Վիքիպեդիա

Քրիս Հեդֆիլդ

Քրիս Օսթին Հադֆիլդ[9] (անգլ.՝ Chris Austin Hadfield, օգոստոսի 29, 1959(1959-08-29)[1][2], Sarnia, Lambton County, Օնտարիո, Կանադա[1]), կանադացի փորձարկող օդաչու, կանադական տիեզերական գործակալության տիեզերագնաց:

Քրիս Հեդֆիլդ
Բնօրինակ անուն ազգանուն անգլ.՝ Chris Hadfield
Մասնագիտություն  Կանադա
Ծնվել է օգոստոսի 29, 1959(1959-08-29)[1][2] (64 տարեկան)
Ծննդավայր Sarnia, Lambton County, Օնտարիո, Կանադա[1]
Պարգևներ

Քրիս Հադֆիլդը առաջին կանադացին է, ով դուրս է եկել տիեզերք և Կանադայի միակ քաղաքացին, ով այցելել է «Միր» կայարան[10]։

Նա կատարել է երեք տիեզերական թռիչք՝ երկուսը Սփեյս Շաթլ ծրագրով՝ 20 օր 2 ժամ 00 րոպե 44 վայրկյան ընդհանուր տևողությամբ և մեկը՝ ՄՏԿ-34 և ՄՏԿ-35 երկարաժամկետ արշավախմբերի շրջանակներում[11]։

Վաղ տարիներ

խմբագրել

Ծնվել է 1959 թվականի օգոստոսի 29-ին Սառնիա քաղաքում, Ռոջեր (Roger) և Էլեանոր (Eleanor) Հադֆիլդների ընտանիքում[12]։ Օդաչու հայրը կարիերան սկսել Է Boeing B-17-ով, որը նախկինում պատկանում էր ԱՄՆ ՌՕՈՒ-ին, կանադական Kenting Aviation ավիաընկերությունում և ավարտել այն բանից հետո, երբ 25,000 ժամ թռիչք է կատարել որպես Air Canada-ի օդանավի հրամանատար։ Զույգն ուներ հինգ երեխա, այդ թվում՝ երկու աղջիկ՝ Աննա Ժանն ու Պատրիսիան։ Բոլոր որդիները (Դեյվիդ, Ֆիլիպ և Քրիս Օսթին) դարձել են օդաչուներ[13]։ 1962 թվականին Հեդֆիլդները գնել են տնակ Սենթ Քլեր գետի վրա գտնվող Ստեգ կղզում[14]։

Մեծացել է Հարավային Օնտարիոյի եգիպտացորենի ֆերմայում, երիտասարդ տարիքից զբաղվել է թռիչքներով[12]։

Կրթություն և զինվորական ծառայություն

խմբագրել

15 տարեկանում ստացել է թռչող օդաչուի (GPS) կրթաթոշակ, 16 տարեկանում՝ Կանադայի Թագավորական ավիացիայի կուրսանտների ծրագրի փորձառու օդաչուի (PPS) կրթաթոշակ[12]՝ ավագ դպրոցն ավարտելուց երկու տարի առաջ։ Ունի մեխանիկայի բակալավրի աստիճան (Քինգսթոնի Թագավորական ռազմական քոլեջ, 1982 թվական, գերազանցությամբ) և ավիացիոն համակարգերի գիտության մագիստրոսի կոչում (Թենեսիի պետական համալսարան, 1992 թվական)[15]։

Քրիս Հադֆիլդը զինվորական ծառայությունը սկսել է 1978 թվականին։ 1980-ին նա ճանաչվեց որպես լավագույն օդաչու թռիչքի հիմնական դասընթացներում, 1983-ին նա դարձավ դասընթացների լավագույն շրջանավարտ, որտեղ նրանք սովորեցնում էին ռեակտիվ ինքնաթիռների օդաչուների հիմնական հմտությունները: 1984 թվականին նա դարձել է առաջին օդաչուն, որն ավարտեց իր առաջին թռիչքը: 1984-1985 թվականներին նա մարզվել է որպես կործանիչ օդաչու Քոլդ Լեյքում (Ալբերտա) CF-5 և CF-18-ում, ընդհանուր առմամբ, իր թռիչքային կարիերայի ընթացքում նա յուրացրել է ավելի քան 70 տեսակի թռչող սարքեր։

Հաջորդ երեք տարիների ընթացքում Հադֆիլդը CF-18-ի օդաչուն է եղել Կանադայի ռազմաօդային ուժերի 425-րդ ջոկատում, որը մտնում է NORAD համակարգի մեջ, իր ծառայության տարիներին մասնակցել է խորհրդային «Ту-95»-ի որսմանը։ Այնուհետև ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի փորձնական օդաչուների դպրոցում մեկ տարի սովորելուց հետո նա սկսեց ծառայել Միացյալ Նահանգներում՝ ռազմական անձնակազմի փոխանակման ծրագրով[15]։

