Հալեպի թեմ

Հալեպի թեմ, Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցու՝ Մերձավոր Արևելքի տարածքում գտնվող, Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոսությանը պատկանող թեմերից մեկը, որը ներկայացնում է Սիրիայի խոշորագույն՝ Հալեպ քաղաքի առաքելական հայության և երկրի հյուսիսարևմտյան մարզերի հոգևոր կյանքը։ Առաջնորդանիստը՝ Հալեպի սրբոց Քառասնից Մանկաց տաճարն է (15-րդ դար)։ Թեմի առաջնորդն է Շահան Ա. արքեպիսկոպոս Սարգիսյանը։

սրբոց Քառասնից Մանկաց տաճար, Հալեպ

Չշփոթել Բերիո թեմ հոդվածի հետ։

Պատմություն

Հալեպի հին «Բերիա» անունով թեմը ժամանակին կոչվել է նաև «Բերիո թեմ», սակայն այդ անունն է կրում Հայ կաթողիկե եկեղեցու համանուն թեմը։

1660-ական և 1920-ական թվականներին Հալեպը եղել է Կիլիկիո կաթողիկոսության վարչական և հոգևոր կենտրոնը։ Հալեպի թեմից զատ՝ Կիլիկիո աթոռի համակարգմամբ Սիրիայում գործում է Ջեզիրեի թեմը, իսկ մնացած հայաբնակ շրջանների և Հալեպի թաղերի եկեղեցիները կառավարում են թաղական խորհուրդները։ Թեմի հնագույն եկեղեցիներից է Հալեպի Սուրբ Աստվածածինը (առաջնորդանիստ եկեղեցու տարածքում, այժմ՝ Զարեհյան թանգարան), որը եղել է ուխտատեղի ոչ միայն հայերի, այլև այլազգիների համար։

սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, Հալեպ

Հալեպի թեմի հովանու տակ են գործում «Զարեհյան» գանձատունը (1991), «Արամ Մանուկյան» ժողովրդային տունը (բաղկացած է ներքնահարկի «Սպիտակ» երիտասարդական սրահից, «Լևոն Շանթ» մշակութային սրահից, «Անի» ճաշասրահից, «Դալար» սրճարանից)։ Առաջնորդանիստ եկեղեցուն կից են «Օշական» գրատունը (1989), «Արևելք» տպարանը (1946) և այլն։ Գործում են նաև ուսումնական, դատաստանական, առողջապահական, ընկերային ծառայության, կրոնական դաստիարակության, թաղական խորհուրդները, կալվածների հոգաբարձությունը, վերաքննիչ ատյանը, շինարարական խորհրդատու մարմինը, հոգաբարձական և խնամակալական կազմերը, «Հովսեփ և Անահիտ Մարգարյան» փոխատվության և «Կյանք մը փրկենք» հիմնադրամները։

Եկեղեցիներ

Հիմնական հոդված՝ Հայկական վանքերի և եկեղեցիների ցանկ

Հալեպում գործում են սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ, սուրբ Վարդան, սուրբ Գևորգ, սուրբ Հակոբ, սուրբ Աստվածածին եկեղեցիները, պաշտոնավարում է 14 քահանա։

Թեմի տարածքում են գտնվում՝ Արամոյում՝ սուրբ Ստեփանոս (12-րդ դար, նորոգվել է 1958 թվականին), Լաթակիայում՝ սուրբ Աստվածածին (10-րդ դար), Կարադուրանում՝ սուրբ Աստվածածին (նորոգվել է 1960 թվականին) և սուրբ Ստեփանոս մատուռը, Յակուբիեում՝ սուրբ Հռիփսիմե (նորոգվել է 1954 թվականին) և Սուրբ Աննա ուխտատեղի-մատուռը, Ղնեմիեում՝ սուրբ Գևորգ եկեղեցին, Քեսաբում՝ սուրբ Աստվածածին (19-րդ դար) և սուրբ Աստվածածին մատուռը, ալ-Ռակկայում՝ սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, Թել Աբյադում՝ սուրբ Խաչ եկեղեցին, Ռաս ալ-Այնում՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցիները, Մարքադայում՝ Սուրբ Հարություն մատուռը (1995), Քյորքյանեում՝ Սուրբ Ստեփանոս ուխտատեղին (գործել է մինչև 19-րդ դարի սկիզբը)։ Դեյր էզ Զորում գործել է Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին (1931), որը նորոգումից հետո վերաօծվել է և վերանվանվել «սրբոց Նահատակաց» եկեղեցի (1990)։

