Վիքիպեդիա

Աբրահամ Բոսս

ֆրանսիացի նկարիչ

Աբրահամ (Աբրահամ) Բոսս (ֆր.՝ Abraham Bosse; մոտ 1604[1][2] կամ 1602[3], Տուր[4][2] - փետրվարի 16, 1676(1676-02-16)[5] կամ փետրվարի 14, 1676(1676-02-14)[4][6][7][…], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[4][2]), ֆրանսիացի փորագրիչ, Ժակ Կալոյի աշակերտ և ընդօրինակիչ, կենցաղային ժանրի փորագրության և կոմպոզիցիաների վարպետ։ Փարիզի գեղանկարչության և քանդակագործության թագավորական ակադեմիայի ակադեմիկոս (1648 թվական)։

Աբրահամ Բոսս
ֆր.՝ Abraham Bosse
Դիմանկար
Ծնվել էմոտ 1604[1][2] կամ 1602[3]
ԾննդավայրՏուր[4][2]
Մահացել էփետրվարի 16, 1676(1676-02-16)[5] կամ փետրվարի 14, 1676(1676-02-14)[4][6][7][…]
Մահվան վայրՓարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[4][2]
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
Մասնագիտություննկարիչ-փորագրող, օֆորտանկարիչ, նկարիչ, գծանկարիչ, copper engraver, գրող, արվեստի տեսաբան, ջրանկարիչ և վիզուալ արտիստ
ԱմուսինCatherine Sarrabat?
ԱնդամությունԳեղանկարի և քանդակի ակադեմիա
 Abraham Bosse Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Աբրահամ Բոսսը ծնվել է Թուրում 1604 թվականին, գերմանական ծագմամբ Լյութերական դավանանքի դերձակ Լուի Բոսսեի ընտանիքում[8]։

1620 թվականից սովորել է փորագրիչ Մելքիոր Տավերնիեի մոտ։ Նրա առաջին հայտնի փորագրություններից, «Jardinières du lorrain» որն արվել է Ժակ Բելանժի նմանակմամաբ, սովորել է փորագրիչ Մելքիոր Տավերնիեի մոտ 1620 թվականից։ 1629 թվականին Աբրահամ Բոսը Փարիզում հանդիպեց ականավոր գծագրող և փորագրող Ժակ Կալլոյին և այդ հանդիպումը ճակատագրական եղավ Աբրահամ Բոսսի համար, նա դարձավ Կալլոյի օգնականն ու ընկերը, և անցավ նրա ազդեցության տակ[9]։

1632 թվականի մայիսի 9-ին նա ամուսնացավ Կատրին Սարրաբայի հետ։ Ճարտարապետ, գծագրող և գեոդեզիստ Ժերար Դեզարգն այդ ժամանակ Փարիզում մասնավոր դպրոց էր բացել վարպետների ուսուցման համար (որմնադիրների, ատաղձագործների, փորագրողների, գործիքներ արտադրողների), որում նա սովորեցրել էր ուղիղ գծային հեռանկարի կանոնների կիրառումը։ 1641 թվականից Աբրահամ Բոսսը սկսեց հաճախել այդ դպրոցի դասերին։ Չբավարարվելով սովորած դասերով, նա ինքն է գրել և հրատարակել մի քանի աշխատություններ նկարչության և փորագրության, արվեստի տեսության և պրակտիկայի, և մասնավորապես հեռանկարի տեսության վերաբերյալ[10]։

Իր տրակտատների նկարազարդումներից մեկը, որը կոչվում է «Les Perspecteurs», այնքան կապված է ժամանակի երկրաչափության հետ, որ թվում է, թե Դեկարտի հրատարակությունների կամ մաթեմատիկական երկրաչափության վերաբերյալ գիտական աշխատությունների (դասական) նկարազարդում է[11]։

Երբ 1648 թվականին Մազարին հիմնադրեց գեղանկարչության և քանդակագործության թագավորական ակադեմիան, հենց Աբրահամ Բոսսն էր ընտրվել ՝ Լորան դե լա Իռայի առաջարկությամբ դասավանդելու այնտեղ հեռանկար և տեխնիկա։ Բայց 1651 թվականից ակադեմիայի անմիջական ղեկավար Շառլ Լեբրոնի և նրա օգնականների հետ առճակատումը հանգեցրեց կատաղի վեճերի։ 1660 թվականին ակադեմիայի մեկ այլ անդամ ՝ Լե Բիշոն, հրատարակեց իր «հեռանկարի տրակտատը», նվիրված Լեբրոնին։ Աբրահամ բոսն անմիջապես մեղադրեց նրան գրագողության մեջ։ Նկարիչ Շառլ Էրրարը, իր հերթին, նույն բանի համար մեղադրեց ղեկավարին։ Բոսսը ՝ պրագմատիկ նկարիչը, չէր կիսում Լեբրոնի քարոզած վերացական «գեղեցիկ իդեալի» գաղափարը, նրա համար ավելի կարևոր էր իրականության ճշգրիտ վերարտադրման տեխնիկան։ Արդյունքում Բոսսը հեռացվեց թագավորական հաստատությունից 1661 թվականին։