Տիեզերագնացության կարիերա

խմբագրել

1992 թվականին Հադֆիլդը և ևս երեք կանադացիներ ընտրվեցին կանադացի նոր տիեզերագնացներ՝ 5330 դիմորդներից: Մեկ տարի Վերապատրաստվելուց հետո, ՆԱՍԱ-ի տիեզերագնացության թեկնածուների 14-րդ հավաքածուի հետ միասին, նա ստացել է թռիչքի մասնագետի որակավորում[10]։

Ընդհանուր առմամբ նա կատարել է երեք տիեզերական թռիչք։ Առաջինը տեղի է ունեցել 1995 թվականի նոյեմբերին՝ STS-74 ծրագրով «Ատլանտիս» Մաքոքի վրա։ Այս առաքելության ընթացքում իրականացվել է ռուսական «Միր» կայանի և Մաքոքի երկրորդ նավահանգիստը։ Այսպիսով, Հադֆիլդը դարձավ միակ կանադացին, ով այցելեց այս ուղեծրային կայան: Նաև այս թռիչքի ժամանակ նա դարձավ առաջին կանադացին, ով ուղեծրում ղեկավարեց «Կանադարմ» մանիպուլյատորը[10]։

Երկրորդ թռիչքը սկսվել է 2001 թվականի ապրիլին, այս անգամ դա STS-100 ծրագրով «Ինդևոր» մաքոքային թռիչքն էր, որի նպատակը ՄՏԿ-ի հավաքումը շարունակելն էր։ Կայան է բերվել և տեղադրվել «Կանադարմ2» մանիպուլյատորը և «Ռաֆայել» բեռնային մոդուլը։ Թռիչքի 11 օրվա ընթացքում Հադֆիլդը երկու անգամ աշխատանք է կատարել կայանի մակերեսին, ինչը նրան դարձրել է առաջին կանադացին, ով տիեզերք է դուրս եկել[10]։

Հեդֆիլդը ներկայումս ԿՏԳ-ի քաղաքացիական տիեզերագնաց է, քանի որ 2003 թվականին նա թոշակի անցավ 25 տարվա զինվորական ծառայությունից հետո: Նրա նշանակումը ՄՏԿ-31-ի կրկնօրինակ կազմում չեղարկվել է, սակայն ՆԱՍԱ-ն հայտարարել է, որ Հադֆիլդը կդառնա ՄՏԿ-ի առաջին կանադական հրամանատարը ՄՏԿ-35-ի կազմում և հաստատել է նրա նշանակումը «Սոյուզ TMA-07М» անձնակազմում, որի մեկնարկը տեղի է ունեցել 2012 թվականի դեկտեմբերի 19-ին[16]։ Հադֆիլդը, որպես արշավախմբի մաս, ժամանել է կայարան դեկտեմբերի 21-ին, ինչպես նախատեսված էր[17][18]։

Հադֆիլդը հանրաճանաչություն ձեռք բերեց՝ ակտիվորեն լուսաբանելով իր թռիչքը սոցիալական ցանցերում: 2013 թվականի մայիսի 12-ին նա YouTube-ում տեղադրել է Դևիդ Բոուիի «Space Oddity» երգի քավեր տարբերակը, որը դարձել է տիեզերքում նկարահանված առաջին երաժշտական տեսահոլովակը։

2013 թվականի մայիսի 13-ին ՄՏԿ-35 արշավախմբի ավարտից հետո նա մեկնեց Երկիր[19]։

Վիճակագրություն[20]
# Մեկնարկային նավ Սկիզբ, ՀԿԺ Արշավախումբ Վայրէջքի նավ Վայրէջք, ՀԿԺ Արշավանք Տիեզերական զբոսանքներ Ժամանակը բաց տարածության մեջ
1 Ատլանտիս STS-74 1995 թվականի նոյեմբեր 12, 12:30 STS-74, Միր Ատլանտիս STS-74 1995 թվականի նոյեմբերի 20, 17:01 8 օր 4 ժամ 30 րոպե 0 0
2 Ինդևոր STS-100 2001 թվականի ապրիլի 19, 18:40 STS-100, ՄՏԿ Ինդևոր STS-100 2001 թվականի մայիսի 1, 16:10 11 օր 21 ժամ 30 րոպե 2 14 ժամ 50 րոպե
3 Սոյուզ ТМА-07М 2012 թվականի դեկտեմբերի 19, 12:12 ՄՏԿ-34, ՄՏԿ-35 Սոյուզ TMA-07М 2013 թվականի մայիսի 14, 02:30 145 օր 14 ժամ 18 րոպե 0 0
165 օր 16 ժամ 18 րոպե 2 14 ժամ 50 րոպե