Դպրոցներ

Հալեպի թեմի ազգային առաջնորդարանը հովանավորում է հետևյալ դպրոցները.

• Ազգային Խորենյան վարժարան, հիմնվել է 1930-1932 թվականներին, Թել Աբյադում՝ Սուրբ Խաչ եկեղեցուն կից։ Հիմնովին նորոգվել է 1974 թվականին։ Ունի մանկապարտեզ, նախակրթարան, 40 աշակերտ (2000 թվական)։
• Ազգային ազատության վարժարան, հիմնվել է 1945 թվականին, Դերիկում։ Ունի մանկապարտեզ, նախակրթարան, 120 աշակերտ (2000)։
• Ազգային Մեսրոպյան վարժարան, հիմնվել է 1939 թվականին, ալ-Հասաքայում՝ սուրբ Հովհաննու Կարապետ եկեղեցուն կից։ Ունի մանկապարտեզ և նախակրթարան, 130 աշակերտ (2000)։
• Ազգային նահատակաց վարժարան, հիմնվել է 1932 թվականին, Ռաս ալ-Այնում։ 1960-ական թվականներին վարժարանի շենքը հիմնովին նորոգվել է։ Ունի մանկապարտեզ, նախակրթարան, 270 աշակերտ (2000 թվական)։
• Ազգային ուոումնասիրաց միացյալ վարժարան, հիմնվել է 1933 թվականին, Քեսաբում։ 1938-1958 թվականին եղել է 8-ամյա, 1958-1963 թվականներին՝ 7-ամյա, ապա՝ 6-ամյա։ 1961 թվականին տեղափոխվել է նոր շենք։ Ունի մանկապարտեզ, նախակրթարան, «Սարդարապատ» սրահ։ Աշակերտների թիվը՝ 167 (2001 թվական)։
• Ազգային վարժարան, հիմնվել է 1932 թվականին, Ալ-Կամիշլիում՝ Սուրբ Հակոբ եկեղեցուն կից։ Ունեցել է մանկապարտեզ և նախակրթարան։ 1961-1962 թվականներին ուսումնական տարում նախակրթարանին տրվել է միջնակարգի կարգավիճակ։ 1965 թվականին դպրոցը տեղափոխվել է նորակառույց շենք և անվանվել Ազգային Եփրատ միջնակարգ վարժարան։ 1997 թվականին մանկապարտեզը տեղափոխվել է նորակառույց շենք։ Վարժարանում գործում են մանկապարտեզ, նախակրթարան, «Միացյալ» եռամյա միջնակարգ բաժիններ, «Արցախյան» սրահ։ Աշակերտների թիվը՝ 880 (2000 թվական)։
• Ազգային վերածնունդ վարժարան, հիմնվել է 1929 թվականին, Յակուբիեում՝ ՀԲԸՄ հովանավորությամբ։ Սկզբնապես կոչվել է Վերածնունդ վարժարան։ Ունի մանկապարտեզ, նախակրթարան, 45 աշակերտ (2000 թվական)։
• Սուրբ Հակոբյանց նախակրթարան, հիմնվել է 1922 թվականին, Լաթաքիայում՝ սուրբ Աստվածածին եկեղեցուն կից։ 1965 թվականին վերանվանվել է Ազգային նահատակաց վարժարան։ Բաղկացած է մանկապարտեզից, նախակրթարանից, «Գանձասար» սրահից։ Աշակերտների թիվը՝ 310 (2000)։

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատված վերցված է Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո:

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայ Սփյուռք» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։