Մուլատներ

Մուլատներ (իսպ․ եզակի թիվը՝ mulato< արաբ, մուվալլադ՝ ոչ զտարյուն արաբ), սևամորթ և Եվրոպեոիդ ռասայի ներկայացուցիչների խառնամուսնությունից առաջացած խառնածիններ։ Կազմում են Լատինական Ամերիկայի շատ երկրների, ինչպես և Աֆրիկայի որոշ երկրների բնակչության զգալի մասը։

Մուլատ կին

Անգլերեն տերմինը և ուղղագրությունը մուլատո առաջացել է իսպաներեն և պորտուգալերեն մուլատո բառերից։ Որոշ աղբյուրներ ենթադրում են, որ այն կարող է ծագել պորտուգալերեն mula բառից (լատիներեն mūlus)ի սկզբանե օգտագործվել է ցանկացած խառը ռասայի անձին վերաբերելու համար։ Տերմինն այժմ ընդհանուր առմամբ համարվում է հնացած և վիրավորական ոչ իսպանախոս և ոչ պորտուգալախոս երկրներում և վիրավորական էր համարվում նույնիսկ 19-րդ դարում։

Ջեք Դ. Ֆորբսը ենթադրում է, որ այն առաջացել է արաբական մուվալլադ տերմինից, որը նշանակում է «խառը ծագում ունեցող մարդ»։ Մուվալլադ բառացի նշանակում է «ծնված, ծնված, արտադրված, առաջացած. դաստիարակվել՝ արաբների մեջ ծնվելու և մեծանալու ենթադրությամբ, բայց ոչ արաբական արյունից։ Muwallad-ը ծագել է WaLaD (արաբերեն՝ ولد, արաբերեն ուղղակի տառադարձում՝ waw, lam, dal) արմատից, իսկ խոսակցական արաբերեն արտասանությունը կարող է շատ տարբեր լինել։ Վալադ նշանակում է «հետնորդ, սերունդ, սերունդ; երեխա; որդի; տղա; երիտասարդ»։

Ալ-Անդալուսում մուվալադը վերաբերում էր ոչ արաբ մուսուլմանների սերունդներին, ովքեր որդեգրեցին իսլամական կրոնն ու բարքերը։ Մասնավորապես, տերմինը պատմականորեն կիրառվում էր բնիկ քրիստոնյա իբերիացիների ժառանգների նկատմամբ, ովքեր մի քանի սերունդ ապրելով իսլամադավան մեծամասնության մեջ, որդեգրեցին իրենց մշակույթն ու կրոնը։ Այս կատեգորիայի նշանավոր օրինակներից է հայտնի մուսուլման գիտնական Իբն Հազմը։ Ըստ Լիսան ալ-Արաբի՝ արաբական ամենավաղ բառարաններից մեկի (մոտ 13-րդ դար) տերմինը կիրառել է ոչ մուսուլման (հաճախ քրիստոնյա) ստրուկների կամ ոչ մուսուլման երեխաների երեխաների նկատմամբ, ովքեր գերի են ընկել պատերազմում և մեծացել։ Մուսուլմանների կողմից՝ իրենց կրոնին և մշակույթին հետևելու համար։ Այսպիսով, այս համատեքստում մուվալադ տերմինն ունի «որդեգրվածին» մոտ իմաստ։ Ըստ նույն աղբյուրի, տերմինը նշանակում է ոչ թե խառը ռասայից, այլ օտար արյունից և տեղական մշակույթից։

Անգլերենում մուլատոյի տպագիր օգտագործումը թվագրվում է առնվազն 16-րդ դարով։ 1595 թվականի «Դրեյքի ճանապարհորդությունները» աշխատությունն առաջին անգամ օգտագործեց տերմինը ինտիմ միությունների համատեքստում, որոնք ծնում էին երկու ռասայական երեխաներ։ Օքսֆորդի անգլերեն բառարանը մուլատոն սահմանում է որպես «մեկ, ով եվրոպացու և սևամորթի սերունդ է»։ Այս ամենավաղ կիրառումը համարում էր «սևը» և «սպիտակը» որպես առանձին «տեսակներ», ընդ որում «մուլատոն» կազմում էր երրորդ առանձին «տեսակ»։

Ըստ Խուլիո Իզկիերդո Լաբրադոյի, 19-րդ դարի լեզվաբան Լեոպոլդո Էգիլազ յ Յանգուասը, ինչպես նաև արաբական որոշ աղբյուրներ, մուվալադը մուլատոյի ստուգաբանական ծագումն է։ Այս աղբյուրները նշում են, որ մուլատոն ուղղակիորեն առաջացած կլիներ մուվալլադից՝ անկախ մուլադի բառից։

Սան Տոմեի և Պրինսիպիի բնակիչներից ամենամեծ հատվածը դասակարգվում է որպես mestiço կամ խառը ռասա։ Կաբո Վերդեի բնակչության 71%-ը նույնպես դասակարգված է որպես այդպիսին։ Նրանց ներկայիս բնակչության ճնշող մեծամասնությունը սերում է պորտուգալացիների միություններից, որոնք գաղութացրել էին կղզիները 15-րդ դարից սկսած, և սև աֆրիկացիներին, որոնց բերել էին Աֆրիկայի մայրցամաքից՝ որպես ստրուկ աշխատելու։ Վաղ տարիներին mestiços-ը սկսեց ձևավորել երրորդ կարգ պորտուգալացի գաղութատերերի և աֆրիկացի ստրուկների միջև, քանի որ նրանք սովորաբար երկլեզու էին և հաճախ ծառայում էին որպես թարգմանիչներ բնակչության միջև։

Անգոլայում և Մոզամբիկում mestiço-ն ավելի փոքր, բայց դեռևս կարևոր փոքրամասնություններ են կազմում. 2% Անգոլայումև 0.2% Մոզամբիկում։

Mulatto-ն և mestiço-ն տերմիններ չեն, որոնք սովորաբար օգտագործվում են Հարավային Աֆրիկայում խառը ծագմամբ մարդկանց հիշատակելու համար։ Որոշ հեղինակների՝ այս տերմինը անախրոնիկ կերպով օգտագործելու համառությունը արտացոլում է ռասայի՝ որպես փաստացի կենսաբանական երևույթի, հին դպրոցի էականիստական հայացքները, և ռասայի «խառնումը»՝ որպես «նոր ռասայի» ստեղծման օրինական հիմք։ Սա անտեսում է մշակութային, լեզվական և էթնիկական բազմազանությունը և/կամ տարբերությունները տարածաշրջանների և ամբողջ աշխարհում խառը ծագում ունեցող բնակչության միջև։

Նամիբիայում մի էթնիկ խումբ, որը հայտնի է որպես Ռեհոբոթ Բաստերներ, սերում է հրվանդանի գաղութ հոլանդացի և բնիկ աֆրիկացի կանանց միջև պատմական կապերից։ Բաստեր անունը ծագել է հոլանդական «բաստարդ» (կամ «խաչասեր» բառից)։ Թեև որոշ մարդիկ համարում են այս տերմինը նվաստացուցիչ, Բաստերները հպարտորեն օգտագործում են տերմինը որպես իրենց պատմության ցուցում։ 21-րդ դարի սկզբին նրանց թիվը 20000-ից 30000 մարդ էր։ Երկրում, իհարկե, կան խառը ռասայական այլ մարդիկ։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մուլատներ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 73)։