Բացի տիեզերական առաքելություններից, Հադֆիլդը մասնակցել է NASA-ի տասնչորսերորդ առաքելությանը՝ ծայրահեղ շրջակա միջավայրի գործողությունների համար (NEEMO 14), 2010 թվականի մայիսին:

Անձնական կյանք

խմբագրել

Քրիս Հադֆիլդը ամուսնացած է Հելեն Հադֆիլդի հետ (ծնված Ուոլթերում): Նրանք ունեն երեք երեխա։ Նա սիրում է դահուկներով սահել, կիթառ նվագել, երգել, ձիավարել, գրել, վազել, վոլեյբոլ և սքվոշ խաղալ[21]։ Սիրողական ռադիո զանգի նշանով՝ VA3OOG[22]։

Մատենագիտություն

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 http://www.asc-csa.gc.ca/eng/astronauts/biohadfield.asp
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 https://www.ontario.ca/page/order-ontario#section-7
  4. ↑ 4,0 4,1 https://www.gg.ca/en/honours/recipients/146-11003
  5. ↑ 5,0 5,1 https://www.gg.ca/en/honours/recipients/125-22706
  6. ↑ 6,0 6,1 https://www.gg.ca/en/honours/recipients/126-207514
  7. ↑ 7,0 7,1 https://www.gg.ca/en/honours/recipients/139-226
  8. ↑ 8,0 8,1 https://www.gg.ca/en/honours/recipients/136-11003
  9. ↑ «Роскосмос: Крис ХАДФИЛД». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-10-10-ին. Վերցված է 2014-10-10-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 «NASA Bio - Chris Hadfield» (անգլերեն). НАСА. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-25-ին. Վերցված է 2011-08-15-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. ↑ «First Canadian ISS Commander Named». Aviation Week (անգլերեն). 2010-09-03.(չաշխատող հղում)
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 «Biography of Chris Hadfield». Canadian Space Agency (անգլերեն). Canada.ca. 2013-06. Արխիվացված օրիգինալից 2020-06-09-ին. Վերցված է 2021-04-25-ին.
  13. ↑ «The Flying Hadfields» (անգլերեն). Vintage Wings of Canada. Արխիվացված օրիգինալից 2021-04-26-ին. Վերցված է 2021-04-25-ին.
  14. ↑ Mathewson, George (2014-03-05). «Canada's first family of flight» (անգլերեն). The Sarnia Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2021-04-26-ին. Վերցված է 2021-04-25-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Кристофер Остин Хэдфилд Արխիվացված է Նոյեմբեր 23, 2011 Wayback Machine-ի միջոցով: в Космической энциклопедии.
  16. ↑ «Chris Hadfield to be first Canadian commander of International Space Station» (անգլերեն). The Canadian Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-25-ին. Վերցված է 2017-09-28-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  17. ↑ ««Союз» с экипажем на борту в день конца света пристыкуется к МКС». РИА Новости. 2012-12-21. Արխիվացված օրիգինալից 2021-04-26-ին. Վերցված է 2021-04-25-ին.
  18. ↑ ««Союз» с экипажем пристыковался к МКС». Lenta.ru. 2012-12-21. Արխիվացված օրիգինալից 2021-01-20-ին. Վերցված է 2021-04-25-ին.
  19. ↑ «Astronaut Chris Hadfield Sings David Bowie As He Departs The International Space Station». Forbes. 2013-05-13. Արխիվացված օրիգինալից 2013-06-07-ին. Վերցված է 2017-09-28-ին.
  20. ↑ «Statistics - Hadfield Chris Austin» (անգլերեն). spacefacts.de. Արխիվացված օրիգինալից 2020-10-29-ին. Վերցված է 2018-01-16-ին.
  21. ↑ «Биография на сайте Канадского космического агентства». Արխիվացված օրիգինալից 2019-01-28-ին. Վերցված է 2019-01-24-ին.
  22. ↑ http://web1.foxhollow.ca/ccd/?keywords=VA3OOG Արխիվացված է Հունվար 25, 2019 Wayback Machine-ի միջոցով: Canadian Callsign Database of Ham Radio Operators

Արտաքին հղումներ

խմբագրել

Կաղապար:Родственные проекты

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Քրիս_Հեդֆիլդ&oldid=10037027» էջից