Յավրի բեկի և Գուլասարի խաչքար (Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատուն)
Յավրի բեկի և Գուլասարի խաչքար, որը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության Գեղարքունիքի մարզի Մեծ Մասրիկ գյուղի կենտրոնում՝ Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատանը։ Հաշվառված է ՀՀ պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցանկում (5.65/5.6)[1]։
 | |
|---|---|
 Յավրի բեկի և Գուլասարի խաչքար | |
| Երկիր | Հայաստանի Հանրապետություն |
| Տարածաշրջան | Գեղարքունիքի մարզի Մեծ Մասրիկ գյուղի կենտրոնում՝ Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատանը։ |
| Սկզբնական տեղադրություն | Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատանը։ |
| Ներկա տեղադրություն | Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատուն։ |
| Ներկա վիճակ | կանգուն |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Պատմաճարտարապետական հուշարձան |
| Նվիրված | Խաչքարը նվիրված է Յավրի բեկին և Գուլասարին։ |
| Խաչագործ | Խաչքագործն անհայտ է։ |
| Պատվիրող | Խաչքարի պատվիրատուն անհայտ է։ |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական ճարտարապետություն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1656թվական |
| Զարդաքանդակի նկարագրություն | Խաչքարի ճակատի կենտրոնական հատվածում Հիսուս Քրիստոսն է, որի շուրջը չորս ավետարանիչներն են։ Մնացած չորս խորաններում ամբողջ հասակով կանգնած մարդկանց քանդակներ է։ |
| Նյութ | տուֆ |
| Արձանագրություն | Խաչքարը ունի արձանագրություններ։ |
| Վայր | Գերեզմանոց. Մելիք–Շահնազարյանների տոհմակակ տապանատունը |
 | |
 | |
 Melik-Shahnazaryan family grave Վիքիպահեստում | |
Տեղադրություն խմբագրել
Խաչքարը կանգնեցված է պատվանդանին։
Նկարագրություն խմբագրել
Խաչքարի ճակատի կենտրոնում քանդակված է Հիսուս Քրիստոսը։
Քրիստոսի ոտքերի կողմերում քանդակված են 4 ավետարանիչներն,
- Մատթեոսը նույնացվում է մարդու հետ, որովհետև նրա Ավետարանը սկսվում է Քրիստոսի մարդեղության պատմությունով։
- Մարկոսը ներկայացվում է առյուծի խորհրդանիշով, որովհետև իր Ավետարանի սկզբում առյուծի պես քաջաբար հայտարարում է, թե Հիսուս Աստծո Որդին է։
- Ղուկասը նույնացվում է եզի հետ, որ զոհի խորհրդանիշն է, այն պատճառով, որ նրա Ավետարանը սկսվում է Զաքարիայի` տաճարում զոհի պատրաստության պաշտամունքի նկարագրությամբ։ Այս պատմությունն իր հերթին դիտվել է իբրև պատրաստություն Քրիստոսի զոհաբերության։
- Հովհաննեսը ներկայացվում է արծվի խորհրդանիշով, որովհետև նա իր Ավետարանի սկզբում սավառնում է վեր` հայտարարելով Քրիստոսի աստվածությունը։
Մնացած չորս խորաններում ամբողջ հասակով կանգնած սրբապատկերներ են։
Վիմական արձանագրություն խմբագրել
Խաչքարի քիվին, ճակատին և խաչի թևերի արանքներում կան վիմական արձանագրություններ, որոնք գրված են ուռուցիկ տառերով[2]։
Արձանագրություն 1 խմբագրել
- ՍԲ ԽԱՉՍ ԲԱՐԷԽԱՒՍ ՊԱՐՈՆ ԵԱՒՐԻ ՊԷԿԻՆ
- ԵԻ ԿՈՂԱԿՑԻՆ ԳՈՒԼԱՍԱՐԻՆ, ՈՐ Է
- ՈՐԴԻ ՊԱՐՈՆ
- ՂԱՐԱՑ
- ԳՕԶ
- ՊԵԿԻՆ
- ԹԻՆ
- ՌՃԵ
Արձանագրություն 2 խմբագրել
- ԿԱՍՈՎՆ ԱՅ
- ԵՍ ԴԻՎԱՆ
- ԲԷԿՍ ՏԷՐ ՎԱՐԴԱՆ, Պ
- ԱՐՈՒՆ ՊԱՊՍ, ԿԱՆԿՆԵՑԱՔ
- ՍԲ ԽԱՉՍ ԲԱՐԵԽԱԻՒՍ
- ԾՆՈՂԱՑ ՄԵՐ ԵՍԱՒ
- ՐԻ ՊԷԿԻՆ, ԴՈՒԼԱՍԱՐԻՆ։