Ալտու Դորու

Ալտու Դորու
Տեսակ	wine-producing region? և մշակութային ժառանգություն
Երկիր	Պորտուգալիա
Վարչատարածք	Vila Real?, Bragança?, Viseu? և Guarda?
Մակերես	24 600 հեկտար և 225 400 հեկտար
Ջրլիցի ափին	Դուերո

Ալտու Դորու (պորտ.՝ Região Vinhateira do Alto Douro), պատմական մաս Պորտուգալիայի Թրաս ուշ Մոնտիշ ի Ալտու Դորու մարզում, որտեղ ավանդական եղանակով գինի է արտադրվում արդեն ավելի քան 2.000 տարի^[1]։ Շրջանը գտնվում է Դուերո գետի հովտում՝ Պորտու քաղաքից վերև. այստեղից էլ առաջացել է շրջանի անունը՝ Ալտու Դորու, որը նշանակում է Վերին Դորու։

Այստեղ արտադրվում են տարբեր տեսակի գինիներ՝ բորդոյի թույլ տեսակից մինչև բուրգունդյան հագեցած տեսակներ, սակայն Ալտու Դորուի հիմնական արտադրանքն իրավամբ համարվում է պորտվեյնը, որը համաշխարհային հռչակ է ձեռք բերել 18-րդ դարից^[2]։

2001 թվականին գինեգործական այս շրջանն ընդգրկվել է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում «որպես արտասովոր գեղեցկության մշակութային լանդշաֆտ, որն արտացոլում է շրջանի տեխնոլոգիական, սոցիալական և տնտեսական էվոլյուցիան»^[1]։

Պատմություն

Հնագիտական պեղումները վկայում են այն մասին, որ այս շրջանում գինեգործությունը զարգացած է եղել դեռևս մ. թ. ա. 3-4-րդ դարերում, իսկ խաղողի հայտնաբերված որոշ սերմեր վերաբերում են ավելի վաղ շրջանի^[3]։ Միջնադարում՝ սկսած 12-րդ դարից, շրջանի վրա մեծ ազդեցություն են թողել ցիստերիականները, որոնք այս տեղանքում երեք եկեղեցի են կառուցել։

Պորտվեյնի մասին առաջին հիշատակությունները վերաբերում են 1675 թվականին։ Այն բանից հետո, երբ Անգլիայի և Պորտուգալիայի միջև կնքվել է Մետուենի պայմանագիրը (1703), Պորտուում կառուցվել են բրիտանական բազմաթիվ նավահանգիստներ, որոնք նպաստել են պորտվեյնի տարածմանը։ Նպատակ ունենալով վերահսկել այս արտադրատեսակի արտադրությունն ու առևտուրը՝ Պորտուգալիայի թագավորը 1756 թվականի սեպտեմբերի 10-ին հրաման է ստորագրել պորտվեյնի արտադրության համար հողատարծքներ հատկացնելու մասին։ Ալտու Դորուն դարձել է աշխարհում գինեգործական առաջին շրջանը՝ օրենքով ամրագրված սահմաններով։ Ի սկզբանե խաղողի սանդղավանդները տեղակայված են եղել ժամանակակից Ալտու Պորտուի արևմտյան հատվածում, սակայն ժամանակի հետ դրանք տարածվել են դեպի արևելյան առավել տաք կլիմա ունեցող հատված։

19-րդ դարում Ալտու Դորուի խաղողի սանդղավանդները մի քանի անգամ վնասվել են հիվանդություններից. 1852 թվականի դրանք վնասվել են կեղծ ալրացողային սնկերից, իսկ 1863 թվականին՝ ֆիլոսկերայից։

20-րդ դարի կեսերին այստեղ արտահանման նպատակով սկսել են արտադրել սեղանի գինի, որը մինչ այդ դուրս չէր հանվել շրջանից։ Էնոլոգ Ֆերնանդու Նիկոլաու դե Ալմեյդան առաջին անգամ այս շրջանում սեղանի գինի է արտադրել այն բանից հետո, երբ պատերազմի տարիներին այցելել է ֆրանսիական Բորդո։ Արդյունքում 1952 թվականին առաջին անգամ Դորու Սուպերիոր ենթաշրջանի խաղողի վազերից արտադրվել է Barca Velha գինի։ Գինու նոր տեսակներն արտադրվել են նաև 1970-ական թվականներին՝ հատկապես 1990-ականներին։ Վերջինս պայմանավորված է եղել Պորտուգալիայի՝ Եվրամիություն մտնելով (1986) և այս ոլորտում մենաշնորհների վերացմամբ^[4]։

Աշխարհագրություն

Շրջանն ատլանտյան քամիներից պաշտպանված է Մարան և Մոնտեմուրո լեռներով և բնորոշվում է չափավոր ցամաքային կլիմայով։ Ամառները շատ շոգ են, ձմեռները՝ ցուրտ։

Ալտու Դորուն սովորաբար բաժանում են երեք ենթաշրջանների։ Արևմուտքից արևելք ուղղությամբ դրանք են^[5].

Ստորին Կորգո (պորտ.՝ Baixo Corgo): Զբաղեցնում է 14.000 հա ցանքատարածք։ Այս շրջանում ամենից շատ են տեղումներ լինում, կլիման մեղմ է։ Չնայած ենթաշրջանը պատմականորեն առաջինն է գինի արտադրել, սակայն ընդհանուր առմամբ տեղի խաղողը պակաս արժեքավոր է մյուս երկու ենթաշրջանների խաղողի համեմատությամբ։
Վերին Կորգո (պորտ.՝ Cima Corgo): Ամենախոշոր ենթաշրջանն է, որն ունի 19.000 հա ցանքատարածք։ Կենտրոնը Պինյան գյուղն է։
Դորու Սուպերիոր (պորտ.՝ Douro Superior), առավել չոր և շոգ ենթաշրջան է։ Զբաղեցնում է 8.700 հա ցանքատարածք, փռվում է մինչև Իսպանիայի սահման։

Խաղողը հիմնականում աճեցվում է սանդղահարթերի եղանակով։ Պորտվեյնի արտադրության համար խաղողի վազերը տնկում են թերթաքարային հողում, սեղանի գինիների համար՝ գրանիտային հողում։

Խաղողի տեսակներ

Ալտու Դորուում աճեցվող խաղողի հիմնական տեսակներն են բաշտարդուն, մորիշկու տինտան, բարոկա տինտան, տինտա կանը, տինտա ռորիշը, տորիգա ֆրանցեզան, տորիգա նասիոնալը (մուգ տեսակներ) դոնզելինյո բրանկուն, գովեյուն, մալվազիան, ռաբիգատուն և վիոզինյոն^[2]։