Տիմոֆեյ Մոշնյագա

	Տիմոֆեյ Մոշնյագա
Կուսակցություն՝	ԽՄԿԿ
Կրթություն՝	Nicolae Testemițanu State University of Medicine and Pharmacy?
Գիտական աստիճան՝	բժշկական գիտությունների թեկնածու
Մասնագիտություն՝	բժիշկ և քաղաքական գործիչ
Ծննդյան օր	մարտի 6, 1932
Ծննդավայր	Corjova, Dubăsari District, Մոլդովական ԻԽՍՀ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանի օր	հունիսի 1, 2014 (82 տարեկան)
Վախճանի վայր	Քիշնև, Մոլդովա
Թաղված	Հայկական կենտրոնական գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Մոլդովա
Պարգևներ	; և
Timofei Moșneaga

Տիմոֆեյ Մոշնյագա (մոլդ.՝ Timofei Moșneaga, մարտի 6, 1932(1932-03-06), Corjova, Dubăsari District, Մոլդովական ԻԽՍՀ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հունիսի 1, 2014(2014-06-01), Քիշնև, Մոլդովա), խորհրդային և մոլդովացի բժիշկ և հասարակական գործիչ, ԽՍՀՄ ժողովրդական բժիշկ, ԽՍՀՄ ժողովրդական պատգամավոր, Մոլդովայի Հանրապետության առողջապահության նախարար, հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցի գլխավոր բժիշկ (ՌԿԲ) 43 տարի շարունակ, որը 2017 թվականից կրում է նրա անունը։

Վաղ տարիներ խմբագրել

Ծնվել է 1932 թվականի մարտի 6-ին Դուբոսարիի շրջանի Կորժևո գյուղում, Վասիլի և Եփրոսինիա Մոշնյակի ընտանիքում։ Ուներ չորս քույր և երեք եղբայր։

Ավարտել է տարրական դպրոցն իր հայրենի գյուղում, այնուհետև՝ Դուբոսարի միջնակարգ դպրոցը։ 1956 թվականին ավարտել է Քիշնևի պետական բժշկական ինստիտուտը, այժմ Նիկոլայ Տեստեմիցիանույի անվան բժշկության և դեղագիտության պետական համալսարան։ Բժշկական գիտությունների թեկնածու (1968 թվական)։ 1973 թվականից Քիշնևի պետական բժշկական ինստիտուտի հոսպիտալային թերապիայի ամբիոնի դոցենտ։

Մասնագիտական գործունեություն խմբագրել

Մինչև 1960 թվականը աշխատել է Բենդերի բժշկական ուսումնարանի դասախոս և տեղամասային թերապևտ, այնուհետև բենդերայի քաղաքային և շրջանային առողջապահության բաժնի վարիչ։

1960 թվականին 27 տարեկանում նշանակվել է Քիշնևի Հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցի գլխավոր բժիշկ (ք. Քիշնև)։ Հին հիվանդանոցը, որը տեղակայված է հետպատերազմյան շրջանում հարմարեցված շենքերում, չի համապատասխանում բնակչության մասնագիտացված օգնության պահանջներին, ուստի գլխավոր բժիշկը զբաղվում է նոր հիվանդանոցի շինարարությամբ։ Վերջապես, 1977 թվականին, զգալի ջանքերից հետո, հիվանդանոցը շահագործման է հանձնվել։

Կարճ ժամանակահատվածում ՌԿԲ-ում բացվել են մասնագիտացված բաժանմունքներ սոմատիկ և վիրաբուժական հիվանդություններով հիվանդների համար, որոնք հագեցած են ժամանակակից բժշկական տեխնոլոգիաներով, այդ թվում երիկամային քարերի լիտոտրիպսիայի ժամանակակից մեթոդի սարքավորումներով։ Վիրաբուժական մասնաշենքում ստեղծվել են ստամոքսի վիրաբուժության, պրոկտոլոգիայի, անոթային վիրաբուժության, սրտային վիրաբուժության և էնդոսկոպիկ վիրաբուժության բաժանմունքները։ Բժշկական ախտորոշման բաժինը համալրվել է ժամանակակից սարքավորումներով և ստեղծվել մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիայի, կլինիկական իմունոլոգիայի լաբորատորիայի, մանրէաբանական լաբորատորիայի, ծայրամասային անոթների անգիոգրաֆիայի և կարդիոանգիոգրաֆիայի բաժանմունքները։ Տիմոֆեյ Մոշնյագան զգալի ներդրում է ունեցել Քիշնևի պետական բժշկական ինստիտուտի 15 ամբիոններում իրականացվող դասավանդման, գիտական և կլինիկական գործունեության համար անհրաժեշտ պայմանների ստեղծման գործում։

