Տալլինի հեռուստաաշտարակ

Տալլինի հեռուստաաշտարակ
Տեսակ	հեռուստաաշտարակ
Երկիր	Էստոնիա
Տեղագրություն	Տալլին
Վայր	Քլոոսթրիմեթսա
Բարձրություն	314 մետր
Վերելակներ	2
Հիմնադրված է	1980
Բացված	հուլիսի 11, 1980
Պաշտոնական կայք

Տալլինի հեռուստաաշտարակ (էստ․՝ Tallinna teletorn), հեռուստատեսության և ռադիոյի հեռարձակման կառույց Էստոնիայի մայրաքաղաք Տալլինում։ Բարձրությունը 314 մետր է։ Հեռուստաաշտարակը կառուցվել է Մոսկվայի XXII ամառային օլիմպիական խաղերի շրջանակներում Տալլինում անցկացված առագաստանավային մրցակցության համար։ Առաջին քարը դրվել է 1975 թվականի սեպտեմբերի 30-ին (ըստ որոշ տվյալների՝ 5 օր առաջ՝ սեպտեմբերի 25^[1])։ Հեռուստատեսաաշտարակի պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 1980 թվականի հուլիսի 11-ին։ 170 մետր բարձրության վրա գտնվող դիտահարթակը այցելուների համար բաց է եղել մինչև 2007 թվականի նոյեմբերի 26-ը, որից հետո այն փակվել է վերակառուցման համար։ Վերանորոգումից հետո աշտարակը կրկին բացեց իր դռները այցելուների համար 2012 թվականի ապրիլի 5-ին^[2]։

Աշտարակը բաղկացած է 190 մետր բարձրությամբ երկաթբետոնե լիսեռից և դրան ամրացված 124 մետր բարձրությամբ մետաղական կայմից։ Աշտարակի ստորին մասում երկհարկանի շինություն է՝ սարքավորումներով, նախասրահներով և կոնֆերանս կենտրոնով։ Աշտարակի տրամագիծը ներքևում 15,2 մ է, իսկ պատի հաստությունը 50 սմ։ 140 մետր և ավելի բարձր մակարդակի վրա աշտարակի տրամագիծը հասնում է մինչև 8,2 մետրի։ Շինարարության վրա ծախսվել է 10000 մ³ բետոն և 1900 տոննա երկաթ։

Շենքը կառավարվում է Levira հանրային ընկերության կողմից (նախկինում «էստոնական հեռարձակման փոխանցման կենտրոն» ՍՊԸ) և հանդիսանում է Մեծ աշտարակների համաշխարհային ֆեդերացիայի անդամ^[3]։ Նմանատիպ նախագծի հիման վրա հեռուստաաշտարակներ են կառուցվել Վիլնյուսում և Բաքվում, իսկ շինարարությունը սկսվել է նաև Եկատերինբուրգում, որը քանդվել է 2018 թվականին։

Կառույցի առանձնահատկություններ խմբագրել

Տալլինի հեռուստաաշտարակի կառուցմանը մասնակցել է 32 շինարարական ընկերություն։ Հեռուստաաշտարակի նախագծի հեղինակները կապի նախարարության պետական դիզայնի ինստիտուտի մոսկվացի մասնագետներն էին։ Նախագծի գլխավոր ինժեները Եվգենի Իգնատովն էր, գլխավոր դիզայները՝ Վլադիմիր Օբիդովը, իսկ ճարտարապետները՝ Յուրի Սինիսն ու Դավիթ Բասիլաձեն։

Դիզայներների առջև երկու դժվար խնդիր է դրվել՝ ընտրել կառույցի տեսակը և աշտարակի գտնվելու վայրը։ Որոշվել է շինարարության տեսակը՝ պողպատե ալեհավաքով ազատ հենվող բետոնե հիմք՝ 314 մետր ընդհանուր բարձրությամբ։ Երկաթբետոնե աշտարակի ներսում հնարավոր է տեղադրել բոլոր սարքավորումները, իսկ վերևում կարող եք կառուցել դիտահարթակ ռեստորանով, որտեղ ձեզ բարձրացնում է աշտարակի արագընթաց վերելակը։ Իդեալական պայմաններում աշտարակի բարձրությունը թույլ է տալիս 90 կմ շառավղով հեռարձակել բարձրորակ ռադիո և հեռուստատեսային հաղորդումներ։

Տեղ ընտրելիս հաշվի են առնվել բազմաթիվ գործոններ՝ հեռավորությունը քաղաքի բնակեցված վայրերից, որը հեռարձակումների որակյալ ընդունման բանալին է. մակերեսի երկրաբանական առանձնահատկությունները; հեռավորությունը օդանավակայանից և Տալլին քաղաքի ուրվագիծը։ Արդյունքում ընտրությունն ընկավ քաղաքի կենտրոնից 8 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող վայրի վրա՝ հանգստի գոտու, բուսաբանական այգու և մոտոցիկլետների ակումբի մոտ։ Մակերեւույթի բարձրությունը ծովի մակարդակից 23 մետր է։ Հեռուստաաշտարակն առանձնանում է շրջակա լանդշաֆտից և ազդում տարածքի ճարտարապետության վրա։ Կառույցը պարզ երևում է ինչպես ծովից, այնպես էլ քաղաքից։

Կառույցը բաղկացած է երեք մասից՝ հիմք, 190 մետր բարձրությամբ երկաթբետոնե լիսեռ և 124 մետր բարձրությամբ մետաղական ալեհավաք։ 150–182 մ բարձրության վրա գտնվում է աշտարակի վերին մասը՝ 38 մետր տրամագծով։ Գործում է դիտահրապարակ, ռեստորան, կոմերցիոն ռադիոկայանների կառավարման սենյակ։ Ներքևում՝ աշտարակի կոճղի շուրջը, երկհարկանի կառույց է, որի տրամագիծը նույնպես 38 մետր է։ Այնտեղ են գտնվում տեխնիկական և աջակցության ծառայությունները։

Հիմքի սալը պատրաստված է երկաթբետոնից, որի տրամագիծը 38 մ է, հաստությունը՝ 2,5 մ և իջեցված է մինչև 8,5 մ խորության վրա ոտքը 15,2 մ է, իսկ 180 մետր բարձրության վրա՝ ընդամենը 8, 2 մ լիսեռի պատի հաստությունը ներքևում 500 մմ է, վերևում՝ 350 մմ, դա արվում է այնպես, որ աշտարակը մնա կայուն նույնիսկ ընթացքում։ ուժեղ փոթորիկներ. Մինչև 1967 թվականը Էստոնիայի բոլոր բարձրահարկ շենքերը կառուցվել են քամու երկրորդ շրջանում, սակայն 1967 թվականին փոթորիկից հետո, երբ քամու արագությունը հասել է վայրկյանում 42 մետրի, աշտարակը նախագծվել է՝ հաշվի առնելով չորրորդ քամու շրջանը։

Աշտարակի ընդհանուր զանգվածը ավելի քան 20000 տոննա է։ Ծանրության կենտրոնը գտնվում է աշտարակի բեռնախցիկի ստորոտում և, հետևաբար, այն չի կարող շրջվել, նույնիսկ եթե հիմքի սալը գտնվում է մակերեսի վրա։

Գլխավոր կապալառուն եղել է Tallinn Construction Trust-ը, ենթակապալառուները՝ Construction Trust of Reinforced Concrete Products, Metalkonstruktsioonid Trust-ը և Raadioehitus Trust-ը։ Պատվիրատուն եղել է Էստոնական ԽՍՀ կապի նախարարության հեռուստաաշտարակի կառուցման տնօրինությունը՝ Վոոտել Թիսինեի գլխավորությամբ։

