Վիքիպեդիա

Վիկտոր Արզումանյան

հայ գիտնական, մաթեմատիկոս, հասարակական գործիչ

Վիկտոր Աբրահամի Արզումանյան (հունիսի 2, 1948(1948-06-02), Բաքու, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - ապրիլի 8, 2019(2019-04-08), Երևան, Հայաստան), հայ գիտնական, մաթեմատիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու[2]։

Վիկտոր Արզումանյան
Ծնվել էհունիսի 2, 1948(1948-06-02)
Բաքու, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել էապրիլի 8, 2019(2019-04-08) (70 տարեկան)
Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս և համալսարանի դասախոս
Ալմա մատերՍանկտ Պետերբուրգի համալսարան[1] և Երևանի պետական համալսարան
Գիտական աստիճանֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու
Տիրապետում է լեզուներինհայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն և ադրբեջաներեն
Գիտական ղեկավարԱնատոլի Վերշիկ[1]

Կենսագրություն խմբագրել

Վիկտոր Արզումանյանը ծնվել է 1948 թվականին[2] Բաքվում։ Վաղ կրթություն ստացել է Շամախիում, ապա՝ Բաքվում։ Դեռևս այնտեղ սկսել է ինքնուրույն հայերեն սովորել, ցանկություն է հայտնել ուսումը շարունակել Երևանում։

1966 թվականին դիմել ու ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի մեխանիկա-մաթեմատիկական ֆակուլտետ։ Համալսարանական կրթությունն սկսել է ռուսալեզու հոսքում, բայց երկրորդ կուրսում տեղափոխվել է հայալեզու հոսք։ Որպես ազատ ունկնդիր մասնակցել է Սերգեյ Մերգելյանի դասախոսություններին։

Վիկտոր Արզումանյանը համալսարանն ավարտել է 1971 թվականին, ինչից հետո պրոֆեսոր Ռաֆայել Ալեքսանդրյանի ղեկավարությամբ հանձնել է գիտության թեկնածուի նվազագույնն ու ընդունվել Լենինգրադի պետական համալսարանի ասպիրանտուրա։ Լենինգրադի պետական համալսարանում նրա գիտական ղեկավարը եղել է մաթեմատիկոս Անատոլի Վերշիկը։ Այնտեղ նա ծանոթացել և համագործակցել է իր գործընկերներից շատերի հետ, ինչպիսիք են Անդրեյ Լոդկինը, Սերգեյ Կերովը, Գեննադի Կասպարովը։ Եղել է Պետերբուրգի մաթեմատիկական միության անդամ[3]։

Ասպիրանտուրան ավարտելուց ու գիտությունների թեկնածուի դիսերտացիայի պաշտպանությունից հետո վերադարձել է Երևան ու շարունակել աշխատանքը ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Մաթեմատիկայի ինստիտուտում՝ դառնալով դոցենտ։

1985-2019 թվականներին Հայաստանում կազմակերպել է մաթեմատիկական բազմաթիվ գիտաժողովներ[4][5][6][7], մասնակցել է Ռումինիայում, Փարիզում, Օռլեանում միջազգային գիտաժողովների ու խորհրդակցությունների, համագործակցել մաթեմատիկոս Ժան Ռենոյի հետ[8]։

1991 թվականին Վիկտոր Արզումանյանը գործընկերների հետ հիմնադրել է Հայկական մաթեմատիկական միությունը[9], ընտրվել միության խորհրդի անդամ[10]։

Դասավանդել է ԵՊՀ-ում, Եվրոպական համալսարանում, ՀՊՄՀ-ում, Հայ-ռուսական համալսարանում, այդ թվում նաև արտասահմանից եկած ուսանողների համար (նաև անգլերեն)։ 2019 թվականին նշանակվել է ՀՊՄՀ մաթեմատիկայի ամբիոնի վարիչ։

Մահացել է 2019 թվականի ապրիլի 8-ին, Երևանում, ավտովթարի հետևանքով։

Գիտական աշխատանքներ խմբագրել

  • А. М. Вершик, В. А. Арзуманян, Фактор-представления скрещенного произведения коммутативной C*-алгебры и полугруппы ее автоморфизмов, ДАН СССР, 238:3 (1978), 513–516[11]
  • V. A. Arzumanian, A. M. Vershik, Star algebras, associated with endomorphisms, Operator Algebras and Group Representations, Proc. Int. Conf., vol. 1 (Neptun, Romania, 1980), Monogr. Stud. Math., 17, 1984, 17–27[12].
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, Uniform algebras of operator fields, Zapiski Nauchnykh Seminarov POMI, St. Petersburg Department of Steklov Institute of Mathematics, Russian Academy of Sciences, vol. 123, pages 185-189, 1983[13].
  • V. Arzumanian, Operator algebras associated to nonsingular endomorphisms of a Lebesgue space, Izv. Akad. Nauk Arm. SSR, vol. 21, № 6, pages 596-616, 1986[14].
  • V. Arzumanian, The spectrum of uniform algebras of operator fields, PROC. ARMENIAN ACAD. SCI. MATH. SER., vol. 21, № 1, pages 63–79, 1986[15].
  • В. А. Арзуманян, Б.С. Нахапетян, С.К. Погосян, Кластерные свойства классических спиновых решеточных систем с вакуумом. Теоретическая и математическая физика, т. 67, № 1, 1986, 21-31[16][17].
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, The boundaries of uniform algebras of operato fields, ՀՍՍՀ ԳԱ Տեղեկագիր. Մաթեմատիկա, ՀՍՍՀ ԳԱ, vol. 23, № 5, pages 422-438, 1988[18].
  • В. А. Арзуманян, Б.С. Нахапетян, С.К. Погосян, Асимптотическое разложение логарифма статсуммы в спиновых решетчатых системах с вакуумом. Теоретическая и математическая физика, т. 81, № 2, 1989, 175–184[19]
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, Noncommutative Uniform Algebras, Linear Operators in Function Spaces: 12th International Conference on Operator Theory Timişoara (Romania), Birkhäuser Basel (June 6–16, 1988), pages 101-109, 1990[20].
  • V. Arzumanian, S. Grigorian, Invariant algebras of operator fields on compact Abelian groups, ՀԽՍՀ ԳԱ Տեղեկագիր. Մաթեմատիկա, vol. 25, № 4, pages 333-343, 1990[21].
  • В. А. Арзуманян, Б.С. Нахапетян, С.К. Погосян, Локальная предельная теорема для числа частиц в спиновых решетчатых системах. Теоретическая и математическая физика, т. 89, № 2, 1991, 178–189[22][23]
  • V. Arzumanian, B. Nahapetian, S. Pogosian, Classical spin lattice systems with vacuum. Acta Applicandae Mathematicae, v. 22, 1991, pages 33–53, Cluwer Academic Publishers, Netherlands[24][25]
  • В. А. Арзуманян, Б.С. Нахапетян, Некоммутативные аналоги центральной предельной теоремы для решетчатых случайных полей. Известия НАН Армении, сер. «Математика. т. 28, № 6, 1993, 1–10
  • V. Arzumanian, J. Renault, Examples of pseudogroups and their C*-algebras, Operator algebras and quantum field theory (Rome, 1996), 1997, 93-104[8]
  • V. Arzumanian, Operator algebras associated with many valued transformations, Journal of Contemporary Mathematical Analysis (Armenian Academy of Sciences), ALLERTON PRESS, INC., vol. 38, № 6, pages 2–7, 2003[26].
  • V. Arzumanian, Operator algebras associated with polymorphisms, Journal of Mathematical Sciences, Kluwer Academic Publishers-Consultants Bureau, vol. 140, pages 354-356, 2007/1[27].
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, Analytic structure on algebras of operator valued functions, Lobachevskii Journal of Mathematics, SP MAIK Nauka/Interperiodica, vol. 32, pages 247-253, 2011[28]
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, A. Kuznetsova, Operator algebras associated with multi-valued mappings, Lobachevskii Journal of Mathematics, Pleiades Publishing, vol. 35, pages 51–55, 2014[29].
  • V. Arzumanian, B. Nahapetian, Consistent systems of finite dimensional distributions, Armenian Journal of Mathematics, 7 (2), 2015, 146–163[30][31]
  • V. Arzumanian, S. Eigen, A. Hajian, Notes on Ergodic Theory in infinite Measure spaces, Armenian Journal of Mathematics, vol. 7, № 2, pages 97–120, 2015[32]
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, Group-graded systems and algebras, Journal of Mathematical Sciences, Springer US, vol. 216, № 1, pages 1–7, 2016/7[33]
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, Algebras associated with graded systems, Вестник Казанского государственного энергетического университета, № 4 (32), pages 7–18, 2016[34].
  • Բ․ Նահապետյան (հեղինակային խմբի ղեկավար), Ա․ Աբրահամյան, Վ․ Արզումանյան, Ս․ Դալալյան, Հ․ Հարությունյան, Հ․ Ղազարյան, Մաթեմատիկական տերմինների բացատրական բառարան. I – VI/ ՀՊՄՀ մաթեմատիկական կրթության գիտական լաբորատորիա. Երևան, Մանկավարժ, 2017, 120 էջ[35]։
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, Reduced C-algebra of a group graded system, Emil Artin International Conference, page 26, 2018[36].
  • V. Arzumanian, S. Grigoryan, Functional description of C*-algebras associated with group graded systems, Lobachevskii Journal of Mathematics, Pleiades Publishing, vol. 39, pages 1300-1304, 2018[37].

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Персоналии: Арзуманян Виктор Абрамович». www.mathnet.ru. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  3. ↑ «St. Petersburg Mathematical Society: list of the former members». www.mathsoc.spb.ru. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  4. ↑ «Օպերատորային հանրահաշիվներ և քվանտային կիսախմբեր | Հայկական Մաթեմատիկական Միություն». Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  5. ↑ «Organizers». Institute of Mathematics (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  6. ↑ «Organizers». Institute of Mathematics (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  7. ↑ «Organizers». Institute of Mathematics (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 «‪Examples of pseudogroups and their C*-algebras‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  9. ↑ Movsisyan, Yuri (September, 2020). «Armenian Mathematical Union –History and Activity». EMS Newsletter.
  10. ↑ «Armenian Mathematical Union». Maths History (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  11. ↑ «В. А. Арзуманян, А. М. Вершик, "Фактор-представления скрещенного произведения коммутативной $C^*$-алгебры и полугруппы ее эндоморфизмов", Докл. АН СССР, 238:3 (1978), 513–516». www.mathnet.ru. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  12. ↑ «‪Star algebras associated with endomorphisms‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  13. ↑ «‪Uniform algebras of operator fields‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  14. ↑ «‪Operator algebras associated to nonsingular endomorphisms of a Lebesgue space‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  15. ↑ «‪The spectrum of uniform algebras of operator fields.‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  16. ↑ «В. А. Арзуманян, Б. С. Нахапетян, С. К. Погосян, "Кластерные свойства классических спиновых решетчатых систем с вакуумом", ТМФ, 67:1 (1986), 21–31; Theoret. and Math. Phys., 67:1 (1986), 331–339». www.mathnet.ru. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  17. ↑ «‪Propriétés d'amas des systèmes de spins réticulés classiques‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  18. ↑ «‪The boundaries of uniform algebras of operato fields‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  19. ↑ «В. А. Арзуманян, Б. С. Нахапетян, С. К. Погосян, "Асимптотическое разложение логарифма статсуммы в спиновых решетчатых системах с вакуумом", ТМФ, 81:2 (1989), 175–184; Theoret. and Math. Phys., 81:1 (1989), 1134–1141». www.mathnet.ru. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  20. ↑ «‪Noncommutative Uniform Algebras‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  21. ↑ «‪Invariant algebras of operator fields on compact Abelian groups‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  22. ↑ «В. А. Арзуманян, Б. С. Нахапетян, С. К. Погосян, "Локальная предельная теорема для числа частиц в спиновых решетчатых системах", ТМФ, 89:2 (1991), 178–189; Theoret. and Math. Phys., 89:2 (1991), 1138–1146» (PDF). www.mathnet.ru. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  23. ↑ «‪Local limit theorem for a number of particles in lattice spin systems. Lokal'naya predel'naya teorema dlya chisla chastits v spinovykh reshetchatykh sistemakh‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  24. ↑ Arzumanian, V.; Nahapetian, B.; Pogosian, S. (1991 թ․ հունվարի 1). «Classical spin lattice systems with vacuum». Acta Applicandae Mathematica (անգլերեն). 22 (1): 33–53. doi:10.1007/BF00047650. ISSN 1572-9036.
  25. ↑ «‪Classical spin lattice systems with vacuum‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  26. ↑ «‪Operator algebras associated with many valued transformations‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  27. ↑ «‪Operator algebras associated with polymorphisms‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  28. ↑ «‪Analytic structure on algebras of operator valued functions‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  29. ↑ «‪Operator algebras associated with multi-valued mappings‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  30. ↑ Arzumanian, Victor; Nahapetian, Boris (2015 թ․ դեկտեմբերի 10). «Consistent Systems of Finite Dimensional Distributions». Armenian Journal of Mathematics (անգլերեն). 7 (2): 146–163. ISSN 1829-1163.
  31. ↑ «‪Consistent systems of finite dimensional distributions‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  32. ↑ «‪Notes on Ergodic Theory in infinite Measure spaces‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  33. ↑ «‪Group-graded systems and algebras‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  34. ↑ «‪Algebras associated with graded systems‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  35. ↑ ««Բառարան ստեղծելը գիտական գործ է».շնորհանդես Մանկավարժականում». aspu.am. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  36. ↑ «‪REDUCED C-ALGEBRA OF A GROUP GRADED SYSTEM‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  37. ↑ «‪Functional description of C*-algebras associated with group graded systems‬». scholar.google.com. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիկտոր_Արզումանյան&oldid=9822640» էջից