Օսման Նաղաշ

Օսման Նաղաշ;
Ծնվել է	16-րդ դար
Ծննդավայր	Սարաևո, Օսմանյան կայսրություն
Մահացել է	անհայտ
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
Երկեր	Հյուներնամե և Սուրնամե-ի Հյումայուն
Մասնագիտություն	նկարիչ և մանրանկարիչ
	Nakkaş Osman Վիքիպահեստում

Օսման Նաղաշ (16-րդ դար, Սարաևո, Օսմանյան կայսրություն^[1] - անհայտ) (հայտնի է նաև Օսման մանրանկարիչ^{[Ն 1]}) Օսմանյան կայսրության գլխավոր մանրանկարիչն էր 16-րդ դարի երկրորդ կեսին։ Նրա ծննդյան և մահվան տարեթվերը հազիվ թե հայտնի են, բայց նրա գործերի մեծ մասը թվագրվում է տասնվեցերորդ դարի վերջին քառորդին^[2]։ Օսման Նաղաշի ամենահին հայտնի նկարազարդումներն արվել են 1560-1570 թվականների միջև՝ Ֆիրդուսու «Շահնամե» պարսից դյուցազներգական պոեմի թուրքերեն թարգմանության համար^[3]։ Հայտնի է, որ նա եղել է Մուրադ III-ի համար Սայիդ Լոքմանի գրած տարբեր պաշտոնական պատմությունների գլխավոր նկարիչը, որոնք ստեղծվել են այս դարաշրջանում, այդ թվում ՝ Զաֆերնամե (Հաղթանակների գիրք), Շահնամե ի Սելիմ խան ^{[Ն 2]} (Թագավորերի գիրք Սելիմ խանի) և Շահին Շահնամե (Գիրք արքայից արքաների)^[4]^[5]։ 1582 թվականին նա նկարազարդել է աստղագուշակության «Գիրք երջանկության»-ը, իսկ մոտ 1585 թվականին հանդիսացել է Սիեր-ի Նեբիի, Մուհամմեդի կյանքի մասին դյուցազներգության, գրված մոտ 1388 թվականին^[6], նկարազարդողներից մեկը։

Ոճ խմբագրել

Օսմանի պատկերազարդման ոճը բնութագրվել է որպես «ընկալման համար՝ պարզ»։ Նրա նկարները ցուցադրում են ուշադիր հոգածություն դեպի պահի մանրամասները, իրատեսական ոճով պատկերելով իրադարձությունները^[7]։

Ի տարբերություն նախկին պալատական նկարիչների, Օսմանի դիմանկարները հակված են ցուցադրելու շատ ավելի հուզականություն։ Ռուստամի և Զոհրաբի պատմությունն օրինակ, մինչ այդ միշտ ներկայացվում էր նույնակերպ երևացող «հեռավոր, առանձնացված պերիֆերիկ կերպարներով, ովքեր դիմային կամ մարմնական արտահայտման հազիվ թե որևէ հետք են դրսևորում», մինչդեռ Օսմանի տարբերակում ^{[Ն 3]} Զոհրաբի պահապանը կարծես «տապալվում է վշտից ու հուզմունքից», քանի որ Ռոստամը կողմից իր որդու սպանության ականատեսն էր^[7]։

Նրա աշխատանքն ազդել է Օսմանյան փադիշահության պալատական գեղանկարիչների հաջորդ սերնդի վրա, նրա ոճով սկզբնավորված տվյալ բնագավառի կարևոր գործերում^[3]։

Գրականություն խմբագրել

Նոբելյան մրցանակակիր Օրհան Փամուկի «Իմ անունը կարմիր է» վեպը Օսմանի և նրա արհեստանոցի գեղարվեստական պատմությունն է։ Պատմվածքում Օսման իրեն կուրացնում է ասեղով՝ ընդօրինակելով լեգենդար պարսիկ մանրանկարիչ Բեհզադի կուրությունը։ Վեպում նրա մահը ներկայացնում է «օսմանյան մանրանկարչության ավարտը, քանի որ նրանից հետո մանրանկարիչները հետևելու էին Արևմուտքի արվեստին»։

