Եգիպտերեն, հին եգիպտացիների լեզուն։ Պատկանում է սեմա-քամյան ընտանիքի քամյան ճյուղին։ Մ․ թ․ 5-րդ դարից՝ մեռած լեզու։ Գրավոր աղբյուրները հայտնի են մ․ թ․ ա․ 4-րդ հազարամյակից։ Զարգացման հիմնական փուլերն են՝ հին եգիպտերեն (մ․ թ․ ա․ 32-22-րդ դարեր), միջին կամ դասական եգիպտերեն (մ․ թ․ ա․ 22-16-րդ դարե), նոր եգիպտերեն (մ․ թ․ ա․ 16-8-րդ դարեր), դեմոտական եգիպտերեն (մ․ թ․ ա․ 8-րդ դարից-մ․ թ․ 5-րդ դարեր)։ Մ․ թ․ մոտ 3-րդ դարում սկսում է ձևավորվել ղպտիերենը։ Հնչյունական համակարգը քիչ է ուսումնասիրված։ Եգիպտերենի գրության մեջ ձայնավորները չեն արտահայտվել։ Կողմնակի տվյալներից (․ղպտիական, հունական, տառադարձումներ և այլն) ենթադրում են, որ միջին եգիպտերենը ունեցել է երեք հիմնական ձայնավոր։ Վանկը սկսվել ու ավարտվել է մեկական բաղաձայնով։ Բացվանկային ձայնավորը երկար է հնչել, փակվանկայինը՝ կարճ։ Շեշտը դրվել է հիմնականում վերջին, մասամբ՝ վերջընթեր վանկում։ Ունեցել է մոտ 3200 արմատ։ Բառակազմությունը սովորաբար կատարվել է մասնիկավորմամբ, բառիմաստների տարբերակումը՝ նաև ներքին թեքումով (արմատահնչյունի փոփոխությամբ)։ Քերականական կարգերից են եղել սեռը (արական և իգական), թիվը (եզակի, երկակի, հոգնակի), մասնիկավորմամբ հոլովումը բացակայել է։ Բայը ունեցել է երկու սեռ՝ ներգործական և կրավորական։ Խոնարհման համակարգին առավել բնորոշ են կերպային, քան ժամանակային տարբերակումները։ Նոր եգիպտերենում գոյացել են որոշյալ և անորոշ առումների կարգեր։ Հին եգիպտացիները նախապես գործածել են պատկերագիր, ապա՝ հնչյունագրի զարգացում ապրող գաղափարագիր։

r
Z1
nkmmt
O49
r3 n(.j) Km.t
Եգիպտերենով գրված պապիրուս
Տեսակմեռած լեզու և հին լեզու
ԵնթադասEgyptian? և Սեմա-քամյան լեզվաընտանիք
ԵրկրներՄինչ- և Դինաստիական, Հելլենիստական, Հռոմեական, Բյուզանդական, Արաբական Եգիպտոս
Լեզվակիրների թիվըհասնում էր մի քանի հարյուր հազարի[1]
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակ6 մեռած
ԴասակարգումԱֆրասիական մակրոընտանիք
Եգիպտական ընտանիք (վաղ հնդեգիպտերեն, հին եգիպտերեն, միջին եգիպտերեն, նոր եգիպտերեն, ուշ միջին եգիպտերեն, դեմոտիկյան, պտոլեմեևյան, ղպտիերեն)
Գրերի համակարգ
IETFegy
ԳՕՍՏ 7.75–97հին 187
ISO 639-2egy
ISO 639-3egy
 Egyptian language Վիքիպահեստում

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Каммерцелль Ф. Периодизация египетского языка (вступительная статья к словарю — Hannig R. Grosses Handwörterbuch Ägyptisch-Deutsch. 2. Aufl. Mainz, 1997. S. XXV-XXVII.).

Գրականությունը խմբագրել

  • Петровский Н․ С․, Египет–ский язык, Л․, 1958;
  • Коростовцев М․ А․, Египетский язык, М․, 1969;
  • L е f е- bvre G․, Grammaire de l’egyptien clas- sique, Le Caire, 1955;
  • Gardiner A․, Egyptian Grammar, L․, 1957․
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 467