Դրանից հետո Աբրահամ Բոսսը հիմնեց իր մասնավոր դպրոցը, բայց այն փակվեց 1662 թվականի նոյեմբերի 24-ի թագավորական հրամանագրով։ Այնուամենայնիվ, ղեկավարը շարունակեց ներկայացնել իր տեսական սկզբունքները տպագիր գրություններում։ 1665 թվականին նա հրատարակել է «ընթերցումներ», որոնք նա ներկայացրել է ակադեմիային։ «Գեղանկարչության և քանդակագործության թագավորական ակադեմիայում դասավանդվող երկրաչափական պրակտիկայի և հեռանկարի մասին պայմանագիր» (երկրաչափական պրակտիկայի և հեռանկարների մասին տրակտատ, որը դասավանդվում է նկարչության և քանդակագործության թագավորական ակադեմիայում)։ Արդյունքում, 1662 թվականի մայիսի 6-ին Աբրահամ Բոսսը հեռացվել է թագավորական ակադեմիայի երկրաչափության և հեռանկարի պրոֆեսորի պաշտոնից և փոխարինվել է Էթյեն Միգոնով[12]։

Նկարիչը մահացել է 1676 թվականի փետրվարի 16-ին (այլ տվյալներով ՝ փետրվարի 14-ին) Փարիզում։ Նրա ժառանգությունը ներառում է հսկայական քանակությամբ փորագրություններ, այդ թվում ՝ ժողովրդական կենցաղից տեսարաններ պատկերող, և հետևաբար հետաքրքրություն ներկայացնող 17-րդ դարի մշակույթի պատմաբանների համար[10]։

Աբրահամ Բոսսը՝ գիտական փորագրող

խմբագրել

Իր կարիերայի սկզբում ղեկավարում հիմնականում զբաղվում էր կենցաղային ժանրի տեսարանների պատկերմամբ, իսկ երբեմն էլ կրոնական թեմաներով կոմպոզիցիաներով։ Բացի Ժակ Կալո Աբրահամից, Բոսսը կրել է Կլոդ Մելանի և Հենդրիկ Գոլցիուսի ազդեցությունը։ Հիմնականում աշխատել է փորագրության տեխնիկայում, որը լրացվել է կտրիչով։ 1629-1645 թվականների ընթացքում կատարել է մոտ 1500 փորագրություն[13]։

Որպես դերձակի որդի ՝ նա կրքոտ էր տարբեր դարաշրջանների և ժողովուրդների տարազների ուսումնասիրությամբ։ Նա աչքի ընկավ շքեղ ինտերիերում էլեգանտ պարոնայք և տիկնայք պատկերելու մեջ, նա առանձնացրեց այն զգեստները, որոնք կրում էին իր ժամանակակիցները Լուի XIII-ի օրոք, բայց նրա ստեղծագործությունների մեծ մասը վերաբերում է արևի Թագավոր Լուի XIV-ի «մեծ ոճի» դարաշրջանին։

Այնուամենայնիվ, այն աշխատանքը, որը նա կատարել էր Ժերար Դեզարգի հետ միասին, նրան հայտնի դարձրեց լայն լսարանին, իսկ Դեզարգի մահից հետո նրա գրաֆիկական արտադրանքը հիմնականում վերաբերում էր գիտական տեխնիկական հրատարակությունների նկարազարդմանը, ֆիզիկայի, մաթեմատիկայի և հեռանկարի վերաբերյալ տրակտատներին։

Միևնույն ժամանակ, Աբրահամ Բոսսն էր, ով օգնեց տարածել Ժակ Կալոյի կողմից շտրիխային օֆորտի արվեստում ներդրված նորամուծությունները, կոշտ լաքի օգտագործումը, որը թույլ էր տալիս «տախտակի» բազմակի խածագծում, հաջորդաբար լաքապատելով տարածական հատակագծերի առանձին հատվածները և շարունակելով փորագրումը՝ դրանով իսկ հասնելով լայն տոնային աստիճանների՝ ամենաթեթև երանգից մինչև խիտ մուգ, նուրբ խաչաձև հպման տեխնիկան, որը նույնպես առաջիններից մեկն էր, որը լայնորեն օգտագործվում էր Կալոյի կողմից[14]։ Բոսսը նախանշեց այս նորամուծությունները իր աշխատանքում։ Զբաղվել է փայտի փորագրությամբ փորագրությունների միջոցով (1645)։

Այնուամենայնիվ, ի տարբերություն Կալոյի, ով փորագրման տեխնիկայի միջոցով միջոցներ էր փնտրում կյանքով լի և փոքր մանրամասներով հարուստ տեսարաններ պատկերելու համար, Աբրահամ Բոսսի նպատակն էր հասնել հագուստի մանրամասների, զարդանախշերի և ճարտարապետական ինտերիերի ձևավորման այլ օժանդակ տարրերի ճշգրիտ վերարտադրմանը։ Նա փորագրել է ճարտարապետական գծագրեր և հեռանկարային պրոյեկցիաներ, կահույքի, լամպերի, բուխարիների, հայելիի և նկարի շրջանակների նախագծեր[15]։

Տեսական աշխատանքներ

խմբագրել
  • La manière universelle de M. des Argues Lyonnois pour poser l’essieu & placer les heures & autres choses aux cadrans au Soleil. 1643
  • La pratique du trait à preuve de M. des Argues Lyonnois pour la coupe des pierres en Architecture. 1643
  • De la manière de graver à l’eau-forte et au burin. 1645
  • Traité des manières de graver en taille douce sur l’airin par le moyen des eaux-fortes… 1645
  • Manière universelle de M. des Argues pour pratiquer la perspective par petit-pied comme le géométral… 1648
  • Moyen universel de pratiquer la perspective sur les tableaux ou surfaces irrégulières… 1653
  • Des ordres des colonnes. 1664
  • Traité des pratiques géométrales et perspectives enseignées dans l’Académie royale de la peinture et sculpture. 1665

Նկարներ

խմբագրել
  •  
    Հրատարակության «նկարազարդումը նկարների կամ անհարթ մակերեսների վրա հեռանկար օգտագործելու հեշտ միջոց, ինչպես նաև այս արվեստի որոշ առանձնահատկություններ և խորը տպագիր փորագրություն»: 1653 թվական Օֆորտ
  •  
    Նույն հրատարակության նկարազարդում
  •  
    Պարահանդես 1635 թվական Մագաղաթ, ջրաներկ: Փորագրության կաբինետ, Բեռլին
  •  
    Մանկություն 1636 թվական Փորագրություն, Օֆորտ, կտրիչ
  •  
    Լուի XIII-ը Հերկուլեսի պատկերով: Փորագրություն, Օֆորտ, կտրիչ
  •  
    Փորագրիչ-տպարանի արհեստանոց 1642 թվական Օֆորտ, կ
  •  
    Թ.Հոբսի «Լևիաթան» գրքի ֆրոնտիսպիս: 1651 թվական Փորագրություն Լոնդոն
  •  
    «Ուժեղ կանանց Պատկերասրահ» հրատարակության նկարազարդում: Քրիստոնյա և ֆրանսիացի: 1647 թվական Փորագրություն, կտրիչ
  •  
    Իսպանացի կապիտան: «Կոմեդիա դել ԱՐՏԵ» շարքից: Օֆորտ

Ծանոագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 http://www2.culture.gouv.fr/culture/actualites/celebrations2004/abosse.htm
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 ECARTICO
  3. ↑ 3,0 3,1 https://www.museabrugge.be/collection/work/id/2014_GRO1464_III
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 RKDartists (նիդերլ.)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Abraham Bosse — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  8. ↑ Neues allgemeines Künstler-Lexicon; oder Nachrichten von dem Leben und den Werken der Maler, Bildhauer, Baumeister, Kupferstecher etc. Bearb. von Dr. G. K. Nagler. — München: E.A. Fleischmann, 1835—1852
  9. ↑ Sophie Join-Lambert, «Repères chronologiques» [archive], sur Bibliothèque nationale de France (consulté le 28 janvier 2016) [1] Արխիվացված է Մայիս 22, 2023 Wayback Machine-ի միջոցով:
  10. ↑ 10,0 10,1 «Бос, Авраам». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  11. ↑ Abraham Bosse [archive], sur expositions.bnf.fr (consulté le 14 juillet 2017) [2] Արխիվացված է Մայիս 22, 2023 Wayback Machine-ի միջոցով:
  12. ↑ Ministère de la Culture: Traité d’Abraham Bosse et ses traductions [archive] [3] Արխիվացված է Հունվար 2, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով:
  13. ↑ Сто офортов XVI—XIX веков из собрания Государственного Эрмитажа. Каталог выставки. — Составитель Ю. А. Русаков. — Л.-М.: Советский художник, 1964. — С. 115
  14. ↑ Власов В. Г. Калло, Жак // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. Т. 2. — Словарь имен, 1996. — С. 376
  15. ↑ Власов В. Г. Босс, Абрахам // Стили в искусстве. В 3-х т. — СПб.: Кольна. Т. 2. — Словарь имен, 1996. — С. 118

Գրականություն

խմբագրել
Հետազոտություններ և մեկնաբանություններ

[անգլ.] / Carl Goldstein. — Cambrdge; New York : Cambridge University Press, 2011. — XVI, 226 p. — ISBN 978-1-107-01214-1. — Կաղապար:LCCN. — OCLC 1256506653.

Բառարաններ և հանրագիտարաններ
  • Власов В. Г. Босс Абрахам // Стили в искусстве : Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура : словарь : в 3 т. / В. Г. Власов. — СПб. : Кольна, 1996. — Т. 2 : Словарь имён: А—Л. — С. 118. — 543 с., [8] л. ил. : ил. — ISBN 5-88737-005-X. — OCLC 605179863.
  • Bellini P. Dizionario della stampa d'arte : Calcografi, silografi, litografi, stampatori, editori, movimenti artistici, scuole regionali e naz., riv. ill., tecniche :

[итал.] / Paolo Bellini. — Milano : Vallardi, 1995. — P. 67. — IX, 769 p. : ill., ritr. — ISBN 88-11-91710-7. — OCLC 247014252.

  • Bénézit E. Bosse (Abraham) / E. B. (remis à jour par A. J.) // Dictionnaire critique et documentaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs et graveurs de tous les temps et de tous les pays, par un groupe d'écrivains spécialistes français et étrangers :

[фр.] : en 10 vol. / entièrement refondue, revue et corrigée sous la direction des héritiers de E. Bénézit. — Nouvelle edition. — Paris : Gründ, 1976. — T. 2 : Betto — Chilingovsky. — P. 196–197. — 728 p. — ISBN 2-7000-0150-8. — OCLC 1148795413.

  • Blumer M.-L. Bosse (Abraham) / M.-L. Blumer // Dictionnaire de biographie française :

[фр.] / sous la dir. de M. Prevost,... et Roman d'Amat. — Paris : Letouzey et Ané, 1954. — T. 6 : Bergeron — Bournon. — Col. 1146–1147. — 1528 col. — OCLC 922284772.

  • Harrison C. Bosse, Abraham / Colin Harrison // The Dictionary of Art :

[անգլ.] : in 34 vol. / edited by Jane Turner. — New York : Grove's Dictionaries, 1996. — Vol. 4 : Biardeau to Brüggemann. — P. 467–469. — XIII, 929 p. : ill. — Reprinted ed. with minor corrections, 1998. — ISBN 1-884446-00-0. — Կաղապար:LCCN. — OCLC 1033646743.

  • Lothe J. Bosse, Abraham / J. Lothe // Allgemeines Künstlerlexikon : Die bildenden Künstler aller Zeiten und Völker :

[нем.] / Saur; [Chefred.: Eberhard Kasten et al.]. — München, Leipzig : Saur, 1996. — Bd. 13 : Bordalejo — Braun. — S. 205–206. — XIV, 690 S. — ISBN 3-598-22740-X. — ISBN 3-598-22753-1 (Bd. 13). — OCLC 35078381.

  • Seidlitz W. von. Bosse, Abraham / W. v. S. // Thieme-Becker|Allgemeines Lexikon der bildenden Kunstler von der Antike bis zur Gegenwart : unter Mitwirkung von 320 Fachgelehrten des In- und Auslandes, :

[нем.] : in 37 Bd. / herausgegeben von Prof. Dr. Ulrich Thieme und Prof. Dr. Felix Becker. — Leipzig : W. Engelmann, 1910. — Bd. 4 : Bida – Brevoort. — S. 402–403. — 600 S. — OCLC 1039507204.

Տեղեկատու ցուցիչներ
  • Freitag W. M. Art Books : A Basic Bibliography of Monographs on Artists / Wolfgang M. Freitag, ed.. — 2nd ed. — New York, London : Garland Publishing, 1997. — P. 41. — XXVI, 542 p. — (Garland Reference Library of the Humanities ; vol. 1264). — Nos. 1149–1156. — ISBN 0-8240-3326-4. — Կաղապար:LCCN. — OCLC 919978279.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աբրահամ_Բոսս&oldid=10034057» էջից