Ահմոս (թագուհի)
Ահմոս (անգլ.՝ Ahmose, մ. թ. ա. 1505 - մ. թ. ա. 1493), հին եգիպտական թագուհի, որը հանդիսացել է տասնութերորդ արքայատոհմի երրորդ փարավոն Թութմոս I-ի մեծ թագուհին ու կին-փարավոն Հատշեպսուտի մայրը։ Ահմոսի անունը նշանակում է «Լուսնից ծնված»։
Ահմոս | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է՝ | մ. թ. ա. 1505 |
| Մահացել է՝ | մ. թ. ա. 1493 |
| Երկիր | Հին Եգիպտոս |
| Տոհմ | Տասնութերորդ արքայատոհմ |
| քաղաքական գործիչ | |
| Հայր | Ահմոս I |
| Մայր | Ահմոս-Նեֆերտարի |
| Երեխաներ | Հատշեպսուտ, Ամենմոս, Նեֆրուբիթի և Վաջմոս |
Ընտանիք խմբագրել
Հայտնի չէ, թե ովքեր են եղել Ահմոսի հայրն ու մայրը[1]։ Ենթադրվել է, որ նա եղել է կա՛մ փարավոն Ամենհոտեպ I-ի, կա՛մ Ահմոս I-ի դուստրը, հետևաբար նաև Ահմոս I-ի քույր-կինը՝ Ահմոս-Նեֆերտարին։ Նրան երբեք չեն անվանել «Թագավորի դուստր», և այս փաստն Ահմոսի արքայական ընտանիքի հետ կապերի վերաբերյալ տեսությունների մասին որոշակի կասկածներ է առաջացրել։ Սակայն նա կրել է «Թագավորի քույր» տիտղոսը, որից կարելի է ենթադրել, որ նա եղել է փարավոն Թութմոս I-ի քույրը[2]։
Ահմոսը կրել է մի շարք տպավորիչ տիտղոսներ, այդ թվում՝ «Ժառանգական արքայադուստր» (iryt-p`t), «Գերաշնորհ» (wrt-hzwt), «Մեծ քաղցրության սիրված տիրուհի» (nebt-bnrt-‘3(t)-mrwt), «Մեծ արքայի սիրելի կին» (hmt-niswt-wrt meryt.f), «Ուրախության տիրուհի» (hnwt-ndjm-ib), «Բոլոր կանանց տիրուհի» (hnwt-hmwt-nbwt), «Երկու երկրի տիրուհի» (hnwt-t3wy), «Հորուսի ուղեկից» (zm3yt-hrw), «Հորուսի սիրելի ուղեկից» (zm3yt-hrw-mryt.f), «Թագավորի քույր» (snt-niswt)[3]։
Ահմոսը եղել է Թութմոս I-ի մեծ թագուհին։ Նրան պատկերել են Դեյր էլ-Բահարիի հուշադամբան-տաճարում Նեֆրուբիթի անունով դստեր հետ։ Նա նաև Հատշեպսուտ թագուհու մայրն էր, սակայն հաստատված չէ, արդյոք արքայազններ Ամենմոսն ու Վաջմոսը նրա որդիներն են եղել․ վերջիններս սովորաբար համարվել են Թութմոս I-ի մեկ այլ կնոջ՝ Մուտնոֆրետ թագուհու որդիները։
Հուշարձաններ և փորագրություններ խմբագրել
Յուֆ անունով մի պաշտոնյա ծառայել է որպես զոհասեղանի երկրորդ մարգարե (S'w), տաճարի դռնապան ու քահանա։ Նա նաև ծառայել է մի շարք արքայական կանանց, նախ՝ փարավոն Ահմոս I-ի մորը՝ Ահհոտեպ թագուհուն, ապա պատասխանատու է եղել թագուհի Սոբեկեմսաֆի գերեզմանի վերանորոգման համար, ի վերջո ծառայել է նաև Ահմոս թագուհուն։ Յուֆի գրառումների համաձայն՝ վերջինս նրան նշանակել է գանձապահի օգնական և նրան վստահել նորին մեծության արձանի ծառայությունը[4]։
Ահմոսը հայտնի է աստվածային բեղմնավորման տեսարաններից։ Հատշեպսուտը տեսարաններ է քանդակել տվել, որտեղ պատկերված է, թե ինչպես է Ամոն աստվածը մերձենում իր մորը՝ Ահմոսին, և թե ինչպես ինքը՝ Հատշեպսուտը, աստվածային ծագում ունի։ Փորագրությունները ցույց են տալիս, թե ինչպես է Թրոթ աստվածն առաջին անգամ Ամոնի մոտ հիշատակում թագուհւ Ահմոսին․ «Ահմոս է անունը նրա, բարերար և սիրուհի։ Նա կինն է թագավոր Աախեպերկարեի (Թութմոս I), հավերժ կենդանություն նրան» (Բրեստեդի «Հնագույն գրառումներից»)[5]։ Ամոն աստվածը դրանից հետո այցելում է պալատ ու ներկայանում թագուհուն։ Նրանք երեխա են բեղմնավորում, ու Ամոնը հայտարարում է, որ նրան պետք է անվանակոչել Խնեմետ-Ամոն-Հատշեպսուտ, որից հետո նա գնում է Խնում աստծո մոտ ու նրան հրամայում մարմնավորել Հատշեպսուտին։ Այնուհետև տեսարանները պատկերում են թագուհու կալանքն ու նրա աստվածային դստեր ծնունդը։
Շատ տարիներ անց Ամենհոտեպ III փարավոնը համարյա նույնությամբ կրկնել է այս տեսարանները՝ ցույց տալու համար, թե ինչպես է Ամոնն այցելել իր մորը՝ թագուհի Մուտեմույային ու բեղմնավորել աստվածային արքայազնին՝ իրեն։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Dodson, Hilton, The Complete Royal Families of Ancient Egypt, 2004
- ↑ Tyldesley, J, Chronicles of the Queens of Egypt, 2006
- ↑ W. Grajetzki: Ancient Egyptian Queens: a hieroglyphic dictionary.
- ↑ James Henry Breasted: Ancient Records of Egypt. Vol II, Chicago 1906, S. 44–46 [1]
- ↑ J. H. Breasted, Ancient Records: The Eighteenth Dynasty
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ահմոս (թագուհի)» հոդվածին։ |