Ստոբի բուրգեր
Ստոբի բուրգեր (բուլղար․՝ Стобски пирамиди), ժայռային կազմավորումներ Բուլղարիայում, հայտնի են որպես հուդուներ, տեղակայված են Բուլղարիայի հարավ-արևմուտքում գտնվող Ռիլա լեռնաշղթայի նախալեռներում։ Դրանք տարածվում են 0,7 կմ 2 տարածքի վրա՝ Կյուստենդիլ մարզի Ստոբ գյուղի մոտակայքում։ Քարային կազմավորումները հիմքից դեպի վեր մինչև 12 մ բարձրություն ունեն, իսկ ստորոտում՝ մինչև 40 մ լայնություն։ Դրանք հիմնականում կոնաձև են, սնկանման գագաթներով։ Սյուներից մի քանիսը վերջանում են հարթ քարերով։
| Ստոբի բուրգեր | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ժայռերի կազմավորում |
| Երկիր |  Բուլղարիա |
| Վարչատարածք | Կյուստենդիլի մարզ |
| Մասն է | Բուլղարիայի 100 զբոսաշրջային օբյեկտներ |
| Անվանված է | Stob? |
 | |
 | |
Տեղադրություն խմբագրել
Ստոբ Երկրի բուրգերը տեղակայված են Բալկանյան թերակղզու Ռիլա լեռնաշղթայի արևմտյան նախալեռներում՝ 600-ից 750 մ բարձրության վրա։ Նրանք գրավում են Կլիսուրայի լեռնաշղթան, որը նայում է Ռիլսկա գետի հովտին՝ Ստրումա գետի ձախ վտակին[1][2]։ Դրանք գտնվում են Կյուստենդիլ մարզի Կոչերինովո համայնքի Ստոբ գյուղից մոտ մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա դեպի արևելք, երկրի մայրաքաղաք Սոֆիայից մոտ 83 կմ հարավ և Բլագոևգրադ քաղաքից 18 կմ հյուսիս[3]։
Երկրաբանություն և ձևավորում խմբագրել
Երկրաբանորեն, Ստոբի բուրգերը Բլագոևգրադի գրաբենի մի մասն են, որը բաղկացած է լճի հատակի ալյուվիալ և թեք հանքավայրերից, որոնք թվագրվում են Պլիոցենի և Պլեյստոցենի դարաշրջաններին։ Դրանք առաջացել են մինչքեմբրիական մետամորֆային ապարներից[1]։ Առկա են երկու երկրաբանական կազմավորումներ. Ստրումայի Ջերման վտակի (բուլղար․՝ Джерман) կազմավորումը, որը ձևավորվել է ալևրոլիտից, կավից և ավազաքարից, Բարակովո գյուղի (բուլղար․՝ Бараково) կազմավորումը՝ կոնգլոմերատի և ավազաքարի միջոցով[1]։
Պլիոցենի ժամանակաշրջանը տարածքը եղել էր ծանծաղ լճի հատակում և կուտակվել են նստվածքներ, որոնք կազմում են 200 և 250 մ հաստ շերտ, որը բաղկացած է շատ կավային փոքր բեկորներից։ Գույնը սպիտակավունից դեղնում է։ Դրանից են կազմված բուրգերի հիմքերը, բայց էրոզիան ի ցույց է դնում այս շերտի միայն փոքր հատվածները[1]։ Վերևում գտնվող պլեիստոցենի շերտը կարմրավուն է՝ գլաքարե կոնգլոմերատի և թեթևակի միակցված ավազաքարի հերթագայող շերտերով, ինչպես նաև Ռիլայի լանջերից թափված ավելի մեծոտ ժայռաբեկորներով[1]։
Ստոբ բուրգերի առաջացման հիմնական գործոնը անձրևաջրերի պատճառով էրոզիան է։ Անձրևի կաթիլները թափանցում են նստվածքի թույլ միակցված մասերը և անընդհատ ողողում են այն։ Շերտում ժայռերի կտորների գտնվելու վայրը որոշում է յուրաքանչյուր բուրգի տեղը, չափը և ձևը, քանի որ դրանք կանխում են ներքևի շերտերի լվացումը։ Դրանք ծածկված են 1 սմ հաստությամբ արևով թրծված կավով, որը պաշտպանում է փխրուն ավազաքարը և դանդաղեցնում էրոզիան[1]։
Նկարագրություն խմբագրել
Ստոբի բուրգերն իրենց ձևերով տարբեր են՝ սուրից մինչև կոնաձև և սնկանման։ Կազմավորումների մոտ կեսը պսակված են ժայռերով, որոնց տարածքը երբեմն երկու-երեք անգամ գերազանցում է բուրգի ներքևի հորզոնական հատույթները։ Նրանց բարձրությունը միջինում 6-10 մ է, բայց կարող է հասնել մինչև 12 մ, հիմքի լայնությունը՝ մինչև 40 մ է[1][2][4]։ Նրանց մեծ մասը նայում է հարավային ուղղությամբ, բայց կան նաև մի քանի խումբ, որոնք միասին խմբավորված են լեռնաշղթայի հյուսիսային լանջերին և Ստոբի սահմաններից դուրս են։ Բուրգերի առանձին խմբեր ստացել են անհատական անուններ՝ Աշտարակներ, Եղբայրներ, Մուրճեր, Հարսանեկան զույգ, Գագաթնակետեր, Սամոդիվայի ծխնելույզներ և այլն[3][4]։
Դրանք Բուլղարիայի զբոսաշրջային ուղղություններից են, չնայած այնքան տարածված չեն, որքան շատ ավելի մեծ Մելնիկի բուրգերը[2][4]։ Ժայռային կազմավորումները հեշտությամբ մատչելի են Ստրումա մայրուղու և դրան զուգահեռ առաջին կարգի I-1 ճանապարհի միջոցով, որոնք կազմում են Եվրոպական E79 երթուղու մի մասը Ստրումա հովտի երկայնքով։ III-107 երրորդ դասի ուղղությունները I-1-ից մտնում են քաղաքային կենտրոնում՝ Կոչերինովո, և շարունակվում 7 կմ դեպի հյուսիս-արևելք՝ դեպի Ստոբ[5]։
Ստոբի բուրգերը հռչակվել են բնական հուշարձան 1964 թվականին՝ պահպանվող տարածքի ընդհանուր 7,4 հա, կամ 0,74 կմ 2 մակերեսով[6]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություն խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 «Stob Earth Pyramids». Geologic Phenomena of Bulgaria. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Geographic Dictionary of Bulgaria 1980, էջ. 475
- ↑ 3,0 3,1 «Стоп в Стоб» [A stop in Stob]. Капитал Light (Bulgarian). Икономедиа АД. 2008 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 4,0 4,1 4,2 «Stob Earth Pyramids». Official Tourism Portal of Bulgaria. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
- ↑ «A Map of the Republican Road Network of Bulgaria». Official Site of the Road Infrastructure Agency. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
- ↑ «Register of the Protected Territories and Zones in Bulgaria». Official Site of the Executive Environment Agency of Bulgaria. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
Գրականություն խմբագրել
- Мичев (Միչև), Николай (Նիկոլայ); Михайлов (Միխայլով), Цветко (Ցվետկո); Вапцаров (Վապցարեվ), Иван (Իվան); Кираджиев (Կիրաջիև), Светлин (Սվետլին) (1980). Географски речник на България [Բուլղարիայի աշխարագրական բառարան] (բուլղարերեն). София (Սոֆիա): Наука и култура (Նաուկա ի կուլտուրա).
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Stob Earth Pyramids». Geologic Phenomena of Bulgaria. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
- «Stob Earth Pyramids». Official Tourism Portal of Bulgaria. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
- «Official Site of the Ministry of Environment and Water of Bulgaria». Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ստոբի բուրգեր կատեգորիայում։ |