Անտոնի Էշլի Կուպեր
Անտոնի Էշլի Կուպեր Շաֆտսբերի (անգլ.՝ Anthony Ashley Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury, փետրվարի 26, 1671[1][2][3][…], Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[4] - փետրվարի 4, 1713[3], Նեապոլ, Նեապոլի թագավորություն[4]), անգլիացի փիլիսոփա, գեղագետ և բարոյագետ, դեիզմի ներկայացուցիչ, Շեֆտսբերիի երրորդ կոմսը։
 Anthony Ashley Cooper | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 26, 1671[1][2][3][…] Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[4] |
| Մահացել է | փետրվարի 4, 1713[3] (41 տարեկան) Նեապոլ, Նեապոլի թագավորություն[4] |
| Գերեզման | Church of St Giles, Wimborne St Giles |
| Քաղաքացիություն |  Անգլիայի թագավորություն[5] և .svg){kind=small} Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն |
| Մասնագիտություն | փիլիսոփա, գրող և քաղաքական գործիչ |
| Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն |
| Պաշտոն(ներ) | Անգլիայի Ազգային ժողովի անդամ և Member of the 1695-98 Parliament? |
| Ալմա մատեր | Ուինչեսթեր քոլեջ |
| Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն[1] |
| Ազդվել է | Cambridge Platonists?[6], Damaris Cudworth Masham? և Ջոն Լոկ |
| Ամուսին(ներ) | Jane Ewer?[7] |
| Երեխա(ներ) | Անտոնի Էշլի Կուպեր[7] |
| Հայր | Անտոնի Էշլի Կուպեր[7] |
| Մայր | Dorothy Ashley-Cooper, Countess of Shaftesbury?[8][7] |
Ներշնչվել է
| |
 Anthony Ashley-Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury Վիքիպահեստում | |
Գործունեություն խմբագրել
Շաֆտսբերի հայացքները ձևավորվել են անգլիական նեոպլատոնականների («Քեմբրիջի դպրոցի») ազդեցությամբ։ Ըստ Շաֆտսբերի՝ զգայաբար տրվածի արտաքին ձևավորումը խարսխվում է որոշակի ներքին չափականության վրա, քանի որ ձևը չի կարող նյութից ծնվել, այն անստեղծ, մշտնջենական, զուտ իդեալական միասնություն է, որն ամբողջացնում և կերպավորում է բազմազանությունը։ Ոչ թե զգայական իրերի պատահական գոյությունը, այլ այդ ներքին և իդեալական չափականությունն է պատկերում իսկական արվեստագետը՝ դրանով իսկ լինելով կարծես իրականության յուրատեսակ երկրորդ արարիչ։ Արվեստագետը նմանվում է բնությանը․ նրա առջև բացվում է այն ներքին ձևը, որը հատուկ է ոչ միայն բնությանը, այլև գիտակցությանը։ Այդ ներքին ձևի օրենքը Շաֆտսբերը ձևակերպել է հետևյալ կերպ, ամեն մի կեցություն իր ամբողջականությունը մասերից չի ստանում, այն որպես ձևավորված ամբողջականություն առկա է և գործում է մասերից առաջ։ Շաֆտսբերի կարծիքով մարդն ընդունակ է անմիջականորեն ընկալելու ես-ի մեջ ձևի անհատական սկզբունքը (սեփական «հանճարը»), որի անհատական դրսևորումները, իրենց ողջ տարբերություններով հանդերձ, միմյանց նկատմամբ նույնական են՝ ձևաստեղծման իրենց կարողության առումով, որը կարող է անվանվել «տիեզերական հանճար»։ Շաֆտսբերի գեղագիտության ազդեցությունը նկատելի է Դ․ Դիդրոյի, Գ․ Համանի, Յո․ Գ․ Հերդերի, Վ․ Հումբոլդտի, գերմանացի ռոմանտիկների, Է․ Հուսեռլի հայացքներում, գեշտալդ հոգեբանության և Է․ Կասիրերի «Սիմվոլիկ ձևերի փիլիսոփայության» մեջ։ Բարոյականության արմատները, ըստ Շաֆտսբերի, մարդու բնածին «բարոյական զգացման» մեջ են։ Բարոյականության էությունը անհատական և հասարակական հակումների ներդաշնակ զուգակցման մեջ է։ Շաֆտսբերը գտնում է, որ բարոյական կատարելությունը գեղագիտական բնույթ ունի, գեղեցիկն ու բարոյականը անխզելիորեն կապված են իրար։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Philosophy Ontology project
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118613693 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ http://www.historyofparliamentonline.org/volume/1690-1715/member/ashley-anthony-1671-1713
- ↑ 6,0 6,1 6,2 https://en.wikipedia.org/wiki/Anthony_Ashley-Cooper,_3rd_Earl_of_Shaftesbury
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Kindred Britain
- ↑ Lundy D. R. The Peerage
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անտոնի Էշլի Կուպեր» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 475)։ 
|