Հրատարակել է լյարդի ֆունկցիոնալ վիճակի ուսումնասիրության շուրջ 150 գիտական աշխատություններ Բենգալ-Ռոզի ռադիոակտիվ ներկի միջոցով և Մոլդովական ԽՍՀ հանքային որոշ ջրերի ազդեցությունը լյարդի արտընեսկրետորային ֆունկցիայի վրա հեպատոբիլիար համակարգի հիվանդությունների դեպքում։ Պատրաստել է բժշկական գիտությունների 16 թեկնածու։

1980 թվականին ռեժիսոր և սցենարիստ Անատոլի Կոդրուն նկարահանել է կենսագրական ֆիլմ Տիմոֆեոս Մոշնյագուի մասին, որը կոչվում է Իմ կյանքի երազանքը։

Հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցի նոր շենքի նախագծման և կառուցման համար, որպես բժիշկ-տեխնոլոգ, արժանացել է Գրականության, արվեստի և ճարտարապետության բնագավառում Մոլդովական ԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկրի կոչման (1982 թվական)։

2002 թվականին՝ Հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցի հիմնադրման 185-ամյակի և միաժամանակ գլխավոր բժշկի 70-ամյա հոբելյանի կապակցությամբ, հրապարակախոս Իոն Սթիչը հրատարակել է Ժողովրդական բժիշկ Տիմոֆեյ Մոշնյագի կենսագրական գիրքը^[1]։

Մասնագիտական գործունեության մեջ ունեցած ակնառու վաստակի համար արժանացել է Մոլդովական ԽՍՀ վաստակավոր բժշկի, ԽՍՀՄ ժողովրդական բժշկի պատվավոր կոչումներին և պարգևատրվել բարձրագույն պետական պարգևներով, այդ թվում՝ Հանրապետության շքանշանով, ի նշան առողջապահության զարգացման գործում ունեցած հատուկ վաստակի, ախտորոշման և բուժման առաջավոր մեթոդների ներդրման գործում ներդրած նշանակալի ավանդի և արդյունավետ կազմակերպչական-մեթոդական գործունեության համար^[2]։ 2003 թվականին արժանացել է Հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցի պատվավոր գլխավոր բժշկի կոչման^[3]։

Քաղաքական գործունեություն խմբագրել

1953 թվականից ԽՄԿԿ անդամ։ 1957 թվականին ընտրվել է Քիշնևի քաղաքային խորհրդի Ժողովրդական պատգամավոր։

1989 թվականին ընտրվել է ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի Ժողովրդական պատգամավոր Քիշնևի Լենինյան № 257 ընտրատարածքից^[4]։ 1994 թվականին ընտրվել Է Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավոր ագրարային-դեմոկրատական կուսակցության ցուցակով, սոցիալական պաշտպանության, առողջապահության և բնապահպանության հանձնաժողովի անդամ։

1994 թվականին ընտրվել Է Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավոր ագրարային-դեմոկրատական կուսակցության ցուցակով^[5], սոցիալական պաշտպանության, առողջապահության և բնապահպանության հանձնաժողովի անդամ^[6]։

1994-1997 թվականներին զբաղեցրել Է Մոլդովայի Հանրապետության առողջապահության նախարարի պաշտոնը^[7]։

Հիշատակ խմբագրել

Մահացել է 2014 թվականի հունիսի 1-ին Քիշնևում։

Նրա կիսանդրին գտնվում է ականավոր բժիշկների և գիտնականների ծառուղում, Լեոնիդ Կոբիլյանի անվան թիվ 1 ուսումնական մասնաշենքի շրջակայքում, Նիկոլայ Տեստեմիցանու անվան բժշկության և դեղագիտության պետական համալսարանում^[8]։

2017 թվականի հուլիսի 19-ից Մոլդովայի Հանրապետության կառավարության որոշման համաձայն՝ Հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցը կրում է Տիմոֆեոս Մոշնյագիի անունը^[9]։

2017 թվականի հոկտեմբերի 6-ին, Տիմոֆեյ Մոշնյագինի անվան ՀԿՀ-ի գլխավոր մուտքի մոտ տեղադրվել է խորաքանդակ՝ նվիրված նախկին գլխավոր բժշկին^[10]։

Օրենքը պետք է հավասար լինի բոլորի համար՝ աշխատողից մինչև նախարար։ Եվ օրենքի առաջ պատասխանատվությունը պետք է լինի նույնը։

^[11]

Ընտանիք խմբագրել

Ամուսնացած էր, կինը՝ Մարիա Մոշնյագան (ծնվ․՝ Բուրլակա), բժիշկ մանկաբարձ-գինեկոլոգ, դոցենտ, «Աշխատանքային փառք» շքանշանի ասպետ։ Ուներ երկու որդի։

Պարգևներ և կոչումներ խմբագրել

«Առողջապահության գերազանցիկ» նշան
«Աշխատանքային խիզախության համար» մեդալ (1961 թվական)
Մոլդովայի ԽՍՀ վաստակավոր բժիշկ (1966 թվական)
«Պատվո նշան» շքանշան (1971 թվական)
Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (1976 թվական)
ԽՍՀՄ ժողովրդական բժիշկ (1979 թվական)
Գրականության, արվեստի և ճարտարապետության բնագավառում մոլդովական ԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (1982 թվական)
Լենինի շքանշան (1986 թվական)
Նիկոլայ Տեստեմիցանու անվան բժշկության և դեղագիտության պետական համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1994 թվական)
Հանրապետության շքանշան (1997 թվական)^[2]
Մոլդովայի գիտությունների ակադեմիայի պատվոգիր (2002 թվալան)
Հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցի պատվավոր գլխավոր բժիշկ (2003 թվական)^[3]
Նիկոլայ Տեստեմիցանի մեդալ (2004 թվական)^[12]
Մոլդովայի Հանրապետության կառավարության I աստիճանի պատվոգիր (2012 թվական)
«Ամբողջ բժշկական կարիերա» մրցանակ՝ առողջապահության ոլորտի Գալա մրցանակներ (I թողարկում) (2012 թվական)^[13]

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Ион Стич. «Народный врач Тимофей Мошняга».
↑ ^2,0 ^2,1 «О награждении группы работников Республиканской клинической больницы государственными наградами».
↑ ^3,0 ^3,1 «Об учреждении звания Почётного главного врача Республиканской клинической больницы».
↑ «Постановления и другие акты, принятые первым Съездом Народных депутатов СССР» (PDF).
↑ «Список депутатов, избранных 27 февраля 1994 года в Парламент Республики Молдова».
↑ «Об утверждении состава Комиссии по социальной защите, охране здоровья и экологии».
↑ «Об утверждении персонального состава Правительства».
↑ «В Кишинёве открыли аллею известных молдавских учёных и врачей». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.
↑ «РКБ Молдавии будет носить имя своего бывшего главврача Тимофея Мошняги».
↑ «Барельеф Тимофея Мошняги открыли на главном входе РКБ».
↑ «Аллея выдающихся врачей и учёных — Цитаты».
↑ «O награждении медалью Николая Тестемицану».
↑ «Государство впервые наградило пропагандистов здорового образа жизни». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.

Մատենագիտություն խմբագրել

Ион Стич Народный врач Тимофей Мошняга. — Кишинёв, 2002. — ISBN 9975-78-175-6
Նիկոլայ Տեստեմիցանու անվան բժշկության և դեղագիտության պետական համալսարան Аллея выдающихся врачей и учёных. — Кишинёв, 2015. — С. 98–99. — ISBN 978-9975-82-007-3

Արտաքին հղումներ խմբագրել

[1] Ион Стич. «Народный врач Тимофей Мошняга».

[:0-2] 2,0 ^2,1 «О награждении группы работников Республиканской клинической больницы государственными наградами».

[:1-3] 3,0 ^3,1 «Об учреждении звания Почётного главного врача Республиканской клинической больницы».

[4] «Постановления и другие акты, принятые первым Съездом Народных депутатов СССР» (PDF).

[5] «Список депутатов, избранных 27 февраля 1994 года в Парламент Республики Молдова».

[6] «Об утверждении состава Комиссии по социальной защите, охране здоровья и экологии».

[7] «Об утверждении персонального состава Правительства».

[8] «В Кишинёве открыли аллею известных молдавских учёных и врачей». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.

[:2-9] «РКБ Молдавии будет носить имя своего бывшего главврача Тимофея Мошняги».

[10] «Барельеф Тимофея Мошняги открыли на главном входе РКБ».

[11] «Аллея выдающихся врачей и учёных — Цитаты».

[12] «O награждении медалью Николая Тестемицану».

[13] «Государство впервые наградило пропагандистов здорового образа жизни». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 28-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]