Աշոտ Սաղյան
Աշոտ Սերոբի Սաղյան (ապրիլի 7, 1957[1], Չափար, Քելբաջարի շրջան, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), քիմիկոս-օրգանիկ, քիմիական գիտությունների դոկտոր (1997), պրոֆեսոր (2003), Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս (թղթակից անդամ՝ 2006 թվականից)[2]։ 2021 թվականի հունիսի 28-ից՝ Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահ[3]։
Աշոտ Սաղյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | ապրիլի 7, 1957[1] (66 տարեկան) Չափար, Քելբաջարի շրջան, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  Արցախ |
| Մասնագիտություն | քիմիկոս |
| Հաստատություն(ներ) | Հայկենսատեխնոլոգիա գիտաարտադրական կենտրոն |
| Անդամակցություն | ՀՀ ԳԱԱ |
| Ալմա մատեր | Երևանի պետական համալսարան (1978) |
| Գիտական աստիճան | քիմիական գիտությունների դոկտոր (1997) և պրոֆեսոր (2003) |
| Պարգևներ | |
ԿենսագրությունԽմբագրել
1978 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանը։ 1979 թվականից ՀՀ ԳԱԱ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտահետազոտական կենտրոնի տնօրեն (նախկինում ԽՍՀ մանրէաբանական արդյունաբերության Նախարարության «Ամինաթթուների տեխնոլոգիական ԳՀԻ»), 1986 թվականից Կենսատեխնոլոգիա ԳՀԻ ամինաթթուների նմանակների և ածանցյալների սինթեզի լաբորատորիայի վարիչ, 2000 թվականից՝ տնօրեն, միաժամանակ, 2003 թվականից՝ ԵՊՀ դեղագործական քիմիայի ամբիոնի վարիչ, 2001 թվականից՝ ՉԺՀ Սինցզյանի մարզի ԳԱ Մանրէաբանության ինստիտուտի գիտական խորհրդատու և ամինաթթուների ասիմետրիկ սինթեզի լաբորատորիայի հիմնադիր-ղեկավար[4][5]։
Մասնագիտական անդամակցությունԽմբագրել
- Եվրոպական «Սննդի գիտություն և տեխնոլոգիա» ֆեդերացիայի դեսպան Հայաստանում
- ՀՀ «Կենսատեխնոլոգների հայկական ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպության նախագահ
- ՀՀ «Հայկական քիմիական ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպության փոխնախագահ
- ՀՀ ԲՈՀ-ի 010 և 018 մասնագիտական խորհուրդների անդամ
- ՀՀ ԳԱԱ «Հայաստանի քիմիական հանդեսի» գլխավոր խմբագիր
Ստեղծագործական ուղիԽմբագրել
Աշխատանքները վերաբերում են ոչ սպիտակուցային ամինաթթուների կենսանմանակման սինթեզի բնագավառին։ Մշակել է ֆերմենտային լուծույթներից կենսաբանորեն ակտիվ միացությունների անջատման ու մաքրման տեխնոլոգիաներ և օպտիկապես ակտիվ սպիտակուցային ու ոչ սպիտակուցային D-ամինաթթուների քիմիամանրէաբանական եղանակներ։ Սինթեզել է 80-ից ավելի ոչ սպիտակուցային ամինաթթուներ, որոնք ներառված են արտասահմանյան հայտնի ֆիրմաների («Ակրոս», ԱՄՆ, «Կալբիոխեմ», Շվեյցարիա) քարտագրացուցակներում։
ԱշխատություններԽմբագրել
ԳրքերԽմբագրել
- Ամինաթթունների, պեպտիդների և սպիտակուցների քիմիա.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 2010.- 392 էջ ;
- Կենսատեխնոլոգիա.- Երևան։ ԵՊՀ, 2013.- 408 էջ ;
- Ամինաթթունների, պեպտիդների և սպիտակուցների քիմիա.- Երևան։ ԵՊՀ հրատ., 2015.- 450 էջ ;
- Энантиомерно чистые небелковые аминокислоты: Способы получения.- Москва: Наука, 2010. - 341 с.[6] ։
ՄամուլԽմբագրել
ՊարգևներԽմբագրել
- Եվրոպական Միության Դեկարտի անվան մրցանակ (2001)
- ՉԺՀ կառավարական «Բարեկամություն» շքանշան (2002)
- Պողոսյան մրցանակ (2005)[7]
- Պողոսյան մրցանակ (2012)[8]
- Հայաստանի Հանրապետության գիտության վաստակավոր գործիչ (2013)[9]
- Հայաստանի պետական մրցանակ (2015)[10]
ԵրկերԽմբագրել
- Вардапетян С. М., Сагиян А. С., Геолчанян А. В., Мангасарян К. А., Лонг Тао, Цуи Вейдонг, Ши Ю-Ху, Вей Донг
Асимметрический синтез N,N’-диметиламино-(R)-аланина N,N’-диэтиламино-(R)-аланина через хиральный Ni2+ комплекс оснований Шиффа дегидроаланина | Химический журнал Армении 2003 г., т.56, №1-2, с.114
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 https://www.sci.am/membersview.php?id=334&langid=2
- ↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ»։ Վերցված է 2023-03-29
- ↑ «Գիտությունների ազգային ակադեմիան նոր նախագահ ունի»
- ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Երևան, 2007
- ↑ Աշոտ Սերոբի Սաղյան
- ↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ շտեմարան- Աշոտ Սաղյան»։ Վերցված է 2023-04-27
- ↑ «Աշոտ Սաղյան - Պողոսյան մրցանակ»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-25-ին։ Վերցված է 2022-01-25
- ↑ «Աշոտ Սաղյան - Պողոսյան մրցանակ»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-25-ին։ Վերցված է 2022-01-25
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին
- ↑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ 2015 ԹՎԱԿԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՄՐՑԱՆԱԿՆԵՐ ՇՆՈՐՀԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