Ախմիմ
Ախմիմ[2] կամ Աքմիմ[3] (արաբ․՝ أخميم, IPA-ar|ʔæxˈmiːm, Akhmimic ղպտ.՝ ⳉⲙⲓⲙ, IPA-cop|xmiːm, Sahidic/Bohairic ղպտ.՝ ϣⲙⲓⲛ}} IPA-cop|ʃmiːn|), քաղաք Եգիպտոսի Հանրապետությունում՝ Վերին Եգիպտոսի Սոհագ նահանգում։ Հին հույներն այն անվանել են Խեմիս կամ Քեմիս (հին հունարեն՝ Χέμμις) և Պանոպոլիս (հին հունարեն՝ Πανὸς πόλις)[4]: Ընկած է Նեղոս գետի արևելյան ափին, նահանգի վարչական կենտրոն Սոհագ քաղաքից մոտավորապես four miles (6.4 km) 4 մղոն դեպի հյուսիս-արևելք։ 2006 թվականի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 98 469[5]։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Ախմիմ | ||
 | ||
| Երկիր |  Եգիպտոս | |
| ԲԾՄ | 85±1 մետր, 85 մետր | |
| Բնակչություն | 101 509 մարդ (նոյեմբերի 11, 2006)[1] | |
| Ժամային գոտի | UTC+2 | |
| ||
Պատմություն խմբագրել
Հնում բնակավայրն անվանվել է «Իպու» կամ «Խեդ Մինու» և եղել է Վերին Եգիպտոսի 9-րդ պրեֆեկտուրայի մայրաքաղաքը[6]։ Հունա-հռոմեական տիրապետության ժամանակաշրջանում կրել «Պանոպոլիս», այսինքն՝ «Պանի քաղաք» անունը, քանի որ հույները տեղացիների Մին աստծուն նույնացրել են իրենց Պան աստծու հետ։ Ախմիմը մեկնարկային կետ է հանդիսացել դեպի արևելյան անապատ մեկնող ղպտիների խմբերի համար։ Տեղացիները պտղաբերության աստված Մինից բացի, երկրպագել են նաև Ապրիտ դիցուհուն[7][8]։
Հնագետները վերջերս հայտնաբերել են[9] Ռամզես Երկրորդի դստեր ու թագուհու՝ Մերիտամոնի հսկայական՝ յոթ մետրանոց արձանը, որը տեղադրված է եղել Մինի տաճարի մուտքի մոտ, Ռամզես ΙΙ-ի արձանի կողքին (նրանք իշխել են Նեֆերտիտիի վախճանվելուց հետո)։
Հերոդոտն իր «Պատմության» մեջ հիշատակում է Պերսևսին նվիրված տաճարի մասին և հայտնում, որ Պանոպոլիսում անց են կացվել այդ հերոսին ձոնված տոնախմբություններ ու մարզախաղեր։ Ստրաբոնն իր հերթին գրում է բնակավայրում վուշագործության և քարամշակման արհեստի զարգացածության մասին (դրա վկայությունն են հունա-հռոմեական ժամանակներից պահպանված գեղեցիկ գործվածքները, որ հնագիտական պեղումների արդյունքում հայտնաբերվել են դամբաններում ու շիրիմներում)։ Հայտնաբերվել են նաև մեծաթիվ հին ձեռագրեր, դրանց թվում՝ «Ենոքի գիրքը» ապոկրիֆը։ Վաղ քրիստոնեական ժամանակներում Ախմիմում գործել են ղպտիական բազմաթիվ վանքեր, որոնց զգալի մասը կառուցվել է ավերված հեթանոսական տաճարների քարերով։
1907 թվականին Ախմիմի բնակչության թվաքանակը եղել է 23 795, որի մեկ երրորդ մասը կազմել են ղպտիները։
Ախմիմում է ծնվել ու գործել հին հույն բանաստեղծ Նոննոս Պանոպոլսեցին (5-րդ դար)։
Հնագիտական գտածոներ խմբագրել
- Ռամզես II-ի կառուցած տաճարի մնացորդները
- Ժայռափոր բազմաթիվ դամբաններ
- Ղպտիերեն բազմաթիվ արձանագրություններ
- «Ենոքի գրքի» պատառիկներ
Բաց երկնքի տակ գտնվող թանգարանում կարելի է տեսնել.
