Անժելիկա դյու Կուդրո
Անժելիկա դյու Կուդրո (ֆր.՝ Angélique Marguerite Le Boursier du Coudray, 1712[1], Կլերմոն Ֆերան - ապրիլի 17, 1795, Բորդո), Լյուդովիկոս XV-ի պալատական մանկաբարձուհին։ Մանկաբարձության նորարար, որը 4000-ից ավելի ֆրանսիացի կանանց մանկաբարձության գործ է սովորեցրել։ Ստեղծել է ծննդօգնություն սովորեցնող առաջին մանեկենը (1758)։
 ֆր.՝ Angélique du Coudray | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1712[1] |
| Ծննդավայր | Կլերմոն Ֆերան |
| Մահացել է | ապրիլի 17, 1795 |
| Մահվան վայր | Բորդո |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ֆրանսիա |
| Մասնագիտություն | մանկաբարձ |
Կենսագրություն խմբագրել
Անժելիկա դյու Կուդրոն ծնվել է մոտավորապես 1712 թվականին Կլերմոն Ֆերանում, հայտնի բժիշկների ընտանիքում։ 25 տարեկանում ավարտել է վիրաբուժության եռամյա ուսուցումը և հանձնել որակավորման քննություն։ Ավարտելուց հետո ընդունվել է Փարիզի համալսարանի բժշկության ֆակուլտետ, ուր կանանց սովորաբար չէին ընդունում[2]։
1743 թվականին բժիշկները նոր կարգավիճակ են ստացել, որը թույլ է տվել մանկաբարձուհիներին հեռացնել համալսարանից։ Դյու Կուդրոն և մյուս մանկաբարձուհիները այս քայլին պատասխանել են խնդրագիր ներկայացնելով, որով մեղադրել են վիրաբույժներին իրենց պարտականությունները զանցառելու մեջ։ Խնդրագրի հիմնական փաստարկը այն էր, որ կանանց ծննդօգնություն չսովորեցնելը կհանգեցնի որակավորված մանկաբարձների պակասի, ինչն էլ կվնասի հիվանդներին[2]։ Այս դիմումի արդյունքում կանանց ուսուցումից հեռացնելու որոշումը չեղարկվել է, իսկ Անժելիկա դյու Կուդրոն նշանակվել է Փարիզի Օտել Դյո հոսպիտալի ծննդաբերության բաժանմունքի ղեկավար[3][4]։ Անժելիկան Փարիզում դարձել է երևելի և ազդեցիկ դեմք[5]։
1759 թվականին դյու Կուդրոն «Abrégé de l’art des accouchements» վերնագրով մանկաբարձության ձեռնարկ է հրատարակել[2][4]։ Նույն թվականին երեխաների մահացությունը կրճատելու նպատակով, թագավորը նրան հանձնարարել է գյուղացի կանանց մանկաբարձություն սովորեցնել։ 1760-1783 թվականներին Անժելիկա դյու Կուդրոն Ֆրանսիայով մեկ ճանապարհորդելով մանկաբարձություն է սովորեցրել աղքատ կանանց։ Այդ ընթացքում նա այցելել է ավելի քան 40 քաղաքներ և սովորեցրել է մոտավորապես 4000 մանկաբարձուհու[6]։ Նրա նախկին ուսանողուհիները, իրենց հերթին սովորեցրել են մոտավորապես 6000 կանանց[6]։ Դյու Կուդրոն սովորեցրել է նաև 500 վիրաբույժի և թերապևտի[7]։ Երկրով մեկ ճանապարհորդելով և սովորեցնելով դյու Կուդրոն ազգային սենսացիա և բժշկությունում Ֆրանսիայի հաջողության խորհրդանիշն է դարձել[2]։
Անժելիկա դյու Կուդրոն մահացել է Բորդոյում 1794 թվականին։ Մահվան հանգամանքները հայտնի չեն։ Քանի որ նա մահացել է Ֆրանսիական հեղափոխության տեռորի տարիներին, ապա որոշ գիտնականներ գտնում են, որ նրան սպանել են, քանի որ նա ծառայում էր թագավորին։ Մյուսների կարծիքով, նա մահացել է ծերությունից[2]։
Մանկաբարձության առաջին մանեկեն խմբագրել
