Քաղաքական բռնաճնշումների զոհերի թանգարան
Քաղաքական բռնաճնշումների զոհերի թանգարան, բացվեց այն շենքում, որտեղ 1925 թվականից գործում էին պետության հիմնական ճնշող օրգանները՝ Արտակարգ հանձնաժողով, ՆԳ ժողովրդական կոմիսարիատ և Պետական անվտանգության կոմիտե։ Շենքի նկուղում կային պահման խցեր, քննչական սենյակներ, մահապատժի դատապարտվածների մահապատժի վայրեր[1][2]։
Քաղաքական բռնաճնշումների զոհերի թանգարան | |
|---|---|
| Տեղագրություն | Բաքու |
| Հիմնադիր | Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայություն |
Թանգարանի ցուցահանդեսը վկայում է Ադրբեջանի պատմության ամենատխուր էջերի, 1920-1950-ականների ԽՍՀՄ ռեպրեսիվ քաղաքականության մասին, որի արդյունքում հարյուր հազարավոր հասարակական և պետական գործիչներ, գիտության, մշակույթի, արվեստի ներկայացուցիչներ, հասարակ քաղաքացիներ ենթարկվել են քաղաքական բռնաճնշումների[3]։ 1920-1950-ական թվականներին քաղաքական բռնաճնշումների ենթարկված քաղաքացիների ընդհանուր թիվը կազմում էր ավելի քան 400 հազար մարդ[4]։
Նկարագրություն խմբագրել
Թանգարանը ստեղծվել է 2019 թվականի մայիսի 24-ին ԱՀ պետական սահմանապահ ծառայության վարչական շենքում ՝ Ադրբեջանի սահմանապահ մարմինների ստեղծման 100-ամյակին նվիրված միջոցառումների շրջանակներում։ 1925 թվականից այս շենքում գործում էին պետության հիմնական ճնշող օրգանները։ Շենքի նկուղում կային կալանքի խցեր, քննչական սենյակներ, մահապատժի դատապարտվածների մահապատժի վայրեր[2]։
Թանգարանի ցուցադրության հիմքը՝ ԱՀ Նախագահի վարչական վարչության քաղաքական փաստաթղթերի արխիվից, ԱՀ ազգային արխիվային վարչության կինոնկարի և լուսանկարչական փաստաթղթերի պետական արխիվից ստացված լուսանկարներն ու փաստաթղթերն են, Պետական անվտանգության ծառայության արխիվ, ինչպես նաև տեղական վարպետների ստեղծագործություններ։ Որոշ փաստաթղթեր ձեռք են բերվել ռուսական արխիվներից և Ղազախստանի Հայրենիքի դավաճանների կանանց Աքմոլայի ճամբարից (հապավումը՝ ԱԼԺԻՐ)։ Ցուցահանդեսների ստեղծման գործընթացում օգնություն ցուցաբերեցին Մշակույթի նախարարությունը և Աբբասգուլի աղա Բաքիխանովի անվան պատմության ինստիտուտը։ Թանգարանի գլխավոր դահլիճում՝ «Խոսող փաստաթղթեր» տաղավարում, կան 1920-1930-ական թվականներին ընդունված փաստաթղթերի պատճեններ, որոնք բռնաճնշումների վկայություն են[2]։
Թանգարանի գլխավոր դահլիճում տեղակայված տաղավարները նվիրված են բռնաճնշումների ենթարկված Ադրբեջանցի ռազմական առաջնորդներին, ուղղիչ աշխատանքային գաղութներ աքսորված մահապատժի ենթարկված «ժողովրդի թշնամիների» ամուսիններին, ուսանողներին, որոնք ուղարկվել են եվրոպական ուսման համալսարանները՝ Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության կառավարության կողմից, և հետապնդվել են հայրենիք վերադառնալուց հետո, մտավորականության ներկայացուցիչներ։ Մեկ այլ տաղավարում ցուցադրվում են բանաստեղծ Միքայել Մուշֆիգի, ուսուցիչ Թագի Շահբազիի, դերասան Աբբաս Միրզա Շարիֆզադեի և այլոց մահապատժի ենթարկված արարքների և վկայագրերի պատճենները։ պահման խցեր, պատժախցեր, հարցաքննության և մահապատժի սենյակներ։ Թանգարանի միջանցքներում ստեղծվել են կոմպոզիցիաներ, որոնք խորհրդանշում են ապօրինի դատապարտվածների բողոքն ու նրանց ազատության ձգտումը։ «Ռեպրեսիայի անդունդ» և «Հույսի լույսի ներքո» ստեղծագործությունները խորհրդանշականորեն արտահայտում են բանտերում ապրող և իրենց հայրենիքից վտարված մեր հայրենակիցների տառապանքներն ու դժվարությունները[2]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Dövlət Sərhəd Xidməti aparatının inzibati binasında "Siyasi qurbanların xatirəsi muzeyi"nin açılış tədbiri» (ադրբեջաներեն). dsx.gov.az. 25.05.2019. Արխիվացված է օրիգինալից 26.05.2019-ին. Վերցված է 21.04.2021-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Dövlət Sərhəd Xidmətinin inzibati binasında "Siyasi repressiya qurbanları muzeyi" açılıb» (ադրբեջաներեն). azertag.az. 24.05.2019. Արխիվացված է օրիգինալից 26.05.2019-ին. Վերցված է 21.04.2021-ին.
- ↑ «Azərbaycanda Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi açılıb» (ադրբեջաներեն). amerikaninsesi.org. 25.05.2019. Արխիվացված է օրիգինալից 26.05.2019-ին. Վերցված է 21.04.2021-ին.
- ↑ «Bakıda 'Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi' açılıb» (ադրբեջաներեն). azadliq.org. 25.05.2019. Արխիվացված է օրիգինալից 20 mart 2021-ին. Վերցված է 21.04.2021-ին.
{{cite web}}: soft hyphen character in|title=at position 19 (օգնություն)