Տառեղներ

Տառեղներ

Դասակարգում
Թագավորություն	Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին	Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ	Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս	Թռչուններ (Aves)
Ենթադաս	Տիպիկ թռչուններ (Neognathae)
Վերնակարգ	Aequornithes
Կարգ	Հավալուսնանմաններ (Pelecaniformes)
Ընտանիք	Տառեղներ (Ardeidae) Leach, 1820
Տարածվածություն
Տաքսոնի տարածվածությունը

Տառեղները ՝ երկար ոտքեր և կտուց ունեցող թռչուններ են, և պատկանում են տառեղների (Ardeidae) ընտանիքին։ Բնակվում են քաղցրահամ ջրերում և առափնյա գոտիներում։ Աշխարհում գոյություն ունի հաստատված 64 տեսակ^[1]։ Botaurus և Ixobrychus ցեղերին պատկանող տառեղների տեսակները անվանում են ջրցուլեր, այլ ոչ թե տառեղներ^[2]։

Թեև տառեղները տեսքով հիշեցնում են այլ ընտանիքներին պատկանող թռչուններին ինչպիսին են՝ արագիլները, քաջահավերը և կռունկները, նրանք տարբերվում են այս թռչուններից նրանով, որ թռիչքի ժամանակ պարանոցը երկտակ ծալում են դեպի ուսերը այլ ոչ թե ձգված պարանոցով թռչում^[3]։ Մեկ այլ առանձնահատկություն, որը տառեղներին առանձնացնում է վերոհիշյալ թռչուններից դա փոշենման աղվամազի առկայությունն է կրծքի և որովայնի հատվածներում^[4]^[5]^[6]։

Այս ընտանիքի որոշ անդամներ բույնը դնում են գաղութներով ծառերի վրա, իսկ ոմանք՝ հատկապես ջրցուլերը, բույնը պատրաստում են գետնին օգտագործելով եղեգ կամ այլ բույսերից^[3]։

ԲնութագիրԽմբագրել

Սպիտակ մեծ տառեղ (Ardea alba) Լուսանկարը արվել է Լոս Անջելես գետի ափին։

Տառեղները երկար ոտքեր և կտուց ունեցող միջին և խոշոր թռչուններ են։ Որցերի և էգերի միջև տարբերությունը չնչին է։ Որցերը մի փոքր ավելի խոշոր են էգերից։ Ամենափոքր տեսակը համարվում է փոքր ջրցուլը, որի երկարությունը կարող է լինել 30 սմ-ից փոքր։ Տառեղի ամենամեծ տեսակի՝ Գողիաթ տառեղը որի բարձրությունը կարող է հասնել 152 սմ-ի։ Տառեղների պարանոցը կարող է երկտակ ծալվել Տ տառի նման ի շնորհիվ նրա որ պարանոցի ողերից մեկը ձևափոխված է։ Պարանոցը կարող է հետ քաշվել և առաջ գալ։ Թռիչքի ժամանակ պարանոցը երկտակ ծալում է դեպի ուսերը ի տարբերություն այլ երկար պարանոց ունեցող թռչունների։ Ոտքերը երկար են և ամուր են։ Թռիչքի ժամանակ ոտքերը և թաթերը հետ են ձգված^[7]։

ԴասակարգումԽմբագրել

Տառեղների (Ardeidae) ընտանիքը նախկինում ընգրկված էր արագիլանմանների (Ciconiiformes) կարգի մեջ։ Սակայն 2008 թվականին գիտական հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ այս ընտանիքի թռչունները պետք է ընդգրկվեն Հավալուսնանմանների (Pelecaniformes ) կարգի մեջ^[8]^[9]։ Ի պատասխան այդ բացահայտումների, Միջազգային Թռչնագիտական Ժողովը վերջերս վերադասակարգեց տառեղներին (Ardeidae) և նրանց քույր ընտանիք՝ քաջահավերին (Threskiornithidae) հավալուսնանմաններ (Pelecaniformes) կարգի մեջ^[10]։

