Վիքիպեդիա

Ալան Բուսակ

Ալան Օբրի Բուսակ (աֆրիկաանս՝ Allan Aubrey Boesak, փետրվարի 23, 1946(1946-02-23)[1], Kakamas, ZF Mgcawu District Municipality, Հյուսիսային Կապ, ՀԱՀ)[2], հարավաֆրիկացի հոգևորական, Նիդերլանդական ռեֆորմատյան եկեղեցու հոգևորական, կրոնական, հասարակական և քաղաքական գործիչ, որը հանդես է եկել Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում ապարտեիդի ռեժիմի դեմ։ 1999 թվականին նա դատապարտվել է ազատազրկման խարդախության համար, սակայն հետագայում նրան պաշտոնապես ներում է շնորհվել և 2004 թվականի վերջին վերականգնվել է ծառայության մեջ։

Ալան Բուսակ
 
Կուսակցություն՝ Աֆրիկյան ազգային կոնգրես
Կրթություն՝ Արևմտյան Կապի նահանգի համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, գրող և աստվածաբան
Դավանանք բողոքականություն
Ծննդյան օր փետրվարի 23, 1946(1946-02-23)[1] (78 տարեկան)
Ծննդավայր Kakamas, ZF Mgcawu District Municipality, Հյուսիսային Կապ, ՀԱՀ
Քաղաքացիություն  ՀԱՀ
 
Պարգևներ

Կենսագրություն խմբագրել

Աստվածաբան, քահանա և ակտիվիստ խմբագրել

Բուսակը ծնվել է Կակամսայում և դարձել է առանձին միսիոներական ռեֆորմատ եկեղեցու ակտիվ անդամ և դարձել է Քեյփթաունի Պարլում հովիվ[3]։ Նիդեռլանդներում աստվածաբանական կրթություն ստանալով (1970-1976), հայտնի է դարձել որպես ազատագրման աստվածաբանության համակրում, սկսած իր դոկտորական աշխատանքի հրապարակումից։

Հաջորդ տասնամյակում լայնորեն հայտնի են դարձել նրա գրքերը, էսսեների և քարոզների ժողովածուները։ Ապարտեիդի դեմ Բուսակի ելույթներից մեկը նկարահանվել է բրիտանական The Shamen էլեկտրոնային խմբի կողմից։

Բուսակն ընտրվել է ռեֆորմատյան եկեղեցիների համաշխարհային դաշինքի նախագահ և այդ պաշտոնը զբաղեցրել մինչև 1991 թվականը։

Նա 1980-ական թվականներին ճանաչում է ձեռք բերել որպես ապարտեիդի ռեժիմի կտրուկ քննադատ և Ազգային կուսակցության (այդ թվում՝ այսպես կոչված սահմանադրական բարեփոխումների) կառավարության քաղաքականության հակառակորդ։ Հնդկական և աֆրիկյան բնակչության միասնության ջատագով Բուսակը կարևոր դեր է խաղացել ապարտեիդի դեմ պայքարում որպես Միացյալ ժողովրդավարական ճակատի կազմակերպիչներից և առաջնորդներից մեկը՝ օրինական ընդդիմադիր կազմակերպությունների լայն կոալիցիան՝ 1983 թվականից մինչև 1991 թվականը։

1985 թվականին հանդես է եկել ՀԱՀ-ի կառավարության դեմ բազմակողմանի միջոցներ ձեռնարկելու կոչով, ՀԱՀ վերադառնալուց հետո ձերբակալվել է նույն թվականի օգոստոսին։ 1991 թվականին Բուսակն ընտրվել է Արևմտյան Կապսի նահանգի Աֆրիկյան ազգային կոնգրեսի (ՀԱԿ) նախագահ։

Սկանդալներ, կոռուպցիայի մեղադրանքներ և դատարան խմբագրել

Բուսակը ստիպված է եղել Նիդեռլանդների ռեֆորմատյան եկեղեցին լքել 1990 թվականին, երբ հայտնի են դարձել հաղորդավարուհի Էլնա Բոտի հետ նրա արտամուսնական կապի մանրամասները[4], ավելի ուշ նրանք ամուսնացել են[5]։

Արևմտյան Կապսի նահանգում ՀԱԿ-ի կուսակցության ղեկավար փոխարինվելուց հետո Նելսոն Մանդելան որպես փոխհատուցում Բուսակին առաջարկել Է Ժնևում ՄԱԿ-ին առընթեր դեսպանի պաշտոնը։ Սակայն նրա պաշտոնավարումից մի քանի շաբաթ առաջ ի հայտ է եկել կոռուպցիայի մասին առաջին վկայությունը[6]։

