Տակակո Դոյ
Տակակո Դոյ, ճապոնացի նշանավոր քաղաքական գործիչ, 1980 թվականից մինչև 2005 թվականի իր հրաժարականը։ Տակակո Դոյը Ճապոնիայի խորհրդարանի ստորին պալատի առաջին կին խոսնակն էր, ամենաբարձր պաշտոնը, որը երբևէ զբաղեցրել է կին քաղաքական գործիչը երկրի ժամանակակից պատմության մեջ, ինչպես նաև ընդդիմության առաջին կին առաջնորդը երկրում[1]։
| Սեռ | իգական  | |
|---|---|---|
| Քաղաքացիություն | Ճապոնիա | |
| Անձնանուն | Takako | |
| Ազգանուն | Doi | |
| Ծննդյան օր | 30 Նոյեմբերի 1928 | |
| Ծննդավայր | Կոբե | |
| Մահվան օր | 20 Սեպտեմբերի 2014 | |
| Մահվան վայր | Հյոգո (պրեֆեկտուրա) | |
| Մահվան պատճառ | թոքաբորբ | |
| Տիրապետում է | ճապոներեն | |
| Գրավոր լեզու | ճապոներեն | |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ, legal counselor | |
| Զբաղեցրած պաշտոն | Ճապոնիայի Ներկայացուցիչների պալատի անդամ | |
| Շրջանավարտն է՝ | Doshisha University | |
| Կուսակցություն | Social Democratic Party | |
Կենսագրություն
խմբագրելՎաղ մանկություն
խմբագրելՏակակո Դոյը ծնվել է Հյոգո պրեֆեկտուրայում և ավարտել է Դոսիշ համալսարանը, որտեղ սովորել է իրավագիտություն։ 1969 թվականին ընտրվել է Ներկայացուցիչների պալատում՝ խորհրդարանի ստորին պալատում, որպես Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության անդամ՝ ներկայացնելով Հյոգոյի 2-րդ շրջանը։ Իր կարիերայի առաջին տասը տարիները նա անցկացրեց ստվերում։ 1980 թվականին Տակակո Դոյը գրավեց ամբողջ երկրի ուշադրությունը, երբ խիստ քննադատեց Ճապոնիայում կանանց նկատմամբ անհավասար վերաբերմունքը, մասնավորապես միայն կանանց տնային տնտեսության դիպլոմներ ստանալու և հայրերի գերակշռող դերը ընտանիքի գրանցման մասին օրենքի վերաբերյալ։ Տակակո Դոյը ճնշում գործադրեց խորհրդարանի վրա՝ 1985 թվականին կանանց նկատմամբ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին կոնվենցիան ստորագրելու համար։
1983 թվականին Դոյին դարձավ Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության փոխնախագահ, իսկ 1986 թվականին դարձավ Ճապոնիայի պատմության մեջ քաղաքական կուսակցության մասնաճյուղի առաջին կին առաջնորդը ՝ գլխավորելով Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության կենտրոնական քաղաքական մասնաճյուղը։ Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցությունը ռեկորդային տեղեր ստացավ 1990 թվականին, երբ ստացավ 136 տեղ Ներկայացուցիչների պալատում, մասամբ Դոյի ժողովրդականության պատճառով։ Պարսից ծոցի պատերազմից հետո, 1991 թ Դոյը լքեց իր կուսակցական պաշտոնը։
1994 թվականին ոչ մի կուսակցություն մեծամասնություն չուներ Ներկայացուցիչների պալատում, և Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցությունը ստանձնեց կոալիցիոն կառավարություն ձևավորելու նախաձեռնությունը։ Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության նախագահ Թոմիիթի Մուրայաման դարձավ վարչապետ։ Այնուամենայնիվ, 1996-ին կոալիցիան փլուզվեց, և այդ տարի Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության աղետալի պարտությունից հետո Դոյը վերադարձավ՝ կուսակցությունը ղեկավարելու։
Կուսակցության ղեկավար
