Google Գրքեր
Google Գրքեր (անգլ.՝ Google Books), Google ընկերության կողմից թվայնացված գրքերի լիատեքստ որոնման ծառայություն (ավելի քան 10 միլիոն գիրք ԱՄՆ-ի խոշորագույն գրադարաններից)։
Պատմություն խմբագրել
2004 թվականի հոկտեմբերին Ֆրանկֆուրտի գրքի ցուցահանդեսում Google-ը ներկայացրեց Google Print ծառայությունը։ 2005 թվականի նոյեմբերի 17-ին նրա անունը փոխվեց Google Book Search-ում։ Այս ծառայությունը կատարում է ամբողջական տեքստով գրքերի որոնում, որոնք Google-ը սկանավորում և պահպանում է իր թվային տվյալների բազայում։ Նույն թվականի դեկտեմբերին Google ընկերությունը ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի հինգ խոշորագույն գրադարանների հետ համաձայնագիր կնքեց իրենց գրադարանային ֆոնդերի թվայնացման մեկնարկի մասին։
- Սթենֆորդի համալսարանի գրադարանն ամբողջությամբ (8 000 000 գիրք)
- Միչիգանի համալսարանի գրադարանն ամբողջությամբ (7 000 000 գիրք)
- Հարվարդի համալսարանի գրադարա՝ 40 000 գիրք
- Օքսֆորդի համալսարանի գրադարան՝ մինչև 1900 թվականին հրատարակված բոլոր գրքերը
- Նյու Յորքի հանրային գրադարանը՝ աշակերտների և ուսանողների համար անպաշտպան նյութ
2008 թվականի դրությամբ նախագծի գործընկերներն են դարձել մի շարք եվրոպական գրադարաններ և որոշ հրատարակչություններ։
2010 թվականին նախագծի շրջանակներում հասանելի է եղել շուրջ 15 միլիոն գիրք, որոնցից մոտ 1 միլիոնը՝ հանրային տիրույթում։ Նախագծի աշխատակիցները գնահատել են աշխարհում գոյություն ունեցող գրքերի թիվը (առանց վերահրատարակման) 130 միլիոնով[1]։
2011 թվականի մայիսից գրքերի որոնումը դադարել է լիատեքստ լինել։ Եթե նախկինում «Սահմանափակ դիտում» կատեգորիայի գրքում կարելի էր գտնել մեջբերումներ ընդհանուր դիտման մեջ չընդգրկված էջերից, ապա այժմ այդ էջերը գրքում կարծես գոյություն չունեն, և որոշել, թե արդյոք կա նման մեջբերում այս ստեղծագործության մեջ, միշտ չէ, որ հնարավոր է։
Ընդհանուր առմամբ թվայնացվել է շուրջ 25 միլիոն գիրք, որից հետո թվայնացման տեմպերը նվազել են[2]։
Դատավարություն խմբագրել
Գիրքը սկանավորելու նախագիծը (ներառյալ հեղինակային իրավունքի պաշտպանությամբ) քննադատության է ենթարկել հեղինակների և անհավատների միությունների կողմից, որ նախագծի իրականացումը կհանգեցնի Google-ի մենաշնորհի հաստատմանը տվյալ ոլորտում և հեղինակային իրավունքների խախտմանը, մասնավորապես, հեղինակների ամերիկյան գիլդիան Google Inc-ին ներկայացրել է շուրջ 3 միլիարդ դոլարի կոլեկտիվ հայց՝ որպես փոխհատուցում այդ նախագծի հեղինակային իրավունքների խախտման համար[3]։
2011 թվականին կողմերը համատեղ հաշտության համաձայնագիր են առաջարկել, որի շրջանակներում Google-ը կարող էր ոչ միայն ցուցադրել տեքստի այն հատվածները, որոնցում օգտատիրոջ պահանջով հանգուցային բառեր են հայտնաբերվել (որն էր հայցի նախնական առարկան), բայց նաև օգտվողներին վճարովի հասանելիություն տրամադրել ցանկացած գրքի ամբողջական տեքստերին, որոնք այլևս չեն հրատարակվում։ Ընդ որում, չէր պահանջվի առանձին համաձայնագիր կնքել իրավատիրոջ հետ, որը շատ դեպքերում դժվար է նույնիսկ պարզել, իսկ ստացված միջոցների մեծ մասը կփոխանցվեր հատուկ հիմնադրամին, որը փողերը կբաշխեր իրավատերերի շրջանում։ Սակայն ԱՄՆ արդարադատության նախարարությունը հայտարարել է, որ նման համաձայնագիրը դուրս է իրավաբանական ակտերի շրջանակներից, որոնք կարող են ընդունվել կոլեկտիվ հայցի շրջանակներում, ինչպես նաև մտավախություն է հայտնել, որ համաձայնագիրը Google-ին մենաշնորհատեր կդարձնի գրքերի առևտրի ոլորտում, որոնք այլևս չեն հրատարակվում։ Համաձայնագիրը մերժվել է դատարանի կողմից[2]։
2013 թվականի նոյեմբերի 14-ին Նյու Յորքի շրջանային դատավոր Դենի Չինը մերժել է հայցը՝ նշելով, որ, մասնավորապես, Google-ի սկանավորված գրքերի օգտագործումը նման է գրադարանների օգտագործմանը, և քանի որ գրադարանները, օգտագործելով գրքերի սկանները, պատասխանատվություն չեն կրում հեղինակային իրավունքների խախտման, այնքանով, որքանով և Google-ը չի կարող նման պատասխանատվության ենթարկվել[4]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Leonid Taycher (2010 թ․ օգոստոսի 5). «Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you». Блог Google Books Search. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 3-ին.
- ↑ 2,0 2,1 James Somers (2017 թ․ ապրիլի 20). «Torching the Modern-Day Library of Alexandria». The Atlantic. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 30-ին. Перевод: Вячеслав Голованов (2017 թ․ մայիսի 22). «Сжигая современную версию Александрийской библиотеки». Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 23-ին.
- ↑ «Суд отклонил иск Гильдии авторов к Google». «Газета.Ru». 15.11.2013. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
- ↑ «Case 1:05-cv-08136-DC Document 1088 Filed 11/14/13». scribd.com. 14.11.2013. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 14-ին. «The fair use analysis forth above with respect to Google Books applies here as well to the libraries use of their scans, and if there is no liability for copyright infringement on the libraries part, there can be no liability on Google's part»