Մեղադրանքը վերաբերում էր Բուսակի կողմից խաղաղության և արդարության բարեգործական հիմնադրամին տրամադրված օտարերկրյա օգնությանը։ DanChurchAid-ը (դանիական եկեղեցական օգնություն) դիմել է Յոհանեսբուրգի Bell Dewar իրավաբանական ընկերության ՝ խնդրելով հետաքննել 1985 թվականին արված 1 միլիոն ԱՄՆ դոլարի նվիրատվության ծախսերը։ Վեց շաբաթ անց մամուլում սկանդալի լուսաբանումից հետո տնտեսական լուրջ հանցագործությունների հետաքննության վարչությունը սեփական հետաքննությունն է սկսել, և Բուսակին համոզել են հեռանալ արտաքին գործերի նախարարությունից[6]։

Եվս մեկ բողոք է ներկայացվել արքեպիսկոպոս Դեսմոնդ Տուտուի կողմից, որը ոստիկանություն է դիմել հարցումով, թե ինչ է տեղի ունեցել ամերիկացի երգիչ Փոլ Սայմոնից 423 հազար ռանդ նվիրատվության հետ, որոնք Տուտուն փոխանցել է Բուսակի հիմնադրամին[6]։

Եռամսյա հետաքննությունից հետո Յոհանեսբուրգի իրավաբանական ընկերությունը հրապարակել է 600 էջանոց հաշվետվություն, որում դատապարտել են Բուսակի գործողությունները[6]։

Մինչդեռ կառավարությունը խնդրել է իր իրավախորհրդատուներից մեկին անցկացնել սեփական հետաքննությունը։ Խորհրդատուն պատրաստել է երեք էջանոց հաշվետվություն, որում փորձ է արվել բացել իրավաբանական ընկերության հաշվետվության մեջ առկա թերությունները և այդպիսով կասկածները հանել Բուսակից։ Ի պատասխան Յոհանեսբուրգի իրավաբանական ընկերությունը կառավարական զեկույցը նկարագրել է որպես «աբսուրդ» և թողարկել է 18 էջանոց հերքում։

Սակայն Մանդելան, չսպասելով հանցանշանների ճշմարտացիության կշռադատմանը և անտեսելով տնտեսական լուրջ հանցագործությունների հետաքննության վարչության աշխատանքը, Բուսակին անմեղ է հայտարարել։

Թեև, ի վերջո, հանրային դժգոհությունը հանդարտվել է, բայց տեղի ունեցածը լայնորեն ընկալվել է որպես կոռուպցիայի կոծկում, քաղաքական քիրվայություն և արդարադատության խաթարում, ինչպես նաև այն բանի օրինակ, որ Մանդելան ընդունակ է կոպիտ սխալների պետական գործեր վարելու մեջ։

1999 թվականին Բուսակը կանգնել է դատարանի առաջ, սակայն հրաժարվել է ցուցմունք տալ։ Նա մեղավոր է ճանաչվել 1999 թվականի մարտի 24-ին տեղի ունեցած խարդախության մեջ։ Նա բանտարկվել է 2000 թվականին և ազատ է արձակվել 2001 թվականին՝ իր երեք տարվա բանտարկությունից մի փոքր ավելի քան մեկ տարի հետո։

Չնայած Բուսակն իր ազատ արձակումից հետո ներման խնդրագիր է ներկայացրել նախագահ Թաբո Մբեքիին, նա չի բավարարվել, քանի որ իշխանությունները համարել են, որ նա չի ընդունել կատարված հանցագործությունը։ Սակայն 2005 թվականի հունվարի 15-ին հայտարարվել է, որ նա ներում է ստացել նախագահի կողմից, և նրա դատվածությունը հանվելու է։

Գործունեությունը 21-րդ դարում խմբագրել

2004 թվականին Բուսակը հանդես է եկել Հարավային Աֆրիկայում միասեռ ամուսնությունների օգտին այն բանից մեկ տարի առաջ, երբ երկրի Սահմանադրական դատարանը որոշել է, որ գեյերի և լեսբուհիների համար ամուսնության ձևակերպման մերժումը խտրական է և խախտում է երկրի Սահմանադրությունը[7][8]։ 2008 թվականին լինելով Հարավային Աֆրիկայում Միավորված ռեֆորմատյան եկեղեցու Կապսի Սինոդի մոդերատոր Բուսակը ցնցել է բազմաթիվ եկեղեցական առաջնորդներին՝ հայտարարելով, որ պատրաստվում է հեռանալ եկեղեցում իր բոլոր պաշտոններից ԼԳԲՏ մարդկանց նկատմամբ իր խտրական դիրքորոշման պատճառով։ Նա վկայակոչել է 1986 թվականի եկեղեցական փաստաթուղթը, որը դատապարտում է խտրականության բոլոր ձևերը։