Անժելիկա դյու Կուդրոն ծննդօգնություն սովորեցնող առաջին մանեկենի հեղինակն է։ Մանեկենը անվանում էին «Մեքենա»։ Յուրաքանչյուր նմանատիպ մանեկենի պատրաստումը արժեցել է 3000 լիվր։ Սովորաբար պատրաստել են կտորից, կաշվից և խցկոնքից։ Հաճախ իրանը ճիշտ ստանալու համար օգտագործել են մարդկային ոսկորներ։ Ծննդաբերության ընթացքը ցուցադրելու համար դյու Կուդրոն մանեկենին կցել է լարեր և գոտիներ, որոնց օգնությամբ փոփոխել է ծննդաբերական խողովակի չափերը։ Երեխայի մանեկենի գլուխը ունեցել է ձևավորված քիթ, ականջներ, նկարված մազեր, նաև լեզվով, հինգ սանտիմետր խորությամբ բաց բերան։ Այս բոլորը օգնել են մանկաբարձուհիների վարժանքների ժամանակ։ Մանեկենները մանրամասն ու շատ ճիշտ են եղել պատրաստված[2]։
Մանկաբարձական մանեկենի գյուտը սկզբում վերագրվել է Ուիլյամ Սմելիին, բայց դյու Կուդրոյի «Մեքենան» ֆրանսիական վիրաբուժության ակադեմիայում գրանցված է եղել ավելի վաղ՝ 1758 թվականին[3]։
Մանկաբարձության ձեռնարկ խմբագրել
Անժելիկա դյու Կուդրոյի ծննդօգնության արվեստին նվիրված «Abrégé de l’art des accouchements» ձեռնարկը հրատարակվել է 1759 թվականին։ Այնտեղ ներառվել էին դյու Կուդրոյի դասախոսությունները այն հերթականությամբ, ինչպես նա կարդում էր դրանք իր ուսանողներին։ Սկզբում տեղեկություններ էին կնոջ ռեպրոդուկտիվ օրգանների և բազմացման պրոցեսի մասին, հետո բացատրվում էր կնոջ հղիության ընթացքում բավարար խնամքի մասին, և վերջապես ծնունդն ընդունելու և բարդացումների մասին։ Նկարագրվում էին հազվադեպ իրավիճակները, որոնց իր պրակտիկայի ընթացքում հանդիպել էր դյու Կուդրոն։ Գրքում նկարագրված է նաև «Մեքենան»։ Գիրքը իր փոքր ֆորմատի պատճառով հրատարակության պահին անտեսվել է, բայց ձեռնարկը մեծ կարևորություն է ունեցել 18-րդ դարի մանկաբարձների համար[5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Gelbart, Nina Rattner. The king's midwife : a history and mystery of Madame du Coudray. — Berkeley, Calif.: University of California Press, 1998. — 1 online resource (xi, 347 pages) с. — ISBN 9780520221574
- ↑ 3,0 3,1 Stanley, Autumn, 1933- Mothers and daughters of invention : notes for a revised history of technology. — New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press, 1995. — xxxv, 708 pages с. — ISBN 9780813521978
- ↑ 4,0 4,1 Commire, Anne, Du Coudray, Angelique // Women in World History: A Biographical Encyclopedia..
- ↑ 5,0 5,1 «Angelique Marguerite Le Boursier du Coudray's Abrégé de l'art des accouchements». Books, Health and History (ամերիկյան անգլերեն). 2014 թ․ մայիսի 20. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.
- ↑ 6,0 6,1 Fissell, Mary E "Obstetrics and Gynecology from Europe, 1450 to 1789 // Encyclopedia of the Early Modern World.
- ↑ Lindemann, Mary. Medicine and society in early modern Europe. — 2nd ed. — Cambridge: Cambridge University Press, 2010. — xii, 300 pages с. — ISBN 9780521732567
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անժելիկա դյու Կուդրո» հոդվածին։ |