Աշոտ Սուքիասյան
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աշոտ Սուքիասյան (այլ կիրառումներ)
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Սուքիասյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան (օգոստոսի 18, 1922, Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ - հունվարի 15, 2007, Երևան, Հայաստան), հայ լեզվաբան, բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1972), պրոֆեսոր (1974), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1980)։
Աշոտ Սուքիասյան | |
---|---|
Ծնվել է | օգոստոսի 18, 1922 Թիֆլիս, ԱԽՖՍՀ |
Մահացել է | հունվարի 15, 2007 (84 տարեկան) Երևան, Հայաստան |
Մասնագիտություն | լեզվաբան և ուսուցիչ |
Հաստատություն(ներ) | Լեզվի ինստիտուտ և Երևանի պետական համալսարան |
Ալմա մատեր | Երևանի պետական համալսարան (1948) և Լեզվի ինստիտուտ |
Գիտական աստիճան | բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1972) և պրոֆեսոր (1974) |
Տիրապետում է լեզուներին | հայերեն |
Պարգևներ |
Կենսագրություն
խմբագրելԱշոտ Սուքիասյանը ծնվել է Թիֆլիսում։ 1940 թվականին ավարտել է Թբիլիսիի 86-րդ հայկական միջնակարգ դպրոցը և ընդունվել Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի հայոց լեզվի և գրականության բաժինը։ 1941 թվականին զորակոչվել է բանակ, մասնակցել կովկասյան ռազմաճակատի ահեղ մարտերին, 1942 թվականի փետրվարին ծանր վիրավորվել է և որպես հաշմանդամ՝ զորացրվել է բանակից։ 1945 թվականին, նա ուսումը շարունակում է համալսարանում և 1948 թ.-ին ավարտում է այն։ 1949 թվականի հունիսի 14-ին նրա ընտանիքը աքսորվում է Ալթայի երկրամասի խորքերը։ Նրա դիմում-բողոքների հիման վրա հաջողվում է մի քանի ամիս անց աքսորից ետ վերադարձնել ընտանիքը։
1950 թվականին Աշոտ Սուքիասյանն ընդունվում է ԳԱ լեզվի ինստիտուտի ասպիրանտուրան «Հայ բառարանագիտություն» մասնագիտությամբ՝ աշակերտելով Հրաչյա Աճառյանին։ 1954 թվականին նա պաշտպանում է թեկնածուական ատենախոսություն՝ «Խորհրդահայ բառարանագրությունը» թեմայով և նույն տարին աշխատանքի է անցնում Լեզվի ինստիտուտում։ 1954-1966 թթ.-ին աշխատել է ՀԽՍՀ ԳԱ լեզվի ինստիտուտում որպես ավագ գիտաշխատակից։ 1966 թ.-ից՝ ԵՊՀ դասախոս, 1976-1991 թթ.-ին՝ ժամանակակից հայոց լեզվի ամբիոնի վարիչ։
Աշխատություններ
խմբագրելԱշխատությունները հիմնականում վերաբերում են բառագիտությանը։ Մեծ ներդրում ունի բառարանագրության, տերմինաբանության բնագավառում։ 1967 թվականին տպագրվում է նրա հայոց լեզվի հոմանիշների բառարանը։ Այնն ընդգրկում է հայերենի տարբեր փուլերին ու գործառական տարբերակներին պատկանող շուրջ 83 հազար բառ ու դարձվածքային միավոր, որի երկրորդ՝ լրամշակված հրատարակությունը տարիներ հետո՝ 2003 թվականին, արժանացավ ՀՀ նախագահի մրցանակին։
1960-ական թվականների վերջերին լույս է տեսել «Ժամանակակից հայոց լեզու» վերտառությամբ Ա. Սուքիասյանի «Հնչյունաբանություն, բառագիտություն» աշխատությունը։
Աշոտ Սուքիասյանի աշխատություններից է «Հոմանիշները ժամանակակից հայերենում» ստվարածավալ մենագրությունը, որի հիման վրա 1971 թ. նա պաշտպանում է դոկտորական ատենախոսություն։
Ա. Սուքիասյանը մասնակցություն է ունեցել նաև արտահամալսարանական գիտական կյանքին. Ս. Գալստյանի հետ կազմել է շուրջ 25 հազար միավոր պարունակող «Արդի հայերենի դարձվածաբանական բառարանը», իր մասնակցությունն է բերել հայոց լեզվի ակադեմիական քառահատոր բառարանի կազմման աշխատանքներին։
Երկեր
խմբագրել- Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, 1967։
- Հոմանիշները ժամանակակից հայերենում, Երևան, 1971։
- Հայոց լեզվի դարձվածաբանական բառարան, Երևան, 1975 (հեղինակակից Սերգեյ Գալստյան)։
- Ժամանակակից հայոց լեզու (հնչյունաբանություն, բառագիտություն, բառակազմություն, 1982, 1987, 1999), Ե.։
- Հայոց լեզվի հոմանիշների դպրոցական-ուսումնական բառարան, Երևան, 2000։
- Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, 2003։
- Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երեւանի Պետական Համալսարան, Երեւան, 2009։ (Բ. հրատարակութիւն)
Աղբյուրներ
խմբագրել- Հ. Զ. Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1987, էջ 551-552։
- Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, հատոր 2, 2007, էջ 512։
- Ռուբեն Սաքապետոյան, «Պրոֆեսոր Աշոտ Սուքիասյանի հիշատակին», պատմաբանասիրական հանդես №1, 2012, էջ 282-283