Մանրանկարներ խմբագրել

Խորհրդատվություն Շահնամե-ի Սելիմ խանի համար. գիտնականներ Շեմսէդդին Ահմեդ Կարաբաղին, Սայիդ Լոքմանը, գրող Իլյաս Քաթիբը, նկարիչներ Օսման Նաղաշը և Ալին, 1571–81 (folio 9r)
1396-ի պատկեր Նիկոպոլիսի ճակատամարտ Հյուներնամեից, 1584–88
Ալին գլխատում է Նադր իբն ալ-Հարիթին Մուհամմեդի ներկայությամբ, Մուրադ III-ի Սիյեր-ի-Նեբիից, 1595
Սուլեյմանիե մզկիթի մանրակերտի կրելը Սուրնամե-ի Հումայունից, 1582
Սուլեյման Փառահեղի դիմանկարը, Օսմանյան փադիշահության փադիշահ 1520-1566, Սեմաիլնամե գրքից
Սեֆյան Շահ Թահմասպի դեսպանորդ Մասում Բեգի սպանությունը բեդուինի կողմից Հեջազում, Շահնամե-ի Սելիմ խանից (folio 68a)
Փադիշահ Սելիմ IIն ընդունում է Սայիդ Լոքմանին և մեծ վեզիր Սոքոլլու Մեհմեդ փաշային Էդիրնեի պալատում, Շահնամե-ի Սելիմ խանից
Օսման փաշան և Շիրվանի կառավարիչ Ջաֆար փաշան կոզակների դեմ ճակատամարտում, Շահինշահնամեից, 1597–98 (folio 130b)

Նշումներ խմբագրել

↑ Նաղաշ նշանակում է մանրանկարիչ
↑ էՄէս։ Օէռ։ 7043, Բրիտանական գրադարան
↑ Շեհնամե-ի Թյուրքի, Էյչ. 1522, ֆոլիո 148. Թոփքափի պալատի գրադարան

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #1041709455 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ Feride Çiçekoglu (Winter 2003). «Difference, Visual Narration, and "Point of View" in My Name Is Red». Journal of Aesthetic Education. University of Illinois Press. 37 (4): 124–137. doi:10.2307/3527343. JSTOR 3527343.
↑ ^3,0 ^3,1 «Osman [Nakkas Osman]». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.
↑ «Tarih-i Sultan Bayezid Nasuh al-Silahi al Matraki». Turkish Cultural Foundation.
↑ Stefano Carboni. Venice and the Islamic World, 828-1797. Yale University Press. ISBN 0-300-12430-9.
↑ «Siyer-i Nebi: The Life of the Prophet». Antika, The Turkish Journal of Collectable Art (15). 1986 թ․ հունիս.
↑ ^7,0 ^7,1 Serpi̇l Bağci̇ (2000). «From Translated Word to Translated Image: The Illustrated Şehnâme-i̇ Türkî Copies (in Later Responses to Paintings and Books)». Muqarnas. 17: 162–176. doi:10.1163/22118993-90000012. ISSN 0732-2992. JSTOR 1523296.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օսման Նաղաշ» հոդվածին։

[2] Նաղաշ նշանակում է մանրանկարիչ

[5] էՄէս։ Օէռ։ 7043, Բրիտանական գրադարան

[10] Շեհնամե-ի Թյուրքի, Էյչ. 1522, ֆոլիո 148. Թոփքափի պալատի գրադարան

[_b3ef0d609ead8c97-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #1041709455 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[3] Feride Çiçekoglu (Winter 2003). «Difference, Visual Narration, and "Point of View" in My Name Is Red». Journal of Aesthetic Education. University of Illinois Press. 37 (4): 124–137. doi:10.2307/3527343. JSTOR 3527343.

[Alles-4] 3,0 ^3,1 «Osman [Nakkas Osman]». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.

[TC-6] «Tarih-i Sultan Bayezid Nasuh al-Silahi al Matraki». Turkish Cultural Foundation.

[7] Stefano Carboni. Venice and the Islamic World, 828-1797. Yale University Press. ISBN 0-300-12430-9.

[8] «Siyer-i Nebi: The Life of the Prophet». Antika, The Turkish Journal of Collectable Art (15). 1986 թ․ հունիս.

[trans-9] 7,0 ^7,1 Serpi̇l Bağci̇ (2000). «From Translated Word to Translated Image: The Illustrated Şehnâme-i̇ Türkî Copies (in Later Responses to Paintings and Books)». Muqarnas. 17: 162–176. doi:10.1163/22118993-90000012. ISSN 0732-2992. JSTOR 1523296.

[1]

[Ն 1]

[2]

[3]

[Ն 2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[Ն 3]