Ալարոդյան լեզուներ
Ալարոդյան լեզուներ, կարծեցյալ լեզվաընտանիք, որն ընդունել է Ֆրից Հոմմելը (1854–1936), իսկ հետագայում հետազոտվել Կարել Օշտիրի (1921, 1922), Ալեքսանդր Սվանիձեի (1937), Գիորգի Մելիքիշվիլիի (1965), Իգոր Դյակոնովի և Սերգեյ Ստարոստինի կողմից (1986)։ Ըստ Օշտիրի տեսության՝ եղել է մի այսպիսի ընտանիք, որի ժառանգներն են կովկասյան լեզուները, էտրուսկերենը, բասկերենը, շումերերենը, հաթերենը, եգիպտերենը և այլն։ Նա փորձել է վերականգնել նույնիսկ ալարոդյան նախալեզվի ձևերը՝ առանց հնչյունական օրինաչափությունները հաշվի առնելու։ Գիտական լեզվաբանության կողմից չի ընդունվել։ Համանման խմբավորման մասին գաղափար է առաջարկել նաև Կարստը[1]։ Ալլարոդյան լեզուները ներառել են դաղստանյան լեզուները և մեռած խուռիա-ուրարտական լեզուները։
Պատմություն
խմբագրելԱլարոդյան լեզուների մասին առաջին անգամ առաջարկել է Ֆրից Հոմմելը (1854–1936)։ Տերմինը ծագել է այն անվանումից, որը Հերոդոտոսն օգտագործել է Ուրարտուի թագավորության համար։ Հյուսիսարևելյան և հյուսիսկենտրոնական ընտանիքները խմբավորվել էին ըստ հնչյունական և քերականական նմանության։ Խուռիա-ուրարտական լեզուները նույնպես ավելացվել էին քերականական և ոճական նմանություններով։ Այնուամենայնիվ, լեզուների միջև հնարավոր կապը պարզ և ապացուցված չէ։
Ալարոդյան լեզուների մասին գիտական աշխատանքներ են հրապարակել Կարել Օշտիրը (1921, 1922), Ալեքսանդեր Սվանիձեն (1937), Գիորգի Մեիքիշվիլին (1965), Իգոր Դյակոնովը և Սերրգեյ Ստարոստինը (1986)։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Հ. Զ. Պետրոսյան, Ս. Ա. Գալստյան, Թ. Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան (խմբ. Էդ. Բ. Աղայան), Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի հրատարակչություն», 1975, էջ 3։
Օգտագործված գրականություն
խմբագրել- K. Ostir. Beiträge zur Alarodischen Sprachwissenschaft (a monograph), I, 1921 (in German)
- K. Ostir. Alarodische Sprachwissenschaft (a monograph), 1922 (in German)
- A. Svanidze. "Materials for history of Alarodian tribes" (a monograph), Tbilisi, 1937 (in Russian)
- G.A. Melikishvili. Questions of the oldest population of Georgia, Caucasus and the Near East (a monograph), Tbilisi, 1965 (in Georgian, Russian summary)
- I. Diakonoff, S. Starostin. "Hurro-Urartian as an Eastern Caucasian Language".- Münchener Studien zur Sprachwissenschaft, Beiheft, N.F., 12, 1986 (in English)
- Alarodian languages.- Encyclopedia "Sakartvelo", vol. I, Tbilisi, 1997, pp. 90 (in Georgian)