Փոքրիկ Ժանը Սանտրեից
«Պատմություն ու ժամանակագրություն Սանտրեից Փոքրիկ Ժանի և երիտասարդ ու գերազնիվ տիկնոջ մասին» (ֆր.՝ L'Hystoire et plaisanle cronicque du petit Jehan de Saintre et de la jeune dame des Belles-Cousines Sans autre nom nommer), Անտուան դե Լա Սալի ասպետական վեպը, որը գրել է 1456 թվականին, XV դարի ավելի շատ կարևոր վեպ։
| Փոքրիկ Ժանը Սանտրեից ֆր.՝ Jehan de Saintré | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | պատմական |
| Ձև | արձակ |
| Հեղինակ | Անտուան դե Լա Սալ |
| Երկիր | Ֆրանսիա |
| Բնագիր լեզու | ֆրանսերեն |
| Գրվել է | 1456 |
| Հրատարակվել է | մոտ 1456 |
| Վիքիդարան | Փոքրիկ Ժանը Սանտրեից |
 Jehan de Saintré | |
Հերոսը խմբագրել
Վեպի հերոսը իրական դեմք է, նա ապրել է XIV դարի երկրորդ կեսին, նրան փառաբանությամբ է հիշատակում Ֆրուասարը, միայն թե Սանտրեից Ժանի կենսագրությունը վեպում հորինված է Լա Սալեմի կողմից սկզբից մինչև վերջ։
Սյուժե խմբագրել
Ժանը Սանտրեից կարճահասակ է։ Գրքի սկզբում նա 13 տարեկան է, նա Ֆրանսիայի արքայի մոտ մանկլավիկ է աշխատում, և նրա վրա ուշադրություն է դարձնում վերջերս այրիացած գերազնիվ տոհմից սերող ու թագավորական արյուն ունեցող տիկին։ Այդ կինը մտադրված է նրանից դաստիարակել իդեալական ասպետ ու իդեալական սիրեցյալ։ Սանտրեի ու Տիկնոջ հարաբերությունները գաղտնի է մնում բոլորի համար մինչև վերջ (Տիկնոջ անունը ևս հեղինակի գաղտնիքն է)։
Երբ լրանում է Սանտրեի 21 տարին, Տիկինը նվիրում է նրան թանկարժեք թևնոց որպես նրա ասպետական սխրանքի գրավ ու նշան։ Թևնոցը նա պետք է կրի մեկ տարվա ընթացքում, մինչև ինչ-որ ասպետ չընդունի նրա մարտահրավերն ու չազատի նրան իր ուխտից։ Մարտահրավերն ընդունվում է Արագոնում։ Երկու օր տևած մենամարտն ավարտվում է Սանտրեի հաղթանակով։ Նա հաղթանակած վերադառնում է Փարիզ ու նշանակվում թագավորական շամբելան։ Տիկինը նրան միտք է տալիս մասնակցել խաչակրաց արշավանքում, որտեղ նրան կհակառակվեն Հրեաստանից, Պարսկաստանից, Սիրիայից, Եգիպտոսից, Միջագետքից, Մարաստանից եկած մեծ հրոսակախմբեր։ Այստեղ նա սպանում է Մեծն Թուրքին ու ձեռք բերում ոչ ընկերական համբավ։
Սանտրեն հասունանում է, ու նա չի համբերում ցույց տալ իր ինքնուրույնությունը։ Տիկնոջից գաղտնի նա անակնկալ է պատրաստում նրա համար՝ նոր ռազմական ուխտ։ Անակնկալը պարզվում է ոչ այնքան հաճելի էր Տիկնոջ համար՝ նա ջղայնացած է ու վշտացած նրա ինքնուրույն քայլերից։ Սանտրեն ուղևորվում է իշխանի պալատ, որտեղ հույս ունի գտնել հակառակորդի. Տիկինը զայրացած է ու վշտացած տեղափոխվում է իր կալվածքներ, որի հարևանությամբ տեղակայված է ինչ-որ վանք, որտեղ աբբա է երիտասարդ տղամարդ։ Նրանց ծանոթությունը վերածվում է սիրո։
Սանտրեն վերադառնում է Գերմանիայից։ Տիկինը դիմավորում է նրան ակնհայտ տհաճությամբ, աբբան ծիծաղում է նրա ասպետության ու ասպետական ուխտերի վրա։ Սանտրեն պարտավոր է վրեժ լուծել՝ նա ընթրիքի է հրավիրում Տիկնոջն ու նրա սիրեցյալին, հմտորեն շողոքորթում է աբբային, խոսք բացելով այն մասին, թե ինչքան հիանալի կլինի նա ամբողջ ասպետական զգեստավորմամբ, այստեղ էլ հայտնվում է շուտ պատրաստված, աբբայի չափերով պատրաստված ասպետական զենք ու զրահը, ու սնափառ վանականը պարտավոր է մենամարտել։ Սանտրեն սահմանափակվում է նրանով, որ դաշույնով խոցում է նրա լեզուն ու այտերը, իսկ Տիկնոջից պոկում է կապույտ գոտին՝ հավատարմության խորհրդանիշը։
Մի քանի ամիս անց, Տիկնոջ ներկայությամբ ու ամբողջական հավաքով, Սանտրեն չնշելով անունները, պատմում է իր պատմությունն ու պալատական տիկիններից դատ ու դատավճիռ է պահանջում։ Դատավճիռը խարանում է անհավատարմությունը։ Սանտրեն բոլորի աչքի առաջ Տիկնոջն է վերադարձնում նրա գոտին։
Գրականություն խմբագրել
- Մ. Լ. Անդրեև Ասպետական վեպ Վերածննդի դարաշրջանում, 1993, էջ 34-39.
- Կ. Ա. Չեկալով Անտուան դե Լա Սալ։ Մտացածինի ու իրականության միջև // Տասնհինգերորդ դարը եվրոպական գրականության զարգացման ժամանակ, Ժառանգում. — 2001. — էջ 239—273.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փոքրիկ Ժանը Սանտրեից» հոդվածին։ |