Փշամորթներ
Գիտական դասակարգում
Վերնաթագավորություն Էուկարիոտներ
Թագավորություն Կենդանիներ
Ենթաթագավորություն Նախաբերաններ
Տիպ Փշամորթներ
Լատիներեն անվանում
Echinodermata



Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում

ITIS 173283
NCBI 31031
EOL 5056

Փշամորթներ (լատին․՝ Echinodermata), կենդանիների տիպ։ Իրենց անվանումը ստացել են իրենց փշոտ մակերեսի համար (echin հունարեն նշանակում է «փշոտ»)։ Փշամորթների թվին են դասվում ծովաստղերը, ծովոզնիները, ծովային վարունգները և տափակ ծովոզնիները։

Ծովոզնի
Ծովային վարունգ

Փշամորթներն ընդգրկում են մոտ 7000 տեսակ։ Բոլորն էլ ծովային կենդանիներ են։ Մեծ մասը դանդաղ է շարժվում (եթե ընդհանրապես շարժվում է)։ Փշամորթներին հատուկ է ճառագայթային համաչափությունը։ Փշամորթներն իրենց մաշկի վրա ունեն ցցված փշաձև ելուստներ,ինչից էլ ստացել են իրենց անվանումը։

Կենսագրություն

խմբագրել

Փշամորթների թրթուրային փուլը երկկողմանի համաչափ է։ Սա հաստատում է այն փաստը, որ փշամորթները սերտորեն կապված չեն այլ ճառագայթաձև կենդանիների հետ, ինչպիսին են աղեխորշավորները, որոնք երբեք չեն ցուցաբերում երկկողմանի համաչափություն։

Կառուցվածք

խմբագրել

Փշամորթների մեծ մասն ունի ներքին կմախք (էնդոկմախք)՝ կազմված հենց մաշկի տակ գտնվող կարծր թիթեղիկներից։ Այս ներքին կմախքի ելուստներն ու փշերն են, որ առաջացնում են կենդանու անհարթ կամ փշոտ մակերեսը։

Միայն փշամորթներին է հատուկ ջրանոթային (ամբուլակրալ) համակարգը՝ ջրով լցված խողովակների ցանց, որը շրջանառում է ջուրը փշամորթի մարմնի միջով՝ հեշտացնելով գազափոխանակությունը (O2-ի մուտքն ու CO2-ի ելքը) և նյութափոխանակության արգասիքներից ազատումը։

Աղբյուրներ

խմբագրել

Կենսաբանության 11-րդ դասարանի դասագիրք

Տես նաև

խմբագրել
 Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փշամորթներ» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փշամորթներ» հոդվածին։