Ամբրիշ
Ամբրիշ (պորտ.՝ Ambriz), քաղաք և մունիցիպալիտետ Անգոլայի հյուսիսում։ Գտնվում է Բենգո գավառում։ Հայտնի է որպես ՖՆԼԱ շարժման հիմք 1975 թվականի Անգոլայի անկախության հռչակման ժամանակ։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Ամբրիշ | ||
| պորտ.՝ Ambriz | ||
 | ||
| Երկիր |  Անգոլա | |
| Մակերես | 4203,5 կմ² | |
| Բնակչություն | 17 000 մարդ (2011) | |
| Ժամային գոտի | UTC+1 | |
| ||
Աշխարհագրություն խմբագրել
Ամբրիշի մունիցիպալիտետը գտնվում է Բենգո քաղաքի հյուսիսում՝ Կաշիտո քաղաքից 127 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Հարավում այն սահմանակից է Դանդեի մունիցիպալիտետին, արևելքում՝ Նամբունգոնգո մունիցիպալիտետին, հյուսիսում՝ հարևան Զաիրե նահանգի Դանդե մունիցիպալիտետին, արևմուտքում այն ողողում է Ատլանտյան օվկիանոսը։ Տեղանքի բարձրությունը ծովի մակարդակից 25 մետր է։ Տարածքը հատում են գետերն ու ջրամբարները[1]։
Պատմություն խմբագրել
Ներկայիս Ամբրիշի տեղում գտնվող բնակավայրը գոյություն է ունեցել նույնիսկ Անգոլայի պորտուգալական գաղութացումից առաջ[2]։ 19-րդ դարի առաջին կեսին Ամբրիշը եղել է մաքսակետ և բանտ։ Ամբրիշի մունիցիպալիտետը ստեղծվել է պորտուգալական գաղութային վարչակազմի կողմից 1855 թվականի մայիսի 5-ին[3]։ Տնտեսական դերը՝ որպես ձկնորսության կենտրոններից մեկը։
1846-1882 թվականներին Պորտուգալիայի իրավունքները Ամբրիշի տարածքի նկատմամբ վիճարկվում էին Միացյալ Թագավորության կողմից։ Հարցը կարգավորվեց 1882 թվականի պայմանագրով (Պորտուգալական ինքնիշխանության պայմաններից մեկը ստրուկների առևտրի ճնշումն էր)[4]։
Ամբրիշը համաշխարհային համբավ ձեռք բերեց Անգոլայի քաղաքացիական պատերազմի առաջին փուլում։ Այստեղ էր տեղակայված ՖՆԼԱ շարժման և նրա զինված ուժերի ELNA հիմնական ռազմակայանը։ 1975 թվականի նոյեմբերի 11-ին Հոլդեն Ռոբերտոն Ամբրիշում հռչակեց Անգոլայի Դեմոկրատական Հանրապետության անկախությունը՝ Անգոլայի Ժողովրդական Հանրապետության պետական կազմավորման այլընտրանք, որը հռչակեց Ագոստինյո Նետոն Լուանդայում[5]։
ՄՊԼԱ-յի և Կուբայի զորքերի զինված ուժերի հակահարձակման արդյունքում ՖՆԼԱ ստորաբաժանումները ջախջախվեցին 1976 թվականի հունվարին։ 1976 թվականի հունվարի 11 -ին Ամբրիշը անցավ ՄՊԼԱ կառավարության վերահսկողության տակ։ Քաղաքացիական պատերազմի վերջին բռնկումը տեղի ունեցավ 2001 թվականին։ Շարժվելով դեպի Լուանդա, ՈւՆԻՏԱ-յի ապստամբները սպանեցին 18 խաղաղ բնակչի, հիմնականում պորտուգալացու, որպես անցանկալի վկաներ[6]։
Բնակչություն խմբագրել
Ամբրիշի բնակչությունը 2010-ական թվականներին կազմում է մոտ 20 հազար մարդ (2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ 17 հազար)։ Նրանցից շատերը Բակոնգոյի ժողովրդի ներկայացուցիչներն են (սա բացատրում է ՖՆԼԱ- յի ամուր դիրքը 1970-ականների կեսերին)։ Ապրում են նաև հյուսիսային մբունդու, օվիմբունդու, մուլատներ և պորտուգալացիների ժառանգները։ Ընդհանուրի լեզուն կիկոնգոն է[1]։
Տնտեսություն խմբագրել
Ամբրիշի քաղաքային և մունիցիպալիտետային տնտեսությունը հիմնված է ձկնորսության և գյուղատնտեսության վրա։ Գործում է ձկնորսական կոոպերատիվ։ Ուսումնասիրել է նավթի պաշարները, սակայն նավթի հարթակը ոչնչացվել է 1992 թվականին[7]։ Կա նավահանգիստ և օդանավակայան, աշխատում է փարոս։ Մայրուղիները կապում են Ամբրիշը Լուանդայի (Անգոլայի մայրաքաղաք) և Կաշիտոյի (Բենգոյի վարչական կենտրոն) հետ։
Վարչությունը փորձում է զբոսաշրջային հոսքեր ներգրավել դեպի Ամբրիշ։ Կառուցվել է հյուրանոց և ռեստորան։ Ներդրումներ են կատարվում զբոսաշրջության և ճանապարհային ենթակառուցվածքների զարգացման մեջ[8]։
Կառավարում խմբագրել
Ամբրիշը կառավարվում է մունիցիպալ վարչակազմի կողմից, որն աշխատում է տեղական ՄՊԼԱ կազմակերպության ներկայացուցիչներով[9][10]։ Նշանակումները կատարվում են Բենգո նահանգի նահանգապետի կողմից[11]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «Cidades e Municípios. Perfil — município do Ambriz». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ «Histórias e tradições dos Municípios do Bengo. Município do Ambriz». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ Município de Ambriz assinala sábado 157º aniversário(չաշխատող հղում)
- ↑ «Fronteiras de Angola e a evolução histórica». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
- ↑ Ndirangu Mwaura. Kenya Today: Breaking the yoke of Colonialism in Africa / Algora Publishing, 2005.
- ↑ «Massacre do Ambriz em 2001 foi obra da UNITA, admitem os seus autores». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
- ↑ «Ambriz aposta na pesca e agricultura». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
- ↑ Bengo: Ambriz abre as portas ao turismo(չաշխատող հղում)
- ↑ Bengo: Joana Pinto eleita 1ª secretária municipal do MPLA no Ambriz(չաշխատող հղում)
- ↑ MPLA satisfeito com revitalização das estruturas de base no Ambriz(չաշխատող հղում)
- ↑ Gobernador nombra cuatro nuevos cuadros en Ambriz(չաշխատող հղում)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամբրիշ» հոդվածին։ |