ՏարածումԽմբագրել

Հայաստանի Հանրապետությունում հանդիպում է 9 տեսակ՝ եգիպտական տառեղ, դեղին տառեղ, կվակվա, շիկակարմիր տառեղ, սպիտակ փոքր տառեղ, փոքր ջրցուլ, մեծ ջրցուլ, մոխրագույն տառեղ, սպիտակ մեծ տառեղ^[2]^[11]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ «Family Herons (Ardeidae) | the Internet Bird Collection | HBW Alive»։ www.hbw.com։ Վերցված է 2019-01-30
↑ ^2,0 ^2,1 Ադամյան Մարտին Ս․, Քլեմ Դանիել Կրտսեր (2000)։ Հայաստանի թռչունները։ Դաշտային ուղեցույց։ ԱՄՆ: Հայաստանի ամերիկյան համալսրան
↑ ^3,0 ^3,1 Ադամյան Մարտին Ս․ (1985)։ Հայաստանի Թռչունները։ Երևան: Սովետական գրող
↑ «Powder Down – All About Birds»։ rampages.us։ Վերցված է 2019-01-30
↑ «psittaciform | Definition & Characteristics»։ Encyclopedia Britannica (անգլերեն)։ Վերցված է 2019-01-30
↑ grubby Why is the ibis often, says the egret always clean? | Paperbark Writer (2011-06-29)։ «Powder down and the Black-crowned Night-Heron»։ Sibley Guides (en-US)։ Վերցված է 2019-01-30
↑ Ad Cameron, Christopher M. Perrins, Colin James, Oliver Harrison (1979)։ Birds--their life, their ways, their world։ Reader's Digest Association
↑ Clarke Andrew (2008-07-14)։ «Faculty of 1000 evaluation for A phylogenomic study of birds reveals their evolutionary history.»։ F1000 - Post-publication peer review of the biomedical literature։ Վերցված է 2019-01-30
↑ Yuri Tamaki, Witt Christopher C., Steadman David W., Sheldon Frederick H., Moore William S., Miglia Kathleen J., Marks Ben D., Huddleston Christopher J., Harshman John (2008-06-27)։ «A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History»։ Science (անգլերեն) 320 (5884): 1763–1768։ ISSN 0036-8075։ PMID 18583609։ doi:10.1126/science.1157704
↑ «August 2018 | Clements Checklist» (անգլերեն)։ Վերցված է 2019-01-30
↑ «Էջ:Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան (Nature of Armenia encyclopedia in Armenian).djvu/523 — Վիքիդարան»։ hy.wikisource.org։ Վերցված է 2019-01-29

[1] «Family Herons (Ardeidae) | the Internet Bird Collection | HBW Alive»։ www.hbw.com։ Վերցված է 2019-01-30

[:0-2] 2,0 ^2,1 Ադամյան Մարտին Ս․, Քլեմ Դանիել Կրտսեր (2000)։ Հայաստանի թռչունները։ Դաշտային ուղեցույց։ ԱՄՆ: Հայաստանի ամերիկյան համալսրան

[:1-3] 3,0 ^3,1 Ադամյան Մարտին Ս․ (1985)։ Հայաստանի Թռչունները։ Երևան: Սովետական գրող

[4] «Powder Down – All About Birds»։ rampages.us։ Վերցված է 2019-01-30

[5] «psittaciform | Definition & Characteristics»։ Encyclopedia Britannica (անգլերեն)։ Վերցված է 2019-01-30

[6] rubby Why is the ibis often, says the egret always clean? | Paperbark Writer (2011-06-29)։ «Powder down and the Black-crowned Night-Heron»։ Sibley Guides (en-US)։ Վերցված է 2019-01-30

[7] Ad Cameron, Christopher M. Perrins, Colin James, Oliver Harrison (1979)։ Birds--their life, their ways, their world։ Reader's Digest Association

[8] Clarke Andrew (2008-07-14)։ «Faculty of 1000 evaluation for A phylogenomic study of birds reveals their evolutionary history.»։ F1000 - Post-publication peer review of the biomedical literature։ Վերցված է 2019-01-30

[9] Yuri Tamaki, Witt Christopher C., Steadman David W., Sheldon Frederick H., Moore William S., Miglia Kathleen J., Marks Ben D., Huddleston Christopher J., Harshman John (2008-06-27)։ «A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History»։ Science (անգլերեն) 320 (5884): 1763–1768։ ISSN 0036-8075։ PMID 18583609։ doi:10.1126/science.1157704

[10] «August 2018 | Clements Checklist» (անգլերեն)։ Վերցված է 2019-01-30

[11] «Էջ:Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան (Nature of Armenia encyclopedia in Armenian).djvu/523 — Վիքիդարան»։ hy.wikisource.org։ Վերցված է 2019-01-29

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]