խմբագրելԴոյը հայտնի ընդդիմադիր քաղաքական գործիչ էր, բայց որպես կուսակցության առաջնորդ՝ նա տեսավ, որ իր կուսակցությունը քանդվում է։ Առաջնորդի պաշտոնում նրա հիմնական գործողությունը 1996 թվականին Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության վերանվանումն էր Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն։ Մեղմացնելով սոցիալիզմ բառի իմաստ՝ կուսակցության անվանմանը ավելացնելով Ժողովրդավարական բառը՝ Դոյն ասաց, որ ցանկանում է ստեղծել ավելի չափավոր կուսակցություն և ավելի շատ կանանց ներգրավել քաղաքականություն։ Դոյը պատասխանատու էր կուսակցության մեջ տեղացի երիտասարդ կին ակտիվիստների ներգրավման համար, ինչպես Կիեմի Ցուջիմոտոն։
1998 թվականին Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության և այլ կուսակցությունների նախկին անդամները ստեղծեցին Ճապոնիայի դեմոկրատական կուսակցությունը, իսկ երրորդ մակարդակի ընդդիմադիր կուսակցությունների թիվը անշեղորեն նվազում էր։ Այն ժամանակ, երբ 2003-ին Հյուսիսային Կորեայի կողմից ճապոնացիների առևանգման մասին լուրը տարածվեց, Ճապոնիայի դեմոկրատական կուսակցությունը երկրորդական կուսակցություն էր։ Դոյի կարգավիճակը կտրուկ ընկավ այն բանից հետո, երբ հեռուստատեսությամբ ցուցադրվեցին նրա նախորդ հայտարարությունները, որոնցում նա կոչ էր անում առևանգվածների ընտանիքներին հաշտվել դրա հետ, ինչպես նաև Դոյի մեկնաբանությունը, որը արվել Է Փհենյանում 1987 թվականին Կիմ Իլ Սենի ծննդյան տոնակատարության ժամանակ։ Դոյը ներողություն է խնդրել զոհվածների ընտանիքներից և հայտարարել, որ Հյուսիսային Կորեայի իշխանություններն այս ընթացքում խաբել են իրեն[2], սակայն քիչ անց կուսակցության ղեկավարությունը հրաժարական տվեց։ 1989 թվականին Դոյը Նաոտո Կանի, Կեյկո Տիբայի, Տոմիիտի Մուրայամայի և Ճապոնիայի սոցիալիստական կուսակցության, սոցիալիստական դեմոկրատական ֆեդերացիայի և այլ 129 ճապոնացի քաղաքական գործիչների հետ ստորագրեց խնդրագիր Հարավային Կորեայի նախագահ Նո թե Ուին՝ պահանջելով ազատ արձակել հյուսիսկորեացի լրտեսներին, այդ թվում՝ Սին Գվան Սուին, ով 1980 թվականի հունիսին առևանգել էր ճապոնացու։
Կորուստ
խմբագրելԱնկախ նրանից, որ Տակակո Դոյը կորցրեց 2003 թվականի ընտրություններում ուղղակի քվեարկությամբ ընտրված իր տեղը Ներկայացուցիչների պալատում, բայց մնաց պալատում՝ համամասնական ներկայացուցչությունում։ Տակակո Դոյը կորցրեց այդ տեղը 2005 թվականի ընտրություններում։
Մահ
խմբագրելՏակակո Դոյը մահացել է թոքաբորբից, 85 տարեկան հասակում 2014 թվականի սեպտեմբերի 20-ին, Հյոգո պրեֆեկտուրայի հիվանդանոցում[3][4]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «'Trailblazer' Takako Doi, first woman to serve as Lower House speaker, dies at 85». Asahi Shimbun. 2014 թ․ սեպտեմբերի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
- ↑ «SDP chief Doi apologizes for abduction inaction». The Japan Times. 2002 թ․ հոկտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-30-ին. Վերցված է 2024-06-08-ին.
- ↑ 土井たか子氏が死去 女性初の衆院議長 (Japanese). Nihon Keizai Shimbun. 2014 թ․ սեպտեմբերի 28. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «Takako Doi obituary». The Guardian. 2014 թ․ հոկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մայիսի 15-ին.