Շինարարության գործընթաց խմբագրել

Հեռուստաաշտարակը վերանորոգումից հետո

Հեռուստաաշտարակի կառուցման ընթացքում կիրառվել են բազմաթիվ նոր տեխնիկական լուծումներ։ Երկաթբետոնե աշտարակի լիսեռը լցնելիս օգտագործվել է սահելու մեթոդը։ Բետոնի կաղապարը տեղադրվել է 2,5 մ բարձրության վրա, տեղադրվել է ամրացում և բետոնի լցոնում։ Դրանից հետո կաղապարը բարձրացվել է, նեղացվել անհրաժեշտ տրամագծին և սկսվեց նոր հատվածի բետոնացումը։ Իսկ այժմ բեռնախցիկի վրա յուրաքանչյուր 2,5 մետրի վրա կարելի է տեսնել բետոնապատման օղակներ։ Գործընթացը տևել է 8 ամիս, աշտարակի բեռնախցիկը մետր առ մետր աճեց։ Օգտագործվել է բետոն M-400, որը հիմնված է թերթաքարային մոխրի և պորտլանդցեմենտ խառնուրդի վրա։ Բետոնը մշակվել է Տալլինի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի գիտնականների կողմից՝ պրոֆեսոր Վերներ Կիկասի ղեկավարությամբ։ Բետոնը նախատեսված է երեք հարյուր ցրտադիմացկուն ցիկլերի համար։ Հետագա ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ բետոնի ամրությունը ստանդարտներից բարձր է։

Աշտարակի ալեհավաքը պատրաստված է պողպատե բալոններից։ Մետաղական կոնստրուկցիաները տեղադրվել են գծագրության մեթոդով։ Նախ բարձրացվել են ամենափոքր տրամագծով բալոնը, տակը դրվել ավելի մեծ տրամագծով ներքևի գլանը, իսկ բլոկների և ճախարակների օգնությամբ վերին գլան հրեցին վեր։ Այս գործընթացի ընթացքում յուրաքանչյուր գլանի վերին մասում տեղադրվել են հեռուստացույցի վիբրատորներ և գերկարճ ալիքների հաղորդիչներ։ Աշտարակի վերին կեղևի մետաղական շրջանակը, որը կշռում էր ավելի քան 120 տոննա, հավաքվել է աշտարակի բեռնախցիկի շուրջը գետնին և այնուհետև բարձրացվել է 170 մ բարձրության վրա։

Հեռուստատեսային աշտարակը բարդ օբյեկտ է, ուստի այն ենթակա է մշտական գեոդեզիական հսկողության. վերահսկվում է հիմքի կծկումը, ուղղահայաց շեղումը, երկաթբետոնե և մետաղական կոնստրուկցիաների վիճակը և աշտարակի այլ պարամետրերը։ Աշտարակի գագաթի քամու ուժի ազդեցության տակ թույլատրելի շեղումը 1,5 մ է, դիտահարթակը 90 սմ է, բացի քամուց, դրա վրա ազդում է նաև արեգակնային ջերմությունը, ինչի արդյունքում սրունքը ձեռք է բերում յուրահատկություն։ կորություն. Աշտարակի մետաղական հատվածում՝ 190-ից 260 մ-ի սահմաններում, կա կրկնակի վերելակ և դեպի արտաքին հարթակ տանող լյուկեր, որտեղից ստուգվում և նորոգվում են ալեհավաքները։ Բետոնե մասում կա սանդուղք, որը նկուղից տանում է 190 մետր բարձրություն, ունի 1050 աստիճան։

Շինարարության ամսաթվեր խմբագրել

1975 թվականի սեպտեմբերի 30 - առաջին քարի տեղադրում
1976 թվականի ապրիլ - հիմքի սալիկի տեղադրման ավարտը
1977 թվականի մայիս - երկաթբետոնե լիսեռի կառուցում, որի ընթացքում տեղադրվել է 17500 տոննա բետոն և 330 կմ ամրան
1978 թվականի փետրվար - աշտարակի ներսում 52 երկաթբետոնե բլոկներից պատրաստված վերելակի հորանի կառուցում
1978 թվականի ապրիլ - սկսվեց ալեհավաքի մետաղական մասի կառուցումը
1978 թվականի հունիսի 13 - աշտարակը հասնում է 314 մ նախագծային բարձրության
1978 թվականի հոկտեմբերի 30 - շենքի վերին մասի շրջանակի բարձրացում
1978 թվականի դեկտեմբեր - վերին մասի 16 հենարանների տեղադրում, աշտարակը ձեռք է բերում նախագծով նախատեսված ուրվագիծը
1979 թվականի դեկտեմբերի 20 - հեռարձակվեց աշտարակի առաջին ազդանշանը
1980 թվականի հուլիսի 11 - Տալլինի հեռուստաաշտարակի պաշտոնական բացումը
2007 թվականի նոյեմբերի 26 - 170 մետր բարձրության վրա գտնվող դիտահարթակը փակ է այցելուների համար (պատճառը տարհանման անհրաժեշտ թվով ուղիների և վթարային ելքերի բացակայությունն էր)
2012 թվականի ապրիլի 4 - Վերակառուցումից հետո Տալինի հեռուստաաշտարակը վերաբացվում է այցելուների համար

Տեխնիկական տվյալներ խմբագրել

Աշտարակի բարձրությունը՝ 314 մ
Դիտահարթակի բարձրությունը՝ 170 մ
Բարձրությունը ծովի մակարդակից՝ 24 մ
Ընդհանուր քաշը՝ > 25000 տոննա
Դիտահարթակի տրամագիծը՝ 38 մ
Հիմքի խորությունը՝ 8,5 մ
Հիմքի սալիկի հաստությունը՝ 2,5 մ
Քամու ուժի պատճառով թույլատրելի շեղումը, աշտարակի վերին մասում` 1,5 մ
Դիտման հարթակի թույլատրելի շեղումը` 90 սմ
Բետոնե մասում (նկուղից մինչև մետաղական մաս) կա 1050 աստիճան
13-րդ և 18-րդ հարկերի միջև աշտարակը ներսում խոռոչ չէ, այս հարկերն ունեն 20 մետր բարձրություն (կան միայն վերելակի հորաններ և հրդեհաշիջում)

2010 թվականի փետրվարի դրությամբ Տալլինի հեռուստաաշտարակից հեռարձակվում են հետևյալ հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդումները՝

Ռադիոկայաններ՝

Vikerraadio
Raadio 2
Радио 4
Klassikaraadio
Raadio Tallinn
Raadio 7
Maania
Energy
Sky
Sky+
Русское радио
Uuno
Raadio 100
Kuku
Dinamit FM
U-Pop

Հեռուստաալիքներ

DTV (Digitaaltelevisioon)

GSM՝

Telia
Elisa
Tele 2

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ «Minu aasta 1991»: Tallinna teletorni tuled Արխիվացված 2013-10-18 Wayback Machine
↑ «Официальный Сайт Телебашня в Таллине». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 10-ին.
↑ «Tallinn TV-Tower - The World Federation of Great Towers». World Federation of Great Towers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.

Գրականություն խմբագրել

Тиит Массо. 100 построек. Таллин,1983 год.
Г. П. Морозов. Таллинская телевизионная башня. Министерство связи ЭССР, 1986 г. Таллин, Типография издательства ЦК КПЭ.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տալլինի հեռուստաաշտարակ» հոդվածին։

[1] «Minu aasta 1991»: Tallinna teletorni tuled Արխիվացված 2013-10-18 Wayback Machine

[2] «Официальный Сайт Телебашня в Таллине». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 10-ին.

[3] «Tallinn TV-Tower - The World Federation of Great Towers». World Federation of Great Towers. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.

[1]

[2]

[3]