Ալեքսանդր Չիվաձե (վրաց.՝ ალექსანდრე ჩივაძე, ապրիլի 8, 1955(1955-04-08)[1], Կարաչաևսկ, ԽՍՀՄ), խորհրդային ֆուտբոլիստ, պաշտպան և վրացի մարզիչ։ ԽՍՀՄ սպորտի միջազգային կարգի վարպետ (1980), ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ (1981)։ Ամբողջ խաղային կարիերան անցկացրել է Թբիլիսիի «Դինամոյում»։

Ալեքսանդր Չիվաձե
վրաց.՝ ალექსანდრე ჩივაძე
Անձնական տվյալներ
Քաղաքացիությունը {{{2}}} ԽՍՀՄՎրաստանի դրոշ (1990-2004)  Վրաստան
Ծննդյան ամսաթիվ ապրիլի 8, 1955(1955-04-08)[1] (69 տարեկան)
Ծննդավայր Կարաչաևսկ, ԽՍՀՄ
Հասակ 182
Քաշ 77
Դիրք պաշտպան
Ակումբային տեղեկություններ
Ներկա ակումբ ՎրաստանՎրաստան (Մ-20)
Համար Գլխավոր մարզիչ
Մասնագիտական կարիերա*
Տարի Ակումբ Խաղ (Գոլ)
1974-1987 Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն Դինամո Թբիլիսի 324 (44)
Ազգային հավաքական
1980 Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ (օլիմպիական) 6 (0)
1980-1989 Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն ԽՍՀՄ 46 (3)
Մարզչական կարիերա
1993-1996 Վրաստանի դրոշ (1990-2004) Վրաստան
2001-2003 Վրաստանի դրոշ (1990-2004) Վրաստան
2012-ներկա Վրաստան Վրաստան (Մ-20)
Օլիմպիական խաղեր
Բրոնզ Մոսկվա 1980
* Մասնագիտական կարիերայում ընդգրկված են միայն առաջնության խաղերը և գոլերը:

Չիվաձեն այն երկու վրացի ֆուտբոլիստներից մեկն է, ով երբևէ եղել է ԽՍՀՄ ազգային հավաքականի ավագը։ ԽՍՀՄ ազգային հավաքականի ավագ եղել է նաև Մուրթազ Խուրցիլավան։

Կենսագրություն

խմբագրել

Ծնվել է Կլուխորի քաղաքում, որտեղ իր հայրը որոշ ժամանակ աշխատել է հացի փռում և ամուսնացել է տեղացի Նորայի հետ[2]։

1,5 տարեկան հասակում ծնողները տեղափոխվել են Թբիլիսի, հոր հարազատ քաղաքը։ Մեծացել է Թբիլիսիի Նախալովկա շրջանում, որտեղ բակի երեխաների հետ խաղացել է գնդակով։

18 տարեկանում մտել է Թբիլիսիի «Դինամոյի» փոխարինող կազմի մեջ, իսկ հիմնական կազմում հայտնվել է 1974 թվականին։ Կարիերան սկսել է հենակետային կիսսապաշտպանի դիրքում։ 1978 թվականին «Դինամոյի» գլխավոր մարզիչ Ախալքացին որոշեց Չիվաձեյին կենտրոնական պաշտպանի դիրքում փորձել։ Առաջին իսկ խաղերից պարզ դարձավ, որ որոշումը ճիշտ է կայացված և այդ պահից Չիվաձեն սկսեց խաղալ միայն պաշտպանությունում։

Պաշտպանությունում խաղալով, Չիվաձեն շատ հաճախ միանում էր թիմի հարձակումներին։ Հաճախ գոլեր էր խփում, բացի այդ, եղել է թիմի 11 մետրանոցների իրացնողը։ Ինքը Չիվաձեն, իր 11 մետրանոցներ իրացնլու ոճի մասին ասել է այսպես՝ «Վազքի ժամանակ ես միշտ հետևում էի դարպասապահի շարժմանը և հարվածից առաջ մի փոքր դադար էի անում։ Եթե ցատկում էին անկյուն, խփում էի հակառակ անկյունը կամ կենտրոն»[3]։

