Աբաս Բեկի խաչքար (Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատուն)
Աբաս Բեկի խաչքար, որը գտնվում է Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզի Մեծ Մասրիկ գյուղի կենտրոնում՝ Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատանը։ Հաշվառված է Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցանկում (5.65/5.5)[1]։
 | |
|---|---|
 Աբաս Բեկի խաչքար | |
| Երկիր | Հայաստանի Հանրապետություն |
| Տարածաշրջան | Գեղարքունիքի մարզի Մեծ Մասրիկ գյուղի կենտրոնում՝ Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատանը։ |
| Սկզբնական տեղադրություն | Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատանը։ |
| Ներկա տեղադրություն | Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատուն։ |
| Ներկա վիճակ | կանգուն |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Պատմաճարտարապետական հուշարձան |
| Նվիրված | Խաչքարը նվիրված է Աբաս Բեկին։ |
| Խաչագործ | Խաչքագործն անհայտ է։ |
| Պատվիրող | Խաչքարի պատվիրատուն անհայտ է։ |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական ճարտարապետություն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1641 թվական |
| Զարդաքանդակի նկարագրություն | Խաչքարի ճակատին Հիսուս Քրիստոսն է, որի շուրջը չորս ավետարանիչներն են։ |
| Նյութ | տուֆ |
| Արձանագրություն | Խաչքարը ունի արձանագրություններ։ |
| Վայր | Գերեզմանոց. Մելիք–Շահնազարյանների տոհմակակ տապանատունը |
 | |
 | |
 Melik-Shahnazaryan family grave Վիքիպահեստում | |
Տեղադրություն խմբագրել
Խաչքարը կանգնեցված է անմշակ պատվանդանին։
Քանդակներ խմբագրել
Խաչքարի քիվի կենտրոնում քանդակված է Հիսուս Քրիստոսը։
Քրիստոսի ոտքերի կողմերում քանդակված են 4 ավետարանիչներն,
- Մատթեոսը նույնացվում է մարդու հետ, որովհետև նրա Ավետարանը սկսվում է Քրիստոսի մարդեղության պատմությունով։
- Մարկոսը ներկայացվում է առյուծի խորհրդանիշով, որովհետև իր Ավետարանի սկզբում առյուծի պես քաջաբար հայտարարում է, թե Հիսուս Աստծո Որդին է։
- Ղուկասը նույնացվում է եզի հետ, որ զոհի խորհրդանիշն է, այն պատճառով, որ նրա Ավետարանը սկսվում է Զաքարիայի` տաճարում զոհի պատրաստության պաշտամունքի նկարագրությամբ։ Այս պատմությունն իր հերթին դիտվել է իբրև պատրաստություն Քրիստոսի զոհաբերության։
- Հովհաննեսը ներկայացվում է արծվի խորհրդանիշով, որովհետև նա իր Ավետարանի սկզբում սավառնում է վեր` հայտարարելով Քրիստոսի աստվածությունը։
Վիմական արձանագրություն խմբագրել
Խաչքարը ունի 5 տող վիմական արձանագրություն[2]։
- ՍԲ ԽԱՉՍ ԲԱՐԷԽՈՍ ԱՊԱԶ ՊԵԿԻՆ, ՈՐԴԻ ԷՍԱՅ
- ՊԷԿԻՆ, ԹՈՌՆ ՄԵԼԻՔ ՇԱՀՆԱԶԱՐԻՆ, ՈՎ ԿԱՐԳԱ
- ՆՎԱՍՏ ՍՈՒՏԱՆ
- Ն ԶՈՐՀԱՊ ԿԱՆԿՆԵՑԻ ԽԱՉՍ ՊԷԿԻՆ
- ԹՎ ՌՂ ԷՐ։
Համաձայն արձանագրության՝ խաչքարը կանգնեցրել է Զոհրաբը, ի հիշատակ Աբաս Բեկի, ով Եսայի բեկի որդին էր ու Մելիք Շահնազարի թոռը։ Խաչքարը կանգնեցվել է 1641 թվականին։