Սև մանգաղաթև

Սև մանգաղաթև
Սև մանգաղաթև
Դասակարգում
Թագավորություն	Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին	Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ	Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս	Թռչուններ (Aves)
Կարգ	Apodiformes
Ընտանիք	Մանգաղաթևներ (Apodidae)
Ցեղ	Apus
Տեսակ	Սև մանգաղաթև (A. apus)
Միջազգային անվանում
Apus apus Linnaeus, 1758
Տարածվածություն և պահպանություն
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Քիչ մտահոգող տեսակ Տաքսոնի տարածվածությունը

Սև մանգաղաթև (լատին․՝ Apus apus), մանգաղաթևների ընտանիքի թռչուն։ Բնադրող-չվող է, տարածված։

Արտաքին կառուցվածք

Մարմնի երկարությունը 16-17 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 42-48 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 90-110 գ, փոքրամարմին է, բարեկազմ ու սրածայր թևերով։ Ընդհանուր գունավորումը սևավուն-դարչնագույն է, գագաթն ու կոկորդը՝ սպիտակավուն, փորը՝ մուգ։ Թափահարող փետուրներն ավելի բաց գույնի են։

Կենսակերպ

Կյանքն առավելապես անցկացնում է օդում, թևերի ոչ խորը և արագ թափահարումներն ուղեկցվում են հաճախակի կրկնվող երկարատև սահասավառնումներով։ Երամներն ականջ ծակող սուր ճիչերով թռչում են ժայռերի կամ բարձրահարկ շենքերի երկայնքով։ Բնակվում է ուղղաբերձ ժայռերում, գետաձորերում, քաղաքներում։

Սննդառություն

Սնվում է թռչող անողնաշարավորներով։

Բնադրում

Գարնանային վերադարձը (բարենպաստ պայմանների դեպքում)՝ մարտի 28-30-ին (կարող է ձգձգվել 5-20 օր)։ Ձյան տեսքով տեղումների դեպքում հետ են չվում դեպի հարավ, վերադառնում են եղանակը կարգավորվելիս։ Չուի ընթացքում մեծ զոհեր են տալիս։ Բնադրազույգերը ձևավորվում են ապրիլի կեսերին։ Բնի կառուցումն ավարտվում է 8 օրում։ Բույնը գավաթաձև է՝ բույսերից։ Բնադրում է պատերի կամ ժայռերի ճեղքերում։

Բազմացում և զարգացում

Ձվերը բներում հայտնվում են 2-3 օրվա ընթացքում։ Դնում է 25 մմ տրամագծով, սպիտակ 2-4 ձու։ Թխսակալում են էգը և արուն՝ 11-16 օր։ Հաճախ կերի պակասության ու ցրտի պայմաններում ձագերի մարմնի ջերմաստիճանը նվազում է մինչև 20 °C, և նրանք հայտնվում են թմրածության վիճակում (կյանքի բոլոր նշանները կտրուկ նվազում են), որը կարող է շարունակվել 9-12 օր։ Այս հանգամանքը թույլ է տալիս ծնողներին բացակայել բնից՝ կերով հարուստ վայրեր փնտրելու։ Ձագերի թռիչքը բնից՝ կյանքի 33-56-րդ օրը։ Աշնանային չուն՝ օգոստոսի 1-ին տասնօրյակին։ Որոշակի դեր ունի արյունածուծ միջատների (մոծակներ, մժեղներ) ոչնչացման գործում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սև մանգաղաթև» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սև մանգաղաթև» հոդվածին։