1980 թվականին դարձավ թիմի ավագը, մնալով մինչև խաղային կարիերայի ավարտը։

ԽՍՀՄ հավաքականում խաղացել է 46 խաղ, խփել 3 գոլ։ Դեբյուտը կայացել է 1980 թվականի մարտի 6-ին՝ Բուլղարիայի դեմ խաղում։ Մունդիալ 1982-ի մասնակից, հավաքականի կազմում հայտագրված է եղել նաև Մունդիալ 1986-ին, ուր գնացել է չապաքինված վնասվածքով (պատռվածք ազդրի ետին երեսին), որի պատճառով էլ խաղադաշտ ոչ մի անգամ դուրս չի եկել[4]։ Որպես ավագ բազմիցս է հավաքականին առաջնորդել խաղերի ժամանակ։

1987 թվականին, ՈՒԵՖԱ գավաթի շրջանակներում գերմանական «Վերդերի» դեմ կայացած խաղից հետո հայտարարեց ֆուտբոլային կարիերան ավարտելու մասին։ Պատճառները վերջին երկու տարում հաճախակի ստացած վնասվածքներ էին, ինչպես նաև պատասխանատվության ծանրությունը, որը որպես ավագ, կրում էր Չիվաձեն։

1990 թվականից սկսել է աշխատել Վրաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի փոխ-նախագահի պաշտոնում։

1993 թվականին սկսեց գլխավորել Վրաստանի հավաքականը, որի մարզչական շտաբ հրավիրեց «Դինամոյի» իր նախկին խաղընկերներին-Ռամազ Շենգելիային, Թամազա Կոստավին, Օթար Գաբելիային։ Նրա ղեկավարությամբ հավաքականը բավականին հաջող հանդես եկավ Եվրո 1966-ի ընտրական խաղերին, խմբում Գերմանիայից և Բուլղարիայից հետո զբաղեցնելով երրորդ տեղը։ Գլխավոր մարզչի պաշտոնը լքեց Մունդիալ 1998-ի ընտրական փուլի շրջանակներում Անգլիայից (0-2) և Իտալիայից (0-1) կրած պարտություններից հետո[5]։

1998 թվականի հունվարից մինչև հոկտեմբերը՝ Նոդար Ալալքացիի մահվանից հետո, կատարել է Վրաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի նախագահի պարտականությունները։

2001 թվականի հունիսից, Դավիթ Ղիփիանիի և Ռևազ Ձոձուաշվիլիի հրաժարականներից հետո, Մունդիալ 2002-ի որակավորման մրցաշարի վերջին խաղերում աշխատեց հավաքականի հետ։ 2001 թվականի դեկտեմբերին պաշտոնապես գլխավորեց Վրաստանի հավաքականը, որի հետ մասնակցեց Եվրո 2004-ի ընտրական մրցաշարին[6]։

2003 թվականին ընտրական մրցաշարի շրջանակներում Իռլանդիայի (1-2) և Շվեյցարիայի (0-0) դեմ կայացած անհաջող խաղերից հետո հրաժարական տվեց[7][8], ետ վերադառնալով Վրաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի փոխ-նախագահի պաշտոնին։ Նրա հետ մեկտեղ հավաքականը լքեցին նաև Մուրթազ Խուրցիլավան և Օթար Գաբելիան։

2005 թվականին՝ Մեհրաբ Ժորդանիի հրաժարականից հետո, ժամանակավոր ղեկավարեց Վրաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան[9]։

2012 թվականից գլխավորում է Վրաստանի ֆուտբոլի երիտասարդական հավաքականը։

1990-ականներին և 2000-ականների սկզբին վետերանական խաղերում դուրս է եկել խաղադաշտ[10]։

Ձեռքբերումներ

խմբագրել

Ընտանիք

խմբագրել

Կինը Մզիյան է, ունի 2 որդի (Գեորգին և Ալեքսանդրը, որոնք երկուսն էլ պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլիստներ են) և մեկ դուստր։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Չիվաձե» հոդվածին։