Անագի օքսիդ(II)

Անագի օքսիդ(II), անօրգանական, բինար քիմիական միացություն՝ կազմված անագից և թթվածնից, քիմիական բանաձևը՝ SnO, սև-կապտավուն բյուրեղ (մեկ այլ տվյալով շագանակագույն-սև)։

Անագի օքսիդ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Ավանդական անվանում	անագի մոնոօքսիդ
Քիմիական բանաձև	OSn
Ֆիզիկական հատկություններ
Ագրեգատային վիճակ	սև փոշի
Մոլային զանգված	2,3E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Խտություն	6,3 ± 0,1 գ/սմ³ գ/սմ³
Ջերմային հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան	1080 °C °C
Կազմալուծման ջերմաստիճան	1976 ± 1 ℉
Այրման ջերմաստիճան	չի այրվում
Ջերմահաղորդականություն	47,8 Վտ/(մ.Կ) Վտ/(մ.Կ)
Գոյացան էնթալպիա	−285,98 կՋ/մոլ կՋ/մոլ
Գոլորշու ճնշում	0 ± 1 mm Hg
Քիմիական հատկություններ
Լուծելիությունը ջրում	չի լուծվում գ/100 մլ
Կառուցվածք
Կոորդինացիոն երկրաչափություն	խորանարդային
Բյուրեղային կառուցվածք	տետրագոնային համակարգ
Դասակարգում
CAS համար	21651-19-4
PubChem	88989
EINECS համար	244-499-5
SMILES	O=[Sn]
ЕС	244-499-5
RTECS	XQ3700000
ChEBI	80298
Թունավորություն
Թունավորություն	հազի և ինհալացիայի պատճառ
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Ֆիզիկական հատկություններ

Մուգ կապույտ բյուրեղ է (գրեթե սև), ունի տետրագոնային համակարգ, կառուցվածքը նման է կապարի օքսիդին (а=0,3802 նմ, с=0,4837 նմ, Z=2, տարածական խումբը՝ P42/nmm)։ 90 ԳՊա–ից ավել ճնշումներում անցնում է շեղանկյուն ձևափոխության (а=0,382 նմ, b=0,361 նմ, с=0,430 նմ, Z=2, տարածական խումբը՝ Рm2n)։

Անագի օքսիդը համարվում է կիսահաղորդիչ, որի ջերմահաղորդականության տեսակը կախված է արտադրության մեթոդից։

Ստացումը

Սնդիկի օքսիդ ստանում են սնդիկի հիդրօքսիդը իներտ մթնոլորտում քայքայելով.

$~{\mathsf {Sn(OH)_{2}{\xrightarrow {100^{o}C,N_{2}}}SnO+H_{2}O}}$

Ստացվում է անագի դիօքսիդից.

$~{\mathsf {SnO_{2}+Sn{\xrightarrow {1000^{o}C}}2SnO}}$

Լաբորատորիայում սնդիկի օքսիդ ստացվում է սնդիկի օքսալատը իներտ մթնոլորտում տաքացնելով.

$~{\mathsf {SnC_{2}O_{4}{\xrightarrow {100^{o}C,N_{2}}}SnO+CO_{2}+CO}}$

Անագի քլորիդի ու նատրիումի կարբոնատի փոխազդեցությունից.

$~{\mathsf {SnCl_{2}+Na_{2}CO_{3}{\xrightarrow {900^{o}C,N_{2}}}SnO+2NaCl+CO_{2}}}$

Քիմիական հատկություններ

Անագի օքսիդը օդում կայուն է, բայց հիմնական հատկություններով ամֆոտեր է։ Ջրում քիչ է լուծվում, իսկ հիմքերի լուծույթում հեղուկանում է։ Փոխազդում է ուժեղ և կոնցենտրիկ թթուների հետ.

$~{\mathsf {SnO+H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}SnSO_{4}+H_{2}O}}$

$~{\mathsf {SnO+3HCl{\xrightarrow {}}H[SnCl_{3}]+H_{2}O}}$

Լուծվում է ուժեղ թթուներով՝ առաջացնելով կոմպլեքս իոններ, օրինակ Sn(OH₂)₃²⁺ կամ Sn(OH)(OH₂)²⁺, թթուների լուծույթներում ավելի քիչ՝ Sn₃(OH)₄²⁺։

Լուծվում է հիմքերի ջրային լուծույթներում և դրանցում հեղուկանում է.

$~{\mathsf {SnO+NaOH+H_{2}O{\stackrel {20^{o}C}{\rightleftarrows }}Na[Sn(OH)_{3}]}}$

$~{\mathsf {SnO+2NaOH{\xrightarrow {400^{o}C}}Na_{2}SnO_{2}+H_{2}O}}$

Հայտնի են նաև այլ անջուր միացություններ, օրինակ՝ K₂Sn₂O₃, K₂SnO₂։

Ջերմաստիճանի ազդեցությամբ քայքայվում է.

$~{\mathsf {2SnO{\xrightarrow {400^{o}C}}SnO_{2}+Sn}}$

Օդի թթվածնով օքսիդանում է.

$~{\mathsf {2SnO+O_{2}{\xrightarrow {>220^{o}C}}2SnO_{2}}}$

Ջրածնով, ածուխով, սիլիցիումով մետաղական անագը վերականգնվում է.

$~{\mathsf {2SnO+H_{2}{\xrightarrow {>?^{o}C}}2Sn+H_{2}O}}$

Անագը և թթվածինը կարող են անստեխիոմետրիկ բաղադրությամբ միացություններ առաջացնել։

Կիրառումը

Անագի օքսիդը շատ դեպքերում օգտագործվում է հիմնականում մետաղական անագի ստացման համար։ Հատուկ վերականգնիչներով օքսիդից վերականգնում են անագը և օգտագործում ռուբինային ապակու ստացման համար։ Փոքր քանակությամբ օգտագործվում է եթերային ռեակցիաների մեջ, որպես կատալիզատոր։

Անագի օքսիդը ցեզիումի օքսիդի հետ օգտագործում են լյումինաֆորների արտադրանքի մեջ։

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անագի օքսիդ(II)» հոդվածին։