| Սովորական ամուր |
|---|
|
| |
| Գիտական դասակարգում |
|---|
|
|
| Լատիներեն անվանում |
|---|
| Ctenopharyngodon idella
|
| Հատուկ պահպանություն |
|---|
|
|
|
|
Սպիտակ ամուր (լատ.՝ Ctenopharyngodon idella), ծածանաձկների ընտանիքի ձուկ։ Հայաստան ներմուծվել է 1960 թվականին (սպիտակ հաստաճակատի հետ), հետագայում պարբերաբար բազմացվել արհեստական ճանապարհով։ Երբեմն հանդիպում է նաև Արաքս, Ախուրյան, Մեծամոր, Հրազդան գետերում ու նրանց ջրերով սնվող ջրանցքներում, որտեղ պատահականորեն ներթափանցում է ձկնային տնտեսություններից։ Բնակվում է դանդաղահոս խոր գետերում ու լճերում։ Ջերմասեր է։ Խոշոր ձուկ է։ Մարմինն իլիկանման է, երկարությունը՝ 40-45 (երբեմն՝ մինչև 85) սմ, զանգվածը՝ 16 կգ և ավելի։ Որովայնի վրա ողնուցը բացակայում է։ ճակատը լայն է, բերանը՝ կիսաստորին՝ առանց բեղիկների։ Թեփուկները համեմատաբար խոշոր են, կողագծում՝ 42-45 հատ։ Ալանային ատամները մեծ են, երկշարք՝ կողքերից սեղմված, սղոցաեզր պսակով՝ հարմարված կոշտ բուս, սնունդը մանրելուն։ Պոչային լողակը խոր կտրվածքով է։ Մեջքային լողակը և հետնալողակը կարճ են՝ համապատասխանաբար՝ 10 և 11 ճառագայթներով։ Մեջքը և գլխի վերին մասը մուգ կանաչից կանաչասև են, կողքերը՝ մոխրականաչավուն՝ ոսկեգույն նրբերանգով։ Փորիկը սպիտակավուն է կամ դեղնավուն։ Մարմնի թեփուկներից յուրաքանչյուրի արտաքին մասում կա մուգ եզրաշերտ։ Լողակները մոխրագույն են։ Սեռահասուն է դառնում 4-8 տարեկանում (կախված միջավայրի ջերմաստիճանից)։ Հայաստանի բնական ջրակալներում բազմացում դեռևս չի արձանագրվել։ Կարող է բազմանալ միայն ձկնաբուծարաններում՝ հատուկ պայմաններում (հատկապես բարձր ջերմաստիճան
ի' 22-26 °C դեպքում)։ Բեղունությունը հասնում է 100-800 հազար ձկնկիթի։ Ձկնկիթը պելագիալ է, թափանցիկ։ Ձվադրման պահին տրամագիծը 1,2-1,4 մմ է, բեղմնավորվելուց հետո՝ մինչև 4,5-5,3 մմ. Ձկնկիթի զարգացումը կարճատև է՝ 32-40 ժ 7 օրական թրթուրներն անցնում են ակտիվ սննդառության։ Մինչև 6-10 սմ Երկարության հասնելը սնվում են պլանկտոնային կենդանիներով, այնուհետև՝ բույսերով (ջրային, մերձջրային ու ցամաքային)։ Հայաստանի կարպային տնտեսություններում աճեցվող ամեևաբազմաքանակ ձկնատեսակներից է։ Հիմնականում աճեցվում է Արարատյան դաշտի մի շարք ձկնային տնտեսություններում։ Ունի արդյունաբերական մեծ նշանակություն։ Կարող է օգտագործվել նաև որպես կենսաբանական պայքարի միջոց՝ ջրամբարներն ավելորդ բուսակալումից մաքրելու համար, քանի որ 1 կգ քաշաճի համար սովորական ամուրը օգտագործում է մինչև 30-70 կգ ջրային բույսեր։
