Օսերեն

Օսերենը (օսերեն՝ ирон æвзаг, իրոն ը̆վզագ կամ иронау, իրոնաւ) պատկանում է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի հնդարիական ճյուղի իրանական ենթաճյուղի հյուսիսարևելյան խմբին։ Օսերենը Հյուսիսային Օսիայի և Հարավային Օսիայի Ինքնավար Մարզի հիմնական բնակչության՝ օսերի լեզուն է։ Ներկայումս օսերենով խոսում է մոտ 500,000 մարդ։ Օսերենը բաժանվում է երկու հիմնական բարբառների՝ իրոնական և դիգորյան։ Օսերի մեծ մասը խոսում է իրոնական բարբառով։ Այն ընկած է գրական օսերենի հիմքում, որի զարգացման գործում մեծ դեր է խաղացել օս բանաստեղծ և հասարակական գործիչ Կոստա Խեթագուրովի ստեղծագործությունը։

Օսերեն Ирон æвзаг/Дигорон æвзаг կամ Ирон æвзаг
Օսերենով գրված գրքի մեկ թերթիկ, 1940 թ.
Տեսակ	լեզու և կենդանի լեզու
Ենթադաս	արևելաիրանական լեզուներ և Սկյութերեն
Երկրներ	Ռուսաստան Հարավային Օսիա Վրաստան Թուրքիա
Շրջաններ	Հյուսիսային Օսիա, Հարավային Օսիա
Պաշտոնական կարգավիճակ	Հյուսիսային Օսիա
Խոսողների քանակ	599 250 մարդ (2010)
Լեզվակիրների թիվը	530 000
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակ	խոցելի
Դասակարգում	Հնդեվրոպական ընտանիք Հնդիրանական ճյուղ Իրանական խումբ Արևելաիրանական ենթախումբ
Գրերի համակարգ	կյուրեղագիր
IETF	os
ԳՕՍՏ 7.75–97	օսթ 524
ISO 639-1	os
ISO 639-2	oss
ISO 639-3	oss
Կովկասի էթնիկ լեզուներ
Ossetian language Վիքիպահեստում

Օսական այբուբեն

Օսական լեզվով գրերը գոյություն ունեն 18-րդ դարի վերջից։ Նախապես օսական գիրը ստեղծվեց միսիոներական նպատակներով (օսերի շրջանում քրիստոնեության տարածման), և նրա հիմքում ընկան եկեղեցա-սլավոնական տառերը։ Միայն հետագայում օսական այբուբենի հիմքում ընկան ռուսական քաղաքացիական տառերը։ 1923-1938 թթ. Օսիայում օգտվում էին լատինական հիմք ունեցող այբուբենից։ 1938 թ. Հյուսիսային Օսիայում լատինական հիմքով այբուբենը փոխարինվեց ռուսական հիմքով այբուբենով, որը գործածվում է ցայսօր։ Ռուսերենում բացակայող օսական հնչյունների համար օգտագործվում է տառերի համակցումը։ 1939 թ. Հարավային Օսիայում լատինական հիմքով օսական այբուբենը փոխարինվեց վրացական հիմք ունեցող այբուբենով (մխեդրուլի)։ Հարավային Օսիայում գործածվում է նաև ռուսական հիմքով այբուբենը։

Արտաքին հղումներ

• Օսերենի մասին (ռուս.)