- Ռամզես II-ի դստեր՝ Մերիթամոնի արձանը,
- Ռամզես II-ի հսկայական արձանի բեկորներ,
- Արձանագրություններ կրող մի շարք վեմեր։
Կլիմա խմբագրել
Ախմիմին բնորոշ է անապատային շոգ կլիման, Köppen-Geiger climate classification system-ի դասակարգմամբ՝ (BWh):
| Ախմիմի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 22.1 (71.8) |
24 (75) |
27.9 (82.2) |
33 (91) |
36.1 (97) |
37.9 (100.2) |
37.2 (99) |
37.4 (99.3) |
34.2 (93.6) |
31.9 (89.4) |
28.4 (83.1) |
23.4 (74.1) |
31.12 (87.98) |
| Միջին օրական °C (°F) | 13.6 (56.5) |
15.1 (59.2) |
18.5 (65.3) |
23.4 (74.1) |
27 (81) |
29.2 (84.6) |
28.9 (84) |
29.3 (84.7) |
27.2 (81) |
24.9 (76.8) |
20.3 (68.5) |
15.2 (59.4) |
22.72 (72.93) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 5.2 (41.4) |
6.2 (43.2) |
9.2 (48.6) |
13.8 (56.8) |
18 (64) |
20.5 (68.9) |
20.7 (69.3) |
21.3 (70.3) |
20.2 (68.4) |
17.9 (64.2) |
12.3 (54.1) |
7.1 (44.8) |
14.37 (57.83) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
0 (0) |
| աղբյուր: Climate-Data.org[10] | |||||||||||||
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Ռամզես II-ի արձանը -
Մերիտամոնի արձանը -
Մերիտամոնի արձանը (դրվագ) -
Մերիտամոնի արձանը (դրվագ) -
Հնավայրի ընդհանուր տեսքը -
idem -
Ռամզես II-ի արձանը (դրվագ) -
Հնավայրի ընդհանուր տեսքը -
idem -
Ռամզես II-ի արձանի մասեր -
-
Աբու Սեիֆ եկեղեցու ներսը -
«Իշխան Հասան» մզկիթը
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ http://www.citypopulation.de/Egypt-Cities.html
- ↑ Citar livro|título=Enciclopédia brasileira mérito|ano=1967|editora=Editora Mérito S.A.|página=152
- ↑ Citar periódico|título=Revista filosófica de Coimbra|volume=11|número=21-22|ano=2002|editora=Instituto de Estudos Filosóficos da Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra|página=167
- ↑ «Panopolis (Akhmim)». Trismegistos. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ Cities in Egypt: 2005 Population Estimates
- ↑ Khent-Menou en copte akhmîmique a donné Khmin
- ↑ L. Schmitt
- ↑ attestée aux époques saïte et gréco-romaine : cf. H. Gauthier
- ↑ en 1981, sur le site d'un temple ramesside modifié par Ptolémée ΙΙ
- ↑ «Climate: Akhmim - Climate graph, Temperature graph, Climate table». Climate-Data.org. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Falling Rain Genomics, Inc. «Geographical information on Akhmim, Egypt». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 3-ին.
- Hans Bonnet: Panopolis. In: Lexikon der ägyptischen Religionsgeschichte. Nikol, Hamburg 2000, ISBN 3-937872-08-6, S. 580 f.
- Karl Jansen-Winkeln: s. v. Panopolis. In: Der Neue Pauly. Band 9. Metzler, Stuttgart u. a. 2000, ISBN 3-476-01479-7, Spalten 257–258.
- Lionel Schmitt, Dictionnaire de l’Antiquité, Quadrige/PUF, 2005.
- Henri Gauthier, La déesse Triphis, IFAO, BIFAO 3.
- Henri Gauthier, Notes géographiques sur le nome panopolite, IFAO, BIFAO 4, 1905, σελ. 39 - 101/
- Henri Gauthier, Nouvelles notes géographiques sur le nome panopolite, IFAO, BIFAO 10, 1912, σελ. 89 - 130.
- Naguib Kanawati, Rock Tombs of El-Hawawish : the Cemetery of Akhmim, Sidney, 1980, isbn = 0-85668-434-1.
- K. P. Kuhlmann, Materialien zur Archäologie und Geschichte des Raumes von Achmim,= Mainz, 1983.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
| Վիքիճամփորդն ունի Achmīmին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- More about Akmim's Martyrs - Saint Takla Haymanout Church, Egypt
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ախմիմ» հոդվածին։ |