Ֆիդիաս (մոտ մ. թ. ա. 500, Աթենք, Հունաստան - մոտ մ. թ. ա. 430, Հին Աթենք, Ատիկա, Հունաստան և Օլիմպիա բնակավայր, Ancient Olympia Municipality), հույն քանդակագործ, բարձր դասական արվեստի խոշորագույն վարպետ։

Ֆիդիաս
հին հունարեն՝ Φειδίας
The Sculptor Phidias-Ny Carlsberg Glyptotek.jpg
Ծնվել էմոտ մ. թ. ա. 500
ԾննդավայրԱթենք, Հունաստան
Մահացել էմոտ մ. թ. ա. 430
Վախճանի վայրըՀին Աթենք, Ատիկա, Հունաստան կամ Օլիմպիա բնակավայր, Ancient Olympia Municipality
ՔաղաքացիությունՀին Աթենք
ՈւսուցիչHegias of Athens? և Ageladas?
Ստեղծագործություն(ներ)Զևսի արձանը Օլիմպիայում, Աթենաս Պրոմաքոսի արձան, Lemnian Athena?, Athena Parthenos?, Aphrodite Urania statue at Elis?[1], Athena statue at Elis?[2] և Statue of youth at Olympia?[3]
Մասնագիտությունքանդակագործ, ճարտարապետ և նկարիչ
Ծնողներհայր՝ Charmides?
ԵրեխաներFidias the Younger?
Commons-logo.svg Phidias Վիքիպահեստում

ՄանկությունԽմբագրել

Ֆիդիասի մանկությունն ու պատանեկությունը համընկել են հույն-պարսկական պատերազմների տարիներին։ Ըստ Պլուտարքոսի՝ Աթենքում Ակրոպոլիսի վերականգնման ժամանակ Ֆիդիասը եղել է Աթենական պետության ղեկավարի՝ Պերիկլեսի խորհրդականն ու օգնականը։

ՍտեղծագործություններԽմբագրել

Ֆիդիասի ստեղծագործությունները հայտնի են անտիկ հեղինակների նկարագրություններից ու պատճենահանված օրինակներից։ Հանրահայտ են նրա կերտած Աթենաս Պրոմաքոսի բրոնզե հսկա արձանը (մ. թ. ա. մոտ 460 թվական)՝ տեղադրված Աթենքի Ակրոպոլիսում՝ ի հիշատակ պարսիկների դեմ հաղթանակի, քրիզոէլեֆանտային քանդակագործության եղանակով (ոսկու և փղոսկրի համադրություն) ստեղծած Զևսի (կանգնեցվել է Օլիմպիայում՝ Զևսի տաճարում. աշխարհի 7 հրաշալիքներից է) և Պարթենոնի տաճարի Աթենաս Պարթենոսի (մ. թ. ա. 438 թվական) մեծածավալ մարմարե արձանները։ Լավագույն գործերից են նաև «Վիրավոր ամազոնուհին» (Կապիտոլիումի թանգարան, Հռոմ), «Լեմնոսյան Աթենասը» (պատճենը Դրեզդենում է), որը կերտել է մ. թ. ա. 450–440 թվականներին՝ Լեմնոս կղզում բնակվող աթենացիների համար։ Ճարտարապետության և քանդակագործության համադրության կատարյալ օրինակներից է Պարթենոնի տաճարը (մ. թ. ա. 438–432 թվականներ, մարմարակերտ նմուշները՝ Բրիտանական թանգարանում (Լոնդոն), Լուվրում (Փարիզ), Ակրոպոլիսի թանգարանում (Աթենք)), որն ավերվել է 1687 թվականին (վերականգնվել է մասնակիորեն)։ Ֆիդիասի ստեղծագործությունը համաշխարհային արվեստի բարձրագույն նվաճումներից է, նրա ստեղծած կերպարներում համադրված են կենսականությունը, դասական ներդաշնակությունն ու գեղեցկությունը։

ՊատկերասրահԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. Παυσανίας 6.25.1 // Description of Greece (հին հունարեն.)
  2. Παυσανίας 6.26.3 // Description of Greece (հին հունարեն.)
  3. Παυσανίας 6.4.5 // Description of Greece (հին հունարեն.)