2008 թվականի վերջին Բուսակը Զիմբաբվեի ճգնաժամով տուժած քաղաքացիներին կոչ էր արել ապստամբել նախագահ Ռոբերտ Մուգաբեի և նրա ավտորիտար իշխող ZANU-PF կուսակցության դեմ։ Նա նաև դատապարտել Է ՀԱՀ-ի նախագահ Տաբո Մբեքիին այն բանի համար, որ նա չի կարողացել եկեղեցիների կոչով կատարել Աֆրիկայի հարավի երկրների զարգացման հարցերով հանրակցության պաշտոնական միջնորդի իր դերը[9]։

Նույն 2008 թվականին Բուսակը ՀԱՀ-ի ղեկավարությանը հրապարակավ կոչ է արել հիշել, թե ինչու է երկիրը որոշել վերացնել ռասայական արգելքները և ստեղծել միասնական Հարավային Աֆրիկա[10][11]։ 2008 թվականի դեկտեմբերին նա պաշտոնապես դուրս է եկել ՀԱԿ-ի շարքերից և միացել է Ժողովրդական Կոնգրեսին[12]։ Ի պատասխան ՀԱԿ-ը մամուլին է հաղորդել Բուսակի կազմած հուշագիրը, որում նա խնդրել է նշանակումներ Կատարել տարբեր պաշտոններում, նախևառաջ ՄԱԿ-ում ՀԱՀ-ի ներկայացուցչին[13]։

2009 թվականի փետրվարին ընտրվել է որպես իր նոր կուսակցության գլխավոր թեկնածու Արևմտյան Կապայի գավառում 2009 թվականի նահանգային և ազգային ընտրություններում։ Սակայն արդեն 2009 թվականի նոյեմբերին Բուսակը հեռացել է Կոնգրեսից[14][15]։

Պարգևներ խմբագրել

Բեյերս Նայուդի և Վինի Մանդելայի հետ միասին 1985 թվականին պարգևատրվել է Մարդու իրավունքների ոլորտում Ռոբերտ Ֆ. Քենեդիի մրցանակով, որն ամեն տարի շնորհվում է արդարադատության և մարդու իրավունքների կենտրոնի կողմից՝ մի մարդու կամ մի խումբ անձանց, որոնց խիզախ գործունեությունն ընկած է Մարդու իրավունքների համար շարժման հիմքում[16]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.britannica.com/biography/Allan-Boesak
  2. ↑ Encyclopædia Britannica
  3. ↑ «Reverend Allan Aubrey Boesak | South African History Online». Sahistory.org.za. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  4. ↑ An Adulterous Indiscretion Scandalizes South Africa, People, August 6, 1990
  5. ↑ Downfall of the preacher who took Paul Simon’s conscience for a ride, The Independent, 18 March 1999
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Meredith, Martin (2010). Mandela: A biography. Simon and Schuster.
  7. ↑ «Africa | South Africa to have gay weddings». BBC News. 2005 թ․ դեկտեմբերի 1. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  8. ↑ «afrol News – Same-sex marriage approved in South Africa». Afrol.com. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  9. ↑ Terreblanche «Zim must rise against Mugabe — Boesak» 2008.
  10. ↑ ANC entrenches racism — Boesak Արխիվացված 2008-08-05 Wayback Machine Արխիվացված 5 Օգոստոս 2008 Wayback Machine News24
  11. ↑ Allan Boesak — reflections twenty-five years after the launch of the UDF Արխիվացված 2011-07-16 Wayback Machine Արխիվացված 16 Հուլիս 2011 Wayback Machine Africafiles
  12. ↑ Allan Boesak joins Cope Cape Argus, 16 December 2008
  13. ↑ ANC refusal to clear Boesak’s name pushed him to join Cope. Cape Argus
  14. ↑ Boesak quits Cope Արխիվացված 2021-04-15 Wayback Machine News Today, 3 November 2009
  15. ↑ Anti-Apartheid Activist Allan Boesak Appointed by Butler, Christian Theological Seminary Butler University Newsroom, 14 June 2013
  16. ↑ «Robert F Kennedy Center Laureates». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 7-ին.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալան Բուսակ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալան_Բուսակ&oldid=9213838» էջից