый сектор» требует вооружить радикалов спецбатальона «Донбасс» в Донецкой области. ИТАР-ТАСС, 28.04.2014
  127. ↑ Адвокат Ирина Чудовская: В зоне АТО имеет место правовой нигилизм. УНН, 28.07.2014
  128. ↑ В Донецкой области «Правый сектор» задержал мэра Курахово. УНН, 09.07.2014
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աջ_սեկտոր&oldid=9809843» էջից