Մոխրագույն սագ

(Վերահղված է Anser anserից)
Մոխրագույն սագ
Մոխրագույն սագ
Մոխրագույն սագ
Դասակարգում
Ենթատիպ Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս Թռչուններ (Aves)
Կարգ Սագանմաններ (Anseriformes)
Ընտանիք Բադեր (Anatidae)
Ենթաընտանիք Anserinae
Տրիբա Սագեր (Anserini)
Ցեղ Սագ (Anser)
Տեսակ Մոխրագույն սագ (A. anser)
Միջազգային անվանում
Anser anser
Տարածվածություն և պահպանություն
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝
Քիչ մտահոգող տեսակ

Տաքսոնի տարածվածությունը
Տաքսոնի տարածվածությունը

Մոխրագույն սագ (լատին․՝ Anser anser), բադերի ընտանիքին պատկանող ջրլող թռչուն։ Նստակյաց է, տարածված։ Գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում։

Արտաքին կառուցվածք խմբագրել

Մարմնի երկարությունը 75-90 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 147-180 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 2,5-4,4 (հազվադեպ՝ 6) կգ։ Փետրածածկը դարչնագույն-մոխրագույն է, ոտքերը՝ վարդագույն, գլուխը և կտուցը՝ մեծ։ Թռչելիս վերևից ակնառու են բաց մոխրագույն դաստակաթևը և գոտկատեղը։ Կտուցը նարնջագույն է։ Երիտասարդը թվացյալ խայտավոր է, մեջքին և կողքերին ցայտուն բաց գույնի գծերը բացակայում են։

Կենսակերպ խմբագրել

Խիստ հնչեղ ձայնով թռչուն է, թռիչքի ընթացքում լսելի են եռահնչյուն ճիչեր։ Մոխրագույն սագերը թռչում են սեպաձև երամ կազմած (30-100 թռչուն)՝ սագերին բնորոշ կռնչոցով։ Բնակվում է եղեգի ու ջրեղեգի առկայությամբ ջրային տարածքներում, կեր է փնտրում դաշտերում։

Սննդառություն խմբագրել

Սնվում է ջրային և դաշտային խոտաբույսերով, անողնաշարավորներով, սերմնահատիկներով։

Բնադրում խմբագրել

Բույնը բավական ծավալուն է (տրամագիծը՝ 110-180 սմ)՝ եղեգի ցողունների և այլ ջրային բույսերի կույտ՝ լճակների ափեզրի խիտ եղեգնուտում։ Ձվերը բներում հայտնվում են մարտի վերջից մայիսի առաջին կեսին։ Դնում է 86 մմ տրամագծով, սպիտակ 4-6 ձու (1 ձվի զանգվածը՝ 167,8-185 գ է՝ մայր թռչունի միջին կենդանի զանգվածի 5,3%-ը)։ Թխսակալում է էգը՝ 27-28 օր. բնից հեռանալիս ձվերը քողարկում է սեփական աղվափետուրներով ու եղեգի տերևներով։ Ձագերը բներում հայտնվում են մայիսի վերջ հունիսին։

Ներկայումս ՀՀ տարածքում մոխրագույն սագերի թվաքանակը և բնադրման համակեցությունները խիստ կրճատվել են։ 1998-2005-ին կենսապայմանների և պահպանության միջոցների բացակայության, որսագողության ու տնային պայմաններում բազմացնելու նպատակով ձվերը հավաքելու հետևանքով Արարատյան դաշտում բնադրումը խիստ կասկածելի է։ Կարիք ունի անհատական պաշտպանության։ Չուի ժամանակ հանդիպում է Ախուրյանի ջրամբարում հատկապես գարնանը։

Պահպանություն խմբագրել

Հազվագյուտ տեսակ է։ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։

Ներկայումս Արարատյան հարթավայրի գերխոնավ տարածքներում կարելի է հանդիպել մոխրագույն սագի 30-50 բնադրող զույգի։ Ձմեռող անահտների թիվը տատանվում է 50-150-ի սահմաններում։

Վտանգման հիմնական գործոններն են եղեգնուտների հրդեհումը, բնադրման շրջանում անհանգստացման գործոնը և որսագողությունը։

Գրանցված է Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված 2–ում[1]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։