Տարաս Շևչենկո (ֆիլմ)

«Տարաս Շևչենկո» (ռուս.՝ «Тарас Шевченко»),  ռեժիսոր Իգոր Սավչենկոյի պատմա-կենսագրական ֆիլմը հայտնի ուկրաինացի բանաստեղծ և նկարիչ Տարաս Շևչենկոյի կյանքի մասին։

Տարաս Շևչենկո ռուս.՝ Тарас Шевченко
Երկիր	ԽՍՀՄ
Ժանր	պատմական ֆիլմ, կենսագրական ֆիլմ և դրամա
Թվական	1951
Լեզու	ռուսերեն
Ռեժիսոր	Ալեքսանդր Ալով և Իգոր Սավչենկո
Սցենարի հեղինակ	Իգոր Սավչենկո
Դերակատարներ	Սերգեյ Բոնդարչուկ, Իվան Պերեվերզև և Եվգենի Սամոյլով
Օպերատոր	Դանիիլ Դեմուցկի
Երաժշտություն	Բորիս Լյատոշինսկի
Կինոընկերություն	Կիևի Ալեքսանդր Դովժենկոյի անվան կինոստուդիա
Տևողություն	118 րոպե

Ֆիլմը նկարահանվել է ռուսերեն և ուկրաիներեն տարբեր դուբլերով։ Այսինքն, ռուսական և ուկրաինական տարբերակները երկու տարբեր լիարժեք ֆիլմեր են, այլ ոչ թե մեկ տարբերակի կրկնօրինակներ։ Հեռուստատեսությամբ ցուցադրվում է ռուսական տարբերակը, ինչպես նաև այն տարբերակը, որտեղ ռուսական տարբերակի պատկերը վերագրվում է ուկրաիներեն ֆիլմի, որտեղ զգալի է ոչ համաժամանակությունը արտահայտությունների երկարության, ընդմիջումների, աղմուկների և այլնի պատճառով։ Ռուսալեզու տարբերակը վերականգնվել է 1964 թվականին։ Տեղեկություններ չկան, թե պահպանվել է արդյոք օրիգինալ ուկրաինալեզու տարբերակը։

Սյուժե

1841 թվականին երիտասարդ ուսանող Տարաս Շևչենկոն ավարտում է ուսումը Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիայում։ Նկարչի սիրտը լի է իր երկրին ծառայելու կրքոտ ցանկությամբ։ Նա վերադառնում է տուն, որտեղ նրան սպասում է առաջին ազգային բանաստեղծի բարձր համբավը։

Կիևում պրոֆեսոր Կոստոմարովի հետ ծանոթանալուց հետո Շևչենկոն դառնում է Կիրիլի և Միֆոդիի գաղտնի հասարակական-քաղաքական միության անդամ։ Որոշ ժամանակ անց ոստիկանությունը գտնում է դավադիրների հետքը։ Ձերբակալվածներից յուրաքանչյուրի ճակատագիրն անորոշ է, բայց ամենից շատ տուժում է Շևչենկոն, որին դարձնում են զինվոր՝ զրկելով ամեն տեսակի ստեղծագործական գործունեության ծավալելու իրավունքից։

Երկար տարիներ նա ծառայում է Օրսկի ամրոցում, ամենօրյա խստավարժեցման և ծաղրի մթնոլորտում։ Տափաստանի աղոտ բնությունը և նոր ընկերների հետ զրույցները թույլ են տալիս նրան լուսավորել ստորադաս զինվորի աննախանձելի կենցաղը։

Բանաստեղծի ճակատագրին գործուն մասնակցություն են ունենում ազատության մեջ մնացած ընկերները, բայց միայն նոր թագավորի օրոք՝ մեկ տասնամյակ անց է տեղի ունենում ցանկալի ազատ արձակումը։

Դերերում

• Սերգեյ Բոնդարչուկ – Տարաս Գրիգորևիչ Շևչենկո
• Վլադիմիր Չեստնոկով – Նիկոլայ Գավրիլովիչ Չեռնիշևսկի
• Նիկոլայ Տիմոֆեև – Նիկոլայ Ալեքսանդրովիչ Դոբրոլյուբով
• Գնատ Յուրա – Միխայիլ Սեմենովիչ Շչեպկին, ռուս դերասան
• Իվան Պերևերզև – Զիգմունդ Սերակովսկի, լեհ սպա, Շևչենկոյի ընկերը բանակային ծառայության ժամանակ
• Եվգենի Սամոյլով – Նիկոլայ Ալեքսանդրովիչ Սպեշնև
• Լավրենտի Մասոխա – պրոֆեսոր Նիկոլայ Ալեքսանդրովիչ Կոստոմարով, Կիրիլլ-Միֆոդիի եղբայրության հիմնադիր
• Պավել Շպրինգֆելդ – Պանտելեյմոն Ալեքսանդրովիչ Կուլիշ, ուկրաինացի գրող
• Ալեքսեյ Կոնսովսկի – Վլադիմիր Ստեպանովիչ Կուրոչկին, «Իսկրա» ամսագրի խմբագիր, Շևչենկոյի բանաստեղծությունները թարգմանել է ռուսերեն
• Գրիգորի Շպիգել – Կառլ Պավլովիչ Բրյուլով, ռուս նկարիչ, Շևչենկոյի ուսուցիչը
• Միխայիլ Նազվանով – Նիկոլայ I
• Մարկ Բեռնես – կապիտան Կոսարև
• Դմիտրի Միլյուտենկո – մայոր Ուսկով, ամրոցի պարետ
• Մարիաննա Ստրիժենովա – Ագաֆյա Անդրեևնա Ուսկովա, մայոր Ուսկովի կինը
• Միխայիլ Կուզնեցով – զինվոր Սկոբելև, մահացել է ճիպոտներով պատժվելուց հետո
• Նատալյա Ուժվի – Յարինա Շևչենկո, Տարաս Գրիգորևիչի քույրը, ճորտ
• Միխայիլ Տրոյանովսկի – ժանդարմների շեֆ
• Ալեքսանդր Խվիլյա – պան Բարաբաշ, ուկրաինացի կալվածատեր
• Գարեն Ժուկովսկայա – պանի Բարաբաշ, ուկրաինացի կալվածատիրուհի
• Միխայիլ Վիսոցկի – Եվդոկիմ Ապոլոնովիչ Լուկաշևիչ, կալվածատեր
• Գենադի Յուդին – սադրիչ
• Լեոնիդ Կմիտ – շտաբս-կապիտան Օբրյադին
• Ալեքսանդր Բարանով – Պոտապով
• Կոնստանտին Սորոկին – կարմրահեր եֆրեյտոր
• Վլադիմիր Սոշալսկի – պրոպարշչիկ Նիկոլայ Մոմբելլի, Շևչենկոյի ընկերը
• Լատիֆ Ֆայզիև – կիրգիզ
• Ստանիսլավ Չեկան – կառապան
• Ստեպան Շկուրատ – ճորտ բանդուրիստ
• Դմիտրի Կապկա – քահանա
• Վյաչեսլավ Տիխոնով – պետերբուրգյան երիտասարդության ներկայացուցիչ
• Իվան Սավկին – պետերբուրգյան երիտասարդության ներկայացուցիչ
• Մարինա Լադինինա – կոմսուհի Պոտոցկայա
• Նիկոլայ Գրինկո – ճորտ խռովարար
• Վլադիմիր Տրոշին – ճորտ խռովարար
• Անատոլի Չեմոդուրով – ուսանող
• Օլեգ Գոլուբիցկի – ուսանող
• Վսևոլոդ Սանաև – դրվագ
• Աննա Կուշնիրենկո – դրվագ
• Ֆեոդոր Գլադկով – էպիզոդ
• Յուրի Կրետենկո – էպիզոդ

Նկարահանման խումբ

• Սցենարի հեղինակ և բեմադրող ռեժիսոր՝ Իգոր Սավչենկո
• Օպերատորներ՝ Արկադի Կոլցատի, Դանիիլ Դեմուցկի, Իվան Շեկեր
• Կոմպոզիտոր՝ Բորիս Լյատոշինսկի
• Ռեժիսորներ՝ Վասիլ Լապոկնիշ, Իսահակ Շմարուկ
• Հնչյունային օպերատոր՝ Ալեքսանդր Բաբի
• Դիրիժոր՝ Նաթան Ռախլին
• Դեկորատիվ նկարիչներ՝ Լևան Շենգելիա, Բորիս Նեմեչեկ
• Կոստյումների նկարիչ՝ Յունիա Մայեր
• Նկարիչ-դիմահարդար՝ Ս․ Չևիչելով
• Համակցված նկարահանումներ՝ Վ. Կորոլյով
• Ռեժիսորի օգնականներ՝ Ալեքսանդր Ալով, Վլադիմիր Նաումով, Սերգեյ Փարաջանով, Գրիգորի Մելիք-Ավակինյան, Լ. Ֆայզիև
• Տնօրեն՝ Լ. Կորեցկի

Մրցանակներ

• 1952 - Ստալինյան I աստիճանի մրցանակ, մրցանակի դափնեկիր՝ Սերգեյ Բոնդարչուկ, գլխավոր դերակատար,
• 1952 - Կարլովի Վարիի VII միջազգային կինոփառատոնի հատուկ պատվավոր դիպլոմ Իգոր Սավչենկոյին ռեժիսուրայի և Սերգեյ Բոնդարչուկին դերասանական աշխատանքի համար։

Տեսագրություն

2000-ականների սկզբին ֆիլմը VHS-ով թողարկել է «Մաստեր Թեյփ» ընկերությունը։ Ավելի ուշ ֆիլմը թողարկվել է DVD-ով «Восток В»-ի կողմից։

Արտաքին հղումներ

• Ֆիլմի մասին «Кино-Театр. РУ» կայքի տվյալների բազայում
• 0044107/ Տարաս